Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1998, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 1998
Buskinn skiptir máli

wnmng
11
í myndunum hans er ekkert fólk, engin dýr,
engin blóm, engin tré, engin hús, engin sól, engir
skærir litir - ekki einu sinni þekkt fjöll lengur.
Aö þvi leyti samsvara þær illa „óskamyndum
fólksins“ samkvæmt könnun Komars og Mela-
mids sællar minningar. En málverk Georgs
Guðna eru sérkennilega kunnugleg; maður hefur
verið þarna og hverfur átakalaust inn í þau á ein-
hvern óskilgreinanlegan hátt - er allt í einu kom-
inn upp á heiði og horfir yfir endalausa auðnina
- eða niður yfir mýrarflóa og fenjafláka út á haf-
ið lengst í óræðum fjarska.
Landslag í myrkri
Eitt málverkið á sýningu Georgs Guðna á Kjar-
valsstöðum sýnir þröngan, undirlendislausan dal
í þoku. Þegar það vakti hvað eftir annað ein-
kennilega hryggð í huga blaðamanns þóttist hann
komast að því að í þessu þoku slungna landslagi
væri barn týnt. Við sæjum það ekki en það ráfaði
þarna í þokunni, villt.
„Það er gaman að þú skulir segja þetta,“ sagði
málarinn og lét sér ekki bregða, „vegna þess að
oft er landslagið á myndunum mínum einmitt
það sem maður fer að ímynda sér þegar maður er
á ferð í myrkri eða þoku og sér ekki handa sinna
skil. Við vitum ekki nákvæmlega hvar við erum
stödd en samt erum við viss um hvað sé framund-
an og hvað til hliðar við okkur.“
Georg Guðni segir að það taki alltaf talsverðan
tíma að ná sambandi við mynd. „Maður fálmar
sig áfram á striganum og reynir að ná tökunum
og myndin getur átt sér langt ferli - byrjað sem
gall sem verður að engu og dalur kemur I staðinn
- bara eins og þegar land er að mótast. Á sama
hátt þróast birtan, fyrst er kannski dimmt
yfir, það kemur rigning og þoka og svo
birtir. Það er eins og maður máli dag
inn í verkiö og annan dag og annan
dag ... Oft skilar þetta sér að lokum
þannig að myndin verður eins konar
samantekt af birtu og líka samantekt
af landslagi. Myndin er ekki af nein-
um einum stað heldur mörgum eða
bara almennu landi, landslagi."
- Og ég sem ætlaði að spyrja þig
hvar þú hefðir málað ákveðnar myndir,
segir blaðamaður.
„Þá verð ég að svara þér: bara heima!'
svarar hann hlæjandi.
Eftirlætisbirtan mín er hin skuggalausa birta -
næturbirta á sumrin, rigningardagar, alskýjað,
þokuloft ... þá verða hlutirnir ekki skýrir og
skarpmótaðir eins og í sólskini. Þeir verða óljós-
ir. Sól truflar mig. Birtan verður of mikil.
Ég var alltaf vanur að vinna bara á daginn en
í fyrra flutti ég vinnustofuna heim til mín og síð-
an er ég að með hléum allan daginn - byrja á
morgnana áður en ég fer á fætur og það síöasta
sem ég geri áður en ég fer að sofa er að mála - en
fer frá á milli, jafnvel í nokkra klukkutíma. Með
þessu móti verður hver dagur eiginlega margir
dagar og ég næ jafnvel öllum sólarhringnum inn
í myndimar. Ef þú horfir á þær á ólíkum tímum
dags taka þær breytingum með birtunni. Hver
um sig er langur tími.“
Myndirnar á sýningunni eru 49 og unnar frá
1995-’98. Georg Guðni málar ekki margar myndir
á ári. Nýjar á þessari sýningu eru smámyndir,
25x30 sm og 40x50 sm, sem hann segist hafa haft
afskaplega gaman af áð mála. Gat haldið á þeim
og málað í þær áfram og áfram. Og undrið gerist:
þegar horft er á þær lengi stækka þær og verða
heimur út af fyrir sig þótt smáar séu.
Að rifja upp með pensli og lit
- Hvemig vinnurðu forvinnuna að málverkun-
um þínum?
„Ég ferðast mikið um landið, og ég sest að um
kyrrt einhvers staðar og mála og geri skyssur af
landslagi - ekki endilega því sem er í kringum
mig heldur því sem ég man frá því í
fyrra eða i vikunni sem leið. Svo er
ég kannski á leiðinni heim og lit til
hliðar eitt andartak og sé -
dalskoru, gil, mýrarsund, eitthvað -
situr
ar ég kem heim reyni ég að rifja hana upp, prófa
mig áfram með því að bera hana saman og blanda
henni saman við minningar um aðra staði.“
- En hefurðu aldrei málað fólk?
„Jú, eina sjálfsmynd. En ég vann hana á sama
hátt - með upprifjun. Ég hljóp fram og gáði í
spegilinn á baðinu, hljóp svo aftur inn og rifjaði
upp hvernig ég liti út.“
- Hvaða hugsun viltu miðla
meö myndunum þínum?
„Kannski þeirri," svarar
hann eftir langa umhugsun,
„að þetta land, þetta venjulega
land, sé ekki einskis virði.
Landslag þarf ekki að vera
stórkostlegt til að það skipti
máli. Buskinn skiptir máli.
Allt sem er á milli buskans og
manns sjálfs skiptir máli.“
Förum varlega
Georg Guðni segir að list sín
hafi tekið mjög ákveðinni þró-
un síðan hann hélt síðast stóra
sýningu hér heima i Norræna húsinu 1995. Mynd-
irnar voru loftkenndari þar, núna er hann orðinn
jarðbundnari. Jörðin er orðin áþreifanlegri í
verkum hans. En hann lofar ekki að halda sig við
þá stefnu. Allt getur gerst. Eða eins og hann orð-
ar það: „Maður verður bæði að anda að sér og
anda frá sér.“
Georg Guðni hefur selt nokkuð vel á þessari
sýningu - „en ekki gæti maður lifað af þessu ef
ekki kæmi til launasjóður listamanna," segir
hann. „Ég er að vísu ekki á launum núna - sótti
ekki um í ár - en fram á þetta ár var ég á þriggja
ára launum og var af-
skaplega þakklátur fyrir
þau ár.“
- Er eitthvað sem
svona
Sól truflar
- Hvenær málarðu? Á hvaða árstíma,
hvaða tíma dags? Hvenær gerast málverk-
in þín?
„Nú seturðu mig í vanda,“ svarar Georg
Guðni. „Ég mála allan daginn, allt árið. Þó
hef ég bara gert eina mynd með snjó
mér flnnst snjór vera eins og föt á
landinu. Ég á líka erfitt með að
mála á sumrin. Haustið
held ég að mér finnist —*«>»
best - þegar Norræna er
farin og ferðafólki fækk-
ar. Þá þykir mér notalegt
að ferðast um landið.
þér
brennur á
að lokum?
„Já, að það sé farið
varlega með landið. Að
ekki verði fórnað því
sem við höfum fyrir
eitthvað sem við vitum
ekki hvað verður. Það
eru ekki bara Snæ-
j fellsjökull og Skafta-
fell sem skipta máli.
Myndefnið mitt er
líka mikils virði -
heiðar, sandar, mýr-
ar, flóar ..."
Sýning Georgs Guðna
á Kjarvalsstöðum verð-
ur opin um helgina en
henni lýkur kl. 18 á
sunnudag.
Georg Guðni og dal-
urinn þar sem barnið
er að villast og græt-
ur.
DV-mynd ÞÖK
Fyrir sunnan söl og þara ...
Fyrir sunnan söl og þara
sé ég hvíta örnu fara,
ber viö dagsól blóögan ara.
Þannig endar ljóðaflokkurinn Rhodymenia
palmata efir Halldór Laxness, en ljóðlínurnar
bera yfirskriftina: Upphaf á nýju kvæði. Þannig
hverfist hvort um annað - upphaf og endir.
Þegar Halldór Laxness á í hlut er það eitt víst
að þó að kvæði, skáldsögu eða leikriti ljúki þá er
það aðeins upphafið að því að við njótum orð-
snilli hans og andagiftar. Bragðið liggur á tung-
unni, sætt, súrt, Ijúft eða beiskt eftir atvikum, og
orðin verða æ síðan inngróin í sálina, fiársjóður
sem aldrei fölnar.
Leiklist
Auður Eydal
Dagskráin, sem sett var saman til þess að fagna
með viðeigandi hætti enduropnun Iðnós, er áferð-
arfalleg og vel við hæfi á slíkum tímamótum. Sex
Vcdinkunnir leikarar lesa upp úr verkum skálds-
ins og opið leiksvið með smekklega völdum hús-
munum undirstrikar skilin á milli hins sýnilega
og skáldskaparins sem lyftir andanum í hæðir.
Undir kliðar þægileg músík sem tranar sér lítt
fram en fór sýningunni vel, svo langt sem hún
náði. Skrautblómið í tónlistarflutningnum var
söngkonan Tena Palmer.
Ingvar E. Sigurðsson og Halldóra Geirharðsdóttir í
Ijúfu atriði i Únglíngnum í skóginum.
DV- mynd Hilmar Þór
Kvæðum og orðræðum héðan og þaðan úr
verkum Halldórs er raðað saman i dagskránni og
leitast við að flokka saman eðlisskyld brot sem
eiga sér sameiginlegt þema. Leikhúsgesturinn er
tekinn við hönd og leiddur um hús skáldsins þar
sem af nógu er að taka.
Gallinn við þessa aðferð er sá að mörg brot-
anna reyndust of smá og dreifðu kjarnanum
fremur en að þau límdu efnið saman á köntun-
um. Sem hungurvaka nær dagskráin þó áreiðan-
lega tilgangi sínum og ekki ólíklegt að margir
hafi flett upp og reynt að finna efninu stað í bók-
um Halldórs þegar heim var komið.
Það sem ég saknaði helst úr þessari sýningu
var skerpan og stormurinn. Lognið var allsráð-
andi og yfirborðið slétt og fellt. Það hefði ekki
sakað að hafa meiri keim af „seltu, sætu og joði“
í þeim sýnishornum sem valin voru. Meira
hjartablóð.
Leikararnir Arnar Jónsson, Guðrún S. Gísla-
dóttir, Halldóra Geirharðsdóttir, Herdís Þorvalds-
dóttir, Ingvar E. Sigurðsson og Róbert Arnfinns-
son lásu textann af bók og það var gaman að fylgj-
ast með ólíkum aðferðum þeirra. Allt eru þetta
leikarar í fremstu röð og svo flinkir að um það
þarf ekki að ræða. Engu að síður brá fyrir óör-
yggi sem setti smáhnökra á framvinduna.
Salurinn í Iðnó er orðinn undurfinn og dró að
sér athygli gesta. Það verður spennandi að fylgj-
ast með því hvað ungir og hugmyndaríkir menn
gera til þess að hleypa lífi og listafiöri í þetta
gamla og sögufræga hús skálda og leikara.
Iðnó opnað á ný - opnunardagskrá:
Únglíngurinn í skóginum
úr verkum Halldórs Laxness
Leikstjórn: Viðar Eggertsson
Samsetning dagskrár: lllugi Jökulsson
Tónlistarstjórn: Pétur Grétarsson
Útlit: Elín Edda Árnadóttir
Lýsing: Jóhann Bjarni Pálmason
Annað fólk
Næsta verkefni Kaffileikhúss-
ins var sérstaklega samið fyrir
það og inn í húsið sjálft - enda
hlýtur það að freista leikskálda.
Verkið heitir Annað fólk, gerist
í Reykjavík nútímans og segir
frá ungri og atorkusamri stúlku
sem flyst í gamalt hús í mið-
borginni og kynnist smám sam-
an sérkennilegum grönnum sín-
um, heldri konu á efri hæð og
dulum manni í kjallaranum.
Svo fer for-
tíð hússins
að hafa
áhrif á líf
hennar líka.
Martha
Nordal,
Helga Bach-
mann og
Jón Hjartar-
son fara
með hlut-
verkin þrjú
en höfundur
verksins er
Hallgrímur
H. Helgason.
Frumsýning
verður eftir tvær vikur, 29. maí.
Fílharmónía í
Stykkishólmi
Söngsveitin Fílharmónía
leggur land undir fót um helg-
ina og ætlar að syngja fyrir
Snæfellinga í kirkjunni í Stykk-
ishólmi á sunnudaginn kl. 16. Á
tónleikunum verða flutt bæöi
íslensk og erlend verk frá ýms-
um tímum með eða án píanó-
undirleiks. Meðal annars verða
sungin verk eftir Jón Nordal,
Atla Heimi Sveinsson og Jón
Ásgeirsson, Vivaldi, Schubert
og Vaughan Williams.
í kómum eru nú um 60 félag-
ar sem finnst mikið ánægjuefni
að fá að halda þessa tónleika.
Undirleikari er Guðríður St.
Sigurðardóttir og stjórnandi
Bemharður S. Wilkinson.
Míró í Stokkhólmi
Á morgun laugardag verður
opnuð stór sýning á málverkum
eftir spænska listamanninn
Joan Miró (1893-1983) i
Moderna Museet í
Stokkhólmi undir
yfirskriftinni
„Skapari nýrra
heima“. Miró þró-
aði sína litríku og
fiörlegu myndlist
undir áhrifúm frá
súrrealisma,
myndir hans eru
glaðar og bemskar og auðþekkt-
ar.
Sýningin verður opin til
ágústloka til gleöi fyrir þá sem
leggja leið sína tfi Stokkhólms.
Safnið er lokað á mánudögum.
Ginsberg-hátíðin
Fyrr á árinu var sagt frá því
hér á síðunni að í júní í sumar
verður haldin
mikil bók-
menntahátíð
til minningar
um bandaríska
skáldið Allen
Ginsberg. Þeir
sem áhuga
hafa á að fylgj-
ast með þróun
mála geta nú
kynnt sér
heimasíðu há-
tíðarinnar:
www.bookzen.com/books2/ag~
memorial.html
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttír