Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1998, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðiunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÓLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hrepparenningarnir
Umhverfisráðherra hefur fengið snert af góðvild og
lagt fram skyndifrumvarp um, að þéttbýlið og Vestfirðir
fái einn sjötugasta hluta af áhrifarétti dreifbýlisins á
skipulag hálendisins. Áður hafði verið gert ráð fyrir að
dreifbýlið eitt réði öllu um þetta skipulag.
Samkvæmt áður fram komnu frumvarpi félagsmála-
ráðherra til sveitarstjórnarlaga á öll stjómsýsla og skipu-
lag hálendisins að vera í höndum 40 aðliggjandi sveitar-
félaga, sem hvert um sig á að stjóma einum hrepparenn-
ingi án tillits til landfræðilegra aðstæðna.
Samkvæmt nýju viðbótarfrumvarpi umhverfisráð-
herra má fjalla um skipulag hálendisins í nefnd, þar sem
sveitarfélögin 40 með 4% landsmanna hafi tólf fulltrúa,
en hin sveitarfélögin, með samtals 96% landsmanna, hafi
fjóra fulltrúa. Misvægi réttindanna er sjötugfalt.
Þessar mður af borði umhverfisráðherra duga ekki til
að bæta fyrir skelfilegt frumvarp félagsmálaráðherra,
sem því miður verður samþykkt á Alþingi innan
skanims. Málið er í heild sinni enn sem fyrr ein mesta
atlagan að almannarétti frá upphafi íslandsbyggðar.
Ekki er hægt að sætta sig við, að fulltrúar 96% lands-
manna hafi aðeins einn sjötugasta af umsagnaráhrifum
á skipulag hálendisins og engan aðgang að stjómsýslu
þess. Skipulag og stjómsýsla hálendisins á skilyrðislaust
að vera í höndum fulltrúa landsmanna allra.
Svo virðist þó, sem þingmenn þéttbýlisins og Vest-
fiarða ætli flestir að sætta sig við, að sparkað sé í mikinn
meirihluta þjóðarinnar á þennan hátt. Enda er raunar
löng reynsla fýrir því, að þingmenn þéttbýlisins em
ófærir um að gæta hagsmuna þess, þegar á reynir.
Engin frambærileg rök hafa komið fram gegn kröfunni
um, að landsmenn standi allir jafnir að skipulagi og
stjómsýslu hálendisins. Engin frambærileg rök eru fyrir
því, að hálendinu sé skipt niður í fjörutíu hrepparenn-
inga, þar sem sérhagsmunir ráða á hverjum stað.
Þar að auki stingur frumvarpið í stúf við þjóðlendu-
frumvarp forsætisráðherra, sem gerir ráð fyrir, að ríkið
kasti eign sinni á allt það hálendi, sem aðrir geta ekki
sannað, að þeir eigi. Með því frumvarpi verður ríkið
landeigandi að mestum hluta hálendisins.
Þjóðin öll hefur hagsmuna að gæta á hálendinu. Þar
em flestir virkjanakostirnir, sem mestu máli skipta,
bæði vatnsafl og jarðhiti. Orkuverin munu hvert fyrir
sig þurfa að sæta fjárkúgun nokkurra hreppa, svo sem
við þekkjum frá Blönduvirkjun í nágrenni Höllustaða.
Þjóðin hefur öll beinna fjárhagslegra hagsmuna að
gæta af ferðamennsku á hálendinu og margvíslegra
óbeinna hagsmuna af lífsgæðum, sem tengjast hálend-
inu, þótt þau verði ekki metin til íjár. Þess vegna á öll
þjóðin að hafa sama áhrifarétt á hálendinu.
Þjóðlendufrumvarpið tekur skynsamlega á skipan
margvíslegra hagsmuna á hálendinu, annars vegar ým-
issa mannvirkja á borð við orkuver og vegi, og hins veg-
ar hagsmuna náttúruverndar og umhverfismála. Það
byggist á rannsóknum og sátt milli sjónarmiða.
Félagsmálaráðherra kastaði hins vegar sínu frum-
varpi eins og olíu á eld umræðunnar um réttarstöðu
fólks eftir búsetu og á eld umræðunnar um mannvirki og
umhverfi á hálendinu. Um það er enginn friður úti í
þjóðfélaginu, þótt þingmenn flestir lúti flokksaga.
Þótt Alþingi vilji hrepparenninga, hafa í umræðu fólks
úti í þjóðfélaginu orðið ofan á þau sjónarmið, að ekki
skuli búa til slíka renninga á hálendinu.
Jónas Kristjánsson
Hér hæföi betur aö tala um laxalýöveldi. Eða jafnvel lagsmannalýöveldi.
Lítil dæmisaga
eöa hraðar breytir því
ekki að þú varst á ólög-
legum hraða. Ekkert
breytir því að þú
braust lög.“
Maðurinn fékk kæru
og hafði ómæld óþæg-
indi af öllu saman.
Að skilja einföld
siðalögmál
Svipaða sögu mætti
segja af manni sem
lemdi vegfaranda til
óbóta í Austurstræti
um nótt vegna þess
eins að slíkt væri al-
siða í þeirri götu á
þeim tíma sólarhrings,
en látum söguna af
„Þegar spillingarmál, misrétti
og önnur samfélagsieg óáran er
rædd líkjum við okkur stundum
við bananalýðveldin við Karíba*
haf. Ég legg til að við hættum
því.u
Kjallarinn
Árni Ibsen
rithöfundur
Einu sinni var
maður. Hann var
með bílpróf. Hann
átti bíl. Bíllinn var
afar flnn. Bíllinn
var afar hraðskreið-
ur. Bíllinn kostaði
afar mikla peninga.
Einu sinni var
maðurinn úti að
aka. Hann ók hratt.
Hann ók afar hratt.
Hann ók allt of
hratt. Allt í einu
heyrði hann undar-
legt væl fyrir aftan
sig. Þar var lögregl-
an komin á eftir
honum.
Maðurinn sem
var úti að aka
sveigði út í vegar-
kant og stöðvaði
ffina, hraðskreiða
bílinn sinn. Lög-
reglubíllinn stöðv-
aðist fyrir aftan
hann. Ungur lög-
regluþjónn steig út
úr lögreglubílnum
og gekk til manns-
ins. Lögregluþjónn-
innn sagði: „Þú varst á ólöglegum
hraða.“
Þaö þýðir að maðurinn með bíl-
prófið hafi ekið hraðcir en hann
mátti.
Maðurinn sem átti bílinn fína,
hraðskreiða svaraði: „Af hverju
ertu að stöðva mig? Öfundarðu
mig kannski af bílnum mínum? Ég
var á nákvæmlega sama hraða og
flestir aðrir. Og margir óku miklu
hraðar en ég. Þetta er hróplegt
óréttlæti. Þetta er einelti."
Lögregluþjónninn sagði: „Veit
ég vel að þú varst á sama hraða og
aðrir, en sök þín er ekki minni
fyrir það. Að aðrir aki jafn hratt
hraðakstrinum nægja. Hún er
saman sett handa einum fráfar-
andi bankastjóra sem misbauð al-
mennu velsæmi. Hún er höfð á
einfoldu máli svo að hann skilji
kjama hennar og boðskap, því
ætla má af viðtölum við hann og
greinum sem hann hefur sent frá
sér undanfarið að hann skilji ekki
einföldustu hluti. Að minnsta
kosti virðist hann ekki skilja hinn
einfalda siðaboðskap úr gömlu
Biblíusögunum. Þekking hans í
þeim efnum reiknast ekki upp á
marga laxa. Ef hann heldur áfram
að tjá sig blint um þann meinta
órétt sem hann telur sig beittan
endar hann sem persónuefni í
harmleik.
Nú veit alþjóð að siðleysi í opin-
berri stjórnsýslu og sóun á al-
mannafé eru landlægir lestir og
hafa verið það lengi, þótt ekki séu
þeir náttúrulögmál. Það er aðeins
stigsmunur en enginn eðlismunur
á slíkri hegðun og einföldum þjófn-
aði. Það er ekki heldur náttúrulög-
mál að fólk sé barið til óbóta í
Austurstræti aðfaranætur sunnu-
daga. Það er ekki heldur náttúru-
lögmál að íslendingar þverbrjóti
umferðarreglur og aki að jafnaði
langt yfir löglegum hraða. Það er
ekki heldur náttúrulögmál að fá-
einir girugir einstaklingar borgi
litla sem enga skatta. Það kann að
vera hefð fyrir þessu öOu í samfé-
lagi okkar en það er löngu orðið
tímabært að rjúfa hana.
Lagsmannalýöveldi?
Þegar spiOingarmál, misrétti og
önnur samfélagsleg óáran er
rædd líkjum við okkur stundum
við bananalýðveldin við Karíba-
haf. Ég legg tO að við hættum
því. Stjórnsýslan í þeim löndumi
hafði annað birtingarform en við
þekkjum. Þar létu háttsettir
menn einfaldlega pynta og myrða
þá sem voru með derring. Hér er
ekkert slíkt á ferðinni. Hér hafa
háttsettir menn rangt við af ein-
skærri góðsemi að því er virðist.
Hér brosa prókúruhafar almanna-
fjár gleiöir framan í okkur svo að
guOtennumar glitra. Og þeir eru
svo einstaklega sjarmerandi og
sjálfumglaðir að við lútmn þeim af
eintómum heimóttarskap. Þeir eru
auk þess meira og minna skyldir
okkur og vei þeim sem stofnar til
ófriðar i fjölskyldunni. Hér hæfði
betur að tala um laxalýðveldi. Eða
jafnvel lagsmannalýðveldi.
Ámi Ibsen
Skoðanir annarra
Bandarískar vörur hverfa
„ Hefð er fyrir verulegum innflutningi matvæla
frá Bandarikjunum tO íslands í umbúðum sem upp-
fyOa stranga þarlenda staðla, og hefur svo verið
mestan hluta aldarinnar. Nú er sá innflutningur í
uppnámi. Ráðuneyti umhverfismála hefur fyrirskip-
að að frá 1. maí 1998 megi ekki dreifa í heOdsölu
þannig pökkuðum vörum á íslandi, og frá 1. sept-
ember 1998 megi aðeins „rétt merkt“ matvæli vera
tO sölu I verslunum ... Neytendur munu ekki þakka
stjómmálamönnunum ef þekktar gæðavörur sem
skapað hafa sér sess meðal neytenda hverfa af mark-
aði vegna reglna frá Mið-Evrópu sem ekki taka neitt
tdlit tO sérstöðu okkar.“
Sigurður Jónsson, í Mbl. 2. apríl.
Þarfasti þjónn bílsins
„Þarfasti þjónn bOsins er maðurinn, sem er orð-
inn svo háður húsbónda sínum, að hann er búinn að
missa hæfileikann til að hreyfa sig um án hans. Á
einum mannsaldri hefur bdaþjóðin týnt gönguget-
unni niður ... Framtíðarspár eru ömurlegar því bda-
eignin eykst jafiit og þétt og getan td að ganga
minnkar að sama skapi.“
Oddur Ólafsson, í Degi 29. apríl.
Þurrkaðar sjávarafurðir
„Nýir stórkostlegir möguleikar felast í þurrkun
sjávarafurða og markvissu markaðsstarfi fyrir þá
vinnslugrein. Tímabært er að gera stórátak, í Aust-
urlöndum fjær, í sölu og markaðsstarfi fyrir þurrk-
aðar sjávarafúrðir, þar sem nú hefur opnast upp á
gátt nýr ótrúlega stór markaður sem okkur ber
skylda tO að virkja. Gamalgrónu markaðirnir fyrir
hefðbundnar fiskafurðir, ferskar, saltaðar og frystar,
eru að stórum hluta fuOnýttir. Nýrra landvinninga
er þörf.“
Bjami Elíasson, í aukablaði Mbl., Úr verinu, 29. aprfl.