Dagblaðið Vísir - DV - 11.08.1997, Blaðsíða 19

MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 1997
Frönsk yfirvöld vilja eðli-
lega haida svæðinu aðgengi-
legu fyrir ferðamenn en þurfa
að gera upp á milli þess að
nota eitur til að vinna á viltum
gróðri eða láta búpening um
verkið. Nú stendur yfir tilraun
sem á að gera út um málið.
Tæplega fjörtíu kýr og tólf
hestar hafa verið búnar gervi-
hnattasendum sem gera vís-
indamönnum kleift að fylgjast
með því hvort það sé hag-
kvæm aðferð að láta búpening
um að halda fjallshlíðum i
Suður-Frakklandi aðgengileg-
um fyrir ferðamenn. Sendarn-
ir segja til um það hversu
langt dýrin fara og hversu
mikið af plöntum þau éta.
Öflugir sólstormar
trufla fjarskipti
Á næstu árum er liklegt að
erfiðara verði að halda uppi
viðkvæmum gervihnattafjar-
skiptum. Vísindamenn banda-
rísku geimferðastofnunarinn-
ar, NASA, sem fylgjast náið
með gangi mála á sðlinni,
segja að nú sé 11 ára tímabili
rósemdar á yfirborði sólarinn-
ar að ljúka og á næstunni
muni fleiri og öflgugri sólgos
ríða yfir. Þeim fylgja öflugar
rafsegulbylgjur sem dynja á
plánetunum sem um sólina
snúast. Þær valda truflunum á
sumum fjarskiptum en knýja
jafnframt norður- og suðurljós-
in. Hátindi sólgosanna verður
sennilega náð árið 2001.
Vísindamennimir hafa notið
þess að hafa sérstakan sólarkíki
út í geimnum sem er rúmlega
einum og hálfum kdómetra nær
sólinni en jörðin og kallast sá
SOHO. Ennfremur þvælist
tunglið aldrei fyrir sjónaukan-
um né heldur jörðin sjálf.
Ummerki um lífverur
á loftsteini
Bandaríski eðlisfræðingurinn
Richard Hoover greindi nýlega
frá því að hann hefði fundið um-
merki um lífverur á loftsteini
sem féll til jarðar í Ástralíu fyr-
ir þremur áratugum. Hoover,
sem starfar fyrir NASA, segir þó
að það þurfi að rannsaka nánar
hvort það sem hann hafi séð á
steininum eigi uppruna sinn að
rekja úti í geimnum eða hvort
lífverurnar, sem hugsanlega
hafi einhvem tíma lifað á stein-
inum, séú frá jörðu komnar.
Sjálfur telur hann líklegast að
steinninn eigi uppruna sinn að
rekja utan sólkerfis okkar.
í hinu fallega Auvergne hér-
aði i Frakklandi er búið að há-
tæknivæða kýr og hesta í þágu
ferðamannaiðnar. Undanfarna
áratugi hefur landbúnaður
dregist mjög saman þannig að
hlíðar hinna fjölda óvirku eld-
fialla sem setja mjög svip sinn
á landslagiö eru ekki lengur
notaðar sem beitiland. Þetta
þýðir að margar þeirra eru nú
þaktar þykkum gróðri sem
veldur svo því að ferðamenn
eiga orðið erfitt með að fara i
heilsubótargöngur um þær.
19
Oheföbundnar jarðskjálftaspár valda deilum
Atferli máva, katta og annarra
dýra ásamt flóði og fiöru. Þetta er
það sem Bandaríkjamaðurinn Jim
Berkland notar til þess að spá fyrir
um jarðskjálfta. Hann er jarðfræð-
ingur á eftirlaunum, búsettur í Kali-
forníu, sem heldur því fram að hann
geti spáð fyrir um jarðskjálfta með
75 prósent nákvæmni. Spár hans
hafa vakið mikla athygli en eins og
við er að búast er hann afar umdeild-
ur meðal annarra vísindamanna.
Tengsl við flóð og fjöru
Berkland heldur því fram að
hægt sé að spá fyrir um jarðskjálfta
með töluverðri nákvæmni með því
einfaldlega að fylgjast með gangi
tunglsins umhverfis jörðina. Hann
segir að þegar tunglið sé fullt eða
það sé vaxandi séu mestar líkur á
jarðskjálftum. „það er eiginlega nóg
að skoða flóðatöflur vilji menn vita
hvenær líklegast sé að jarðskjálftar
dynji yfir,“ segir Berkland. Þetta út-
skýrir hann með því að þyngdarafl
tunglsins hafi mikil áhrif á hegðun
jarðskorpunnar. Berkland á sér
marga skoðunarbræður. Til dæmis
má nefna að í að minnsta kosti
einni flóöatöflu sem gefin er í út í
Kaliforníu hafa ritstjórar hennar
tekiö inn jarðskjálftaspádóma hans.
Hann er því á öndverðum meiði við
flesta jarðvísindamenn sem halda
því fram að það sé afskaplega erfitt
að segja fyrir um jarðskjálfta.
Fylgist með dýrum
Berkland lætur sér ekki duga að
Jarðskjálftar geta haft skelfilegar afleiöingar. Hér æfa björgunarmenn rústabjörgun á aimannavarnaæfingunni Sam-
verði ’97 sem fór fram hér á landi nýlega.
horfa á flóð og fiöru. Hann tekur nú
inn í reikninginn gögn um hegðun
dýra. Hann fylgist til dæmis með
hegðun sjávarfugla og maura og
með tölum um strokuketti og
strokuhunda. Enn fremur rekur
Berkland eigin vefsíðu þar sem
hægt er að tilkynna um undarlega
hegðun dýra. Slóðin er
http://www.syzygyjob.com
Eins og við er að búast er Berkland
afar umdeildur. Margir vísindamenn
segja hann vera fúskara sem spái fyr-
ir svo stórt landsvæði að hann hljóti
eiginlega að hafa rétt fyrir sér. Þeir
segja líka að fátt styðji kenningu hans
um aö aðdráttarafl tunglsins hafi
nokkur áhrif á tíðni jarðskjálfta.
„Gallinn við þetta allt saman er líka
sá að við heyrum aldrei um það þeg-
ar hann hefur rangt fyrir sér,“ segir
Bill Steele sem er talsmaður jarð-
fræðideildar University of Washing-
ton. Sjálfur hefur spámaðurinn litlar
áhyggjur af öllum deilunum. Eftir að
spá hans um skjálfta í grennd við
Seattle í Norð-vesturhluta Bandaríkj-
anna í lok júlí sl. gekk ekki eftir var
haft eftir honum: „Ef hlutirnir virka
er um að gera að nota þá. Maður þarf
ekkert að vita hvemig það gerist eða
af hveiju.“
-JHÞ/Byggt á ABCnews
Vonir bundnar við nýja eyðnilækningu
BIFREIÐASTILLINGAR
NICOLAI
í Ástralíu eru nú hafin próf á
nýrri lækningu við eyðni og öðrum
hættulegum veirusjúkdómum.
Prófa á hvort hægt sé að nota sér-
staka tegund af ensímum til þess að
hindra eyðniveruna í að fiölga sér í
mönnum. Vísindamálaráðherra
Ástralíu, Peter McGauran, segir að
líklega verði þessum rannsóknum
líkt við það þegar pensilínið var
fundið upp á sínum tíma.
Eineggja tvíburar notaðir
Þegar hefur tekist að nota ensim-
in við að stöðva fiölgun eyðniver-
unnar á rannsóknarstofu. í erlendri
umfiöllun um ensímin eru þau köll-
uð „gena-klippur“ enda stöðvar ens-
ímið virkni ákveðinna erfðaefna,
það klippir á þau. Veirur fiölga sér
í mannslíkamanum þannig að þær
taka yfir fmmur mannslíkamans og
breyta erfðaefninu sem ræður starf-
semi þeirra. Þannig breyta þær fru-
munum i afkastamiklar veiruverk-
smiðjur. Ef tilraunirnar ganga vel
verður hægt að láta ensímin stöðva
virkni erfðaefnisins sem segir frum-
um að framleiða eyðnifrumur.
Notaðar í matvælafram-
leiðslu
Tilraunirnar munu fara fram
bæði í Bandaríkjunum og Ástralíu
enda eru þær gerðar í samvinnu við
bandaríska lyfiafyrirtækið Johnson
& Johnson. Sex eineggja tvíburar
verða „tilraunadýrin". Einn af
hverju tvíburaparinu er HIV- já-
kvæður. Fyrst mun hann eða hún fá
hvít blóðkom frá heilbrigða tví-
buranum sem búin eru ensíminu
góða. í seinni hluta tilraunanna
mun viðkomandi fá beinmerg með
sömu eiginleikum frá tvíburanum.
Á næstu þremur árum verður
reynt að nota þessa aöferð við að
berjast við aðra veirusjúkdóma sem
herja á mannkynið. Enn fremur er
ætlunin að láta hana gagnast í mat-
vælaframleiðslu og era tilraunir
með matjurtir sem eru sérstaklega
vímsaþolnar langt á veg komnar.
-JHÞ/Byggt á ABCnews
Stjórnandi áströlsku eyðnilækningatilraunarinnar, Dr Leigh Farrell, sýnir að-
feröir sem þar á að prófa.
Sólar- 8 öryggjsfilma. glær og lituð, storminnkar
sólarhitann. ver nær alla upplitun.
Gerír gleríð 300% sterkara. brunavamarstuðull.
Setjum á bæði hús og bíla.
Skemmtilegt hf.
Sími 567 4727 J
Safnkort ESSO - Njóttu ávinningsinst
^SD)'
Olíufélaglthf