Dagblaðið Vísir - DV - 28.09.1998, Síða 16

Heimur út af fyrir sig
Abstraktlist kom fyrst
fram um aldamótin en
síðan hefur hún greinst í
marga ólíka strauma.
Geómetrísk abstraksjón
er aðeins ein stefna af
mörgum, en hún er sú
listastefna sem hefur átt
hugmyndafræðilega hvað
traustastan grunn hér-
lendis. í Listasafni ís-
lands stendur yfir sýning
á íslenskri abstraktlist
1950-1960. Þetta er viðar
mikil sýning og á henni
eru eingöngu geómetrísk
verk.
í geómetrísku mynd-
máli verður listaverkið
að heimi út af fyrir sig -
formheimi sem ekki
byggir á ytri veruleika.
Þar litur listaverkið lög-
málum eigin miðla -
forma, lita og rýmis - og
einkennist af geómetrísk-
um strangleika og slétt-
um, eintóna litaflötum. Á
sjötta áratugnum mynd-
aðist sterkur áhugahópur
um geómetríska abstrak-
sjón hérlendis. Verk
flestra ef ekki allra þessara listamanna má
sjá á sýningunni í Listasafninu og bera þau
aldurinn misvel. Heildareinkenni geómetrí-
unnar, svo vitnað sé í sýningarskrá, kunna
að vera „vel aðgreind form, hreinir litir og
slétt yfirborðsáhrif án persónulegrar pensil-
skriftar". En litanotkun, formgerð og mynd-
rými segja engu að síöur sína sögu um höf-
und verkanna. Flókið myndrými einkennir
t.d. verk Valtýs Péturssonar, Haröar Ágústs-
sonar og Þorvalds Skúlasonar, en skýrari
formgerð og heilir litafletir móta verk Karls
Kvarans, Eiriks Smiths og Nínu Tryggvadótt-
ur.
Litanotkun er stór hluti af geómetrískri
abstraksjón, Hún er viðkvæm fyrir tísku-
sveiflum og litasmekk hvers einstaklings fyr-
ir sig og getur haft töluverð áhrif á hvemig
nútíma áhorfandi lítur á verkin. Færa má
rök fyrir því að verk númer 26, málverk frá
1953 eftir Hjörleif Sigurösson, með ríkjandi
Draumurinn um hreint form - verk eftir Nfnu Tryggvadóttur og Ásmund Sveinsson.
brúnum, appelsínugulum og bláum lit hafi
ekki staðist tímans tönn eins vel og
Komposition Nínu Tryggvadóttur frá 1954
(verk nr. 42) þar sem meira jafnvægi myndast
milli rauðra, svartra og hvítra flata verksins
sem verður sjónvænna fyrir vikið.
Myndlisl
Anna Sigrídur Einarsdóttir
Uppbygging myndflatarins hefur svipuð
áhrif. Flókin formgerð og myndrými þar sem
formið kemur fram í mismunandi tilbrigðum
og litafletir skarast leiðir augað vel og kallar
fram tilfinningu fyrir rými og hrynjanda.
Komposition Valtýs Péturssonar frá 1951
(verk nr. 56) og Bláin eftir Hörð Ágústsson
eru góð dæmi.
Formmýkt og
sveigjanleiki
skúlptúra Gerðar
Helgadóttur og
Ásmundar
Sveinssonar hef-
ur svipuð áhrif.
Þó myndimar á
sýningunni séu
allar sterkar og
litagleðin keppist
um athygli áhorf-
andans, þá er líkt
og þau verk þar
sem strangleiki
flatarins er í hvað
mestum hávegum
hafður hrindi áhorf-
andanum frá sér.
Skortur á leik i formi
og rými heldUr at-
hygli áhorfandans
skemur þar sem hanri
týnist ekki í tvívíðum
fletinum og má í því
sambandi nefna
komposition Valtýs
Péturssonar frá 1958
(nr. 61).
Það er skemmtileg
nýbreytni að koma
gagnrýni og umfjöllun fjölmiðla sjötta áratug-
arins fyrir í einum af sölum safnsins og það
sama má segja um byggingarlistina, þó að
ósekju hefði mátt vinna meira með þann
hluta sýningarinnar. íslensk abstraktlist
1950-60 er að mörgu leyti mjög góö sýning
sem leitar víða fanga tU að gefa yfirsýn en
reynir þó ef til viil um of að standa án orða
til að hinn almenni áhorfandi hafi fullt gagn
af. Sýningarskráin er sérlega glæsileg og
sannkölluð fróðleiksnáma um geómetríska
abstraksjón en fulldýr til að ná augum allra.
Á sjötta áratugnum átti geómetríkin mcirga
talsmenn sem kynntu hugmyndalegar for-
sendur hennar almenningi. Gaman hefði ver-
ið að sjá meira af þeim fróðleik í Listasafn-
inu.
Draumurinn um hreint form. íslensk
abstraktlist 1950-60. Listasafn íslands til 25.
okt. Opið kl. 11-17 alla daga nema mánu-
daga.
SCLKGTIC LCURS
ACCOMPLISHKL
Takið eftir
í dag kl. 16.30 hefjast opnar söngprufur
fyrir rokksöngleikinn RENT sem Þjóðleik-
húsið frumsýnir á komandi vori í samstarfi
við Loftkastalann. Æfingar hefjast eftir ára-
mót. Leitað er að fólki á aldrinum 18-35
ára, söngvurum og leikurum sem einnig
geta dansað. Prufumar fara fram
í æfingasal Þjóðleikhússins, Lind-
argötu 7. Skráning fer fram á
staðnum.
Þessi magnaði söngleikur var
frumsýndur á Broadway 1996 og
hefur verið sýndur við geysilegar
vinsældir vestanhafs og í Londoii.
Hann hefur hlotið fjölda verð-
launa, meöal þeirra bæði Tony-
og Pulitzer-verðlaunin. Leikstjóri
hér verður Baltasar Kormákur og
tónlistarstjóri Jón Ólafsson.
Einnig verður prófað á morg-
un, þriöjudag, og hefjast leikar á
sama tíma og í dag, kl. 16.30.
Fyrirlestrar
Elsa D. Gísladóttir myndlistarmaður sýn-
ir skyggnur og segir frá verkum sínum og
sýningum í Málstofú, fyrirlestrarsal MHÍ í
Laugamesi, í dag kl. 12.30.
Danskur textíllistamaður og hönnuður,
Frans Knudsen, heldur fyrirlestur í Barma-
hlíð, fyrirlestarsal MHÍ, Skipholti 1, á mið-
vikudaginn kl. 12.30. Þar fjallar hann um
verk sín og sýningar og um stórt textíl-
hönnunarverkefni sem hann vinnur að um
þessar mundir fyrir IKEA i Svíþjóð.
Námskeið
„Tölva - verkfæri í myndlist" er grunn-
námskeið ætlað fólki sem starfar að sjón-
listum og langar til að kynnast tölvuvinnu.
Fariö er 1 uppbyggingu vélbúnaðar, kennd
almenn umgengni við tölvur og hugbúnaö
og kynntur myndhugbúnaður. Kennari er
Leifur Þorsteinsson og kennslan fer fram í
tölvuveri MHÍ vikuna 28. sept. til 2. okt. kl.
19-22.
„Ljósmyndir og menning" nefiiist nám-
skeið í umsjón Sigurjóns B. Hafsteinssonar
mannfræðings og umsjónarmanns Ljós-
myndasafhs Reykjavíkur sem hefst i vik-
unni. Þar fjallar hann um ljósmyndakenn-
ingar, íslenska ljósmyndasögu, landslags-
myndir og þjóðemisvitund, ljósmyndun
dauðans, myndasmíði og ljósmyndun sem
listgrein. Námskeiðið verður í Barmahlíö,
Skipholti 1, á þriðjudögum og fimmtudög-
um frá 1.-22. okt. kl. 20-22.30.
\enning
MÁNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1998
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttír
í kvöld verður leikhússport
í Iðnó og byrjar kl. 20.30. Þetta
fyrirbæri er eiginlega ný
íþróttagrein hér á landi og
ekki sú leiðinlegasta. Á svið-
inu er stór hópur leikara sem
skiptir sér í tvö lið sem keppa
innbyrðis í aö leika fyrir sal-
inn - sem var troðfullur þegar
umsjónarmaður menningar-
síðu fór fyrir tveim vikum.
Leikurinn er fólginn í
áskorun. Liðin skiptast á að
skora á hitt að spinna leikþátt
um ákveðið efni sem áhorf-
endur fá að skilgreina nánar.
Svo eru þættirnir leiknir og á
eftir hvorum gefa þrír dómar-
ar hópunum einkunn. Stiga-
vörður heldur einkunnunum
saman og sýnir stigin þegar
stjómandi kvöldsins fer fram
á það. í lokin stendur annað
liðið uppi sem sigurvegari.
Stigavörður var sérstaklega
lipur á síðasta leikhússporti,
lék sér að því að fara í splitt á
sviðinu um leið og hann
(þ.e.a.s. hún) hélt uppi stiga-
töflunni!
Skemmtilegast er þegar
farnar eru óvæntar leiðir að
efninu - þegar allt í einu er
spunninn söngleikur með lög-
um og textum og öllu saman
og maður veit að þetta verður
allt til um leið og það kemur
út úr leikurunum. Þeir hafa
ekki haft nein tök á að undir-
búa sig. Þá reynir virkilega á
hugmyndaflug og hæfileika -
Harpa Arnardóttir leikur hina hugþekku Dimmalimm í samnefndu leik- sem þátttakendur þetta kvöld
riti í Iðnó um helgar. reyndust hafa nóg af. Þakið
ætlaði hreinlega að rifna af gamla
Iðnó hvað eftir annað. Auðvitaö
minnir uppákoman oft á barnaaf-
mæli þegar börnin heimta að fá að
leika fyrir fullorðna gesti en fullyrt
er að þetta eru afar skemmtileg
bamaafmæli.
í salnum í Iðnó er færanlegt
pallakerfi sem hægt er að raða upp
á ótal vegu - enda er starfsemin
fram undan fjölbreytt og kallar á
alls konar sali. Þegar sýnd eru leik-
rit eins og Rommí eða leikhússport
er sætum skipað eins og í venju-
legu leikhúsi. Þegar Þjónn í súp-
unni er sýndur sitja gestir við borð
og njóta veitinga. Á Tjarnardans-
leikjum er borðum raðað meðfram
veggjum. Af annarri starfsemi má
nefna að tónleikahald hefst aftur á
næstunni í húsinu og á döfinni
eru upplestrar, sögustundir
fyrir böm fyrri hluta dags, há-
degisleikhús og myndlistarsýn-
ingar. Alls hefur verið boðið upp
á 41 sýningu í þessum mánuði
sem þýðir að húsið hefur verið lif-
andi alla daga vikunnar. Þannig
vonar leikhússtjórinn, Magnús
Geir Þórðarson, að það verði áfram
árið um kring.
Húsið er nú fullbúið undir starf-
semina sem þar fer fram. Hljóðein-
angmn er orðin góð og fullkomið
loftræstikerfi alveg hljóðlaust.
Leikfélag íslands rekur húsið og
greiðir borginni leigu fyrir það en
mikið af starfseminni fram undan
verður í samráði við aðra hópa; til
dæmis verða leiksýningar í vetur í
samstarfi við Ánnað svið og
Hvunndagsleikhúsið.
Það sem enginn sér
Gunnhildur Hrólfsdóttir rithöfundur hef-
ur sent frá sér nýja bók fyrir börn og ung-
linga. Hún heitir Það sem enginn sér og
fjallar um hin erfiðu viðfangsefhi kynferð-
islega áreitni og einelti. Sagan seg-
ir frá Benna og Laufeyju sem em
12 og 13 ára og stríða bæði við
mótlæti. Þegar þau kynnast eign-
ast þau vin sem þau geta treyst
hvort i öðm, en meira þarf að
koma til ef líf þeirra á að geta
fallið í eðlilegar skorður á ný.
Gunnhildur Hrólfsdóttir
er meðal afkastamestu
bamabókahöfunda samtím-
ans hér á landi og hefur áður með
góöum árangri tekist á við samfélagsvanda
í sögum sínum frá sjónarhóli barna og ung-
linga. Mál og menning gefur bókina út og
Halla Sólveig geröi kápumynd.
Traust er tónlist
Geisladiskurinn Traust er annar í út-
gáfuröð Smekkleysu, „Frjálst er í fjallasal".
Á nýja diskinum leika hljóm-
listarmennirnir Hilmar Jens-
son gítarleikari og Kjartan
Valdemarsson píanóleikari
ásamt Matthíasi Hemstock
sem leikur á trommur og
slagverk og Pétri Grétars-
syni á víbrafón og slagverk.
Traust er fyrirmælaverk sem Hilmar
Jensson samdi upphaflega fyrir þrjú hljóð-
færi en hefur gengið gegnum miklar breyt-
ingar í meðforum ýmissa hljómsveita. Þrátt
fyrir skrifuð fýrirmæli er hver flutningur
Trausts einstakur og byggist á spuna flytj-
endanna. Eins og titill verksins gefur til
kynna byggist flutningurinn ekki síst á
trausti flytjendanna hvers á öðrum.
Iðnó lifir