Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.1999, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 3. MARS 1999
*
★
ffrenning
Nokkrir Brassar
og Kani á Kúbu
Stundum heyrist sagt: „Heimur
minnkandi fer“. Hvað tónlist
áhrærir kemur það fram þannig
að auðveldara er að nálgast tónlist
frá ýmsum heimshormnn en áður
var. Hljómplötuverslanir reyna
greinilega að hafa fjölbreytt úrval
alls konar tónlistar á hoðstólum.
Ef ekki er hægt að finna í verslun-
um nákvæmlega það sem leitað er
að má alltaf reyna við verslanir á
Netinu. í þessum pistli er meining-
in að minnast á nokkrar athyglis-
verðar geislaplötur sem flestar eru
frá Brasilíu. Sumar þeirra kunna
að fást hér í verslunum en aðrar
ekki. Fyrstan skal frægan telja
brasilískan lagasmið, söngvara og
hljómborðsleikara, Ivan Lins, og
plötu hans I’m Not Alone (Velas
1996). Lins er af mörgum talinn
arftaki Antonio Carlos Jobims
heitins. Finna má áhrif frá hæði
djassi og rokki í tónlist hans. Víst er að hann
er lagasmiður með snilligáfu sem er ekki
minni en fyrirrennara hans. Lög hans eru
samin af sjaldheyrðri kunnáttu. Hann er
mikill meistari laglínunnar og einnig mikill
hljómagúrú. Ekki er óalgengt að lög hans
eigi sér viðkomu í mörgum tóntegundum
áður en lent er á upphafshljómi (eða ekki).
Margir hafa hljóðritað lög hans, s.s. Quincy
Jones auk fjölda brasilískra listamanna, og
árið 1997 kom út platan The Heart Speaks
sem hann gerði með trompetleikaranum Ter-
ence Blanchard og hlaut sú tilnefhingu til
Grammy tónlistarverðlaunanna. Nokkur
laga hans hafa líka ratað í Real Book og aðr-
ar djassbiblíur sem svo eru nefndar. Um-
rædd plata geymir að mestu ballöður og er
sungið á portúgölsku nema í titillaginu og
öðru tiL Lítið kombó sér um undirleik auk
strengjasveitar sem leikur gjaman gamal-
dags útsetningar í Nelson Riddle stíl. Brasil-
ísku áhrifm eru mismikil i lögunum og út-
setningimum. Ef einhver lagasmiður sam-
timans jafnast á við Ivan Lins er það helst
Donald Fagen úr dúettinum Steely Dan.
Ivan Lins og diskur hans „l’m not alone“.
Af öðrum snillingum
Annar snillingur brasilískur er Joáo
Bosco - gítarleikari, lagasmiður og söngvari.
Brasilísku áhrifin í músík hans eru miklu
sterkari en hjá Lins. Plata hans As Mil e
Uma Aldeias (Sony 1998) ólgar af lífi og
skemmtilegheitum. Lagasmíðar hans eru
einfaldari aö gerð en lagasmíðar Lins, landa
hans, en mjög sterkar. Titillagið er algjör
perla og þær eru nokkrar fleiri á þessmn
diski. Samlandi hans, pjavan, er einnig laga-
Djass
Ingvi þór Kormáksson
smiður, söngvari og gítarleikari eins og
Bosco. Það nýjasta frá honum er safndiskur-
inn Flor de Lis (Rym Musique, 1998). Djavan
hefur löngum verið hallur undir bræðings-
tónlist og hafa djassáhrifin alltaf verið nokk-
uð sterk í tónlist hans. Hér er aðaláherslan
samt aðallega lögð á léttar sömbur og útsetn-
mgar ovenju ein-
faldar að þessu
sinni frá hendi
hans.
Brasilískar söngkon-
ur eru eiginlega sönggyðjur því að
þær hafa margar verið hálfþart-
inn teknar í guðatölu í heima-
landi sínu, lífs eða liðnar.
Nýjasta uppgötvunin heitir
Badi Assad. Chameleon
(Polygram 1998) heitir
plata hennar og hefur
hún fengið afskaplega
flnar umsagnir í blöðum.
Ritstjórar bandaríska
timaritsins Guitar
Player völdu hana besta
kassagítarleikara (finger-
style) síðasta árs. Hún
minnir talsvert á Joni
Mitchell. Vert er einnig að
minnast á gamlan ref, Luiz
Gonzaga, harmonikkuleikara, laga-
smið og samlanda fyrmefndra.
Geisladiskurinn Sabido (Iris
Musique 1998) geymir úrval af
söngvum hans frá fimmta áratugn-
um, aðóillega i axé og forró stíl en
sömbur slæðast með. Þetta eru náttúr-
lega gamlar upptökur og sándið eftir
því. Franska útgáfufyrirtækið Iris
Musique sérhæfir sig dálítið i gömlum
upptökum frá ýmsum löndum en ekki
er það þó allt gamalt sem þaðan kem-
ur.
1 lokin er alveg nauðsynlegt að
minnast á tiltæki hins þekkta banda-
ríska gítarleikara Ry Cooder sem fór til
Kúbu og hljóðritaði með þarlend-
um tónlistarmönnum heilmikið
efni. Þessar upptökur ásamt
efnismiklum bæklingi er að
finna á plötunni Buena
Vista Social Club (World
Circuit, 1998) sem að
sögn hefur selst heil-
mikið hér á landi.
Tvær englaraddir
Varla er hægt að imynda
sér ólíkari söngfugla á vett-
vangi sígildrar tónlistar en
söngkonumar tvær sem
Sony útgáfufyrirtækið pró-
móterar nú í gríð og erg.
Nefnilega velsku stúlkima
Charlotte Church og banda-
ríska glæsikvendið Susan
Graham. Sú fyrmefnda hef-
ur raunar ekki þurft á
miklu söluátaki að halda,
þar sem hún hefur vakið
æma athygli fyrir ungan
aldur. Þegar fyrsta geisla-
plata Charlotte Church,
Voice of an Angel, var tekin
upp fyrir ári síðan var söng-
konan nefnilega ekki nema 12 ára gömul,
sem varð til þess að vekja aftur upp umræðu
um misnotkun bama í tónlistarbransanum.
Út af fyrir sig var sú umræða nokkuð í
skötulíki því í Bretlandi hefur lengi tíðkast
að gefa út plötur með söng komungra
drengja og er skemmst að minnast „sam-
landa“ Karlottu, kórdrengsins Aled Jones.
Charlotte Church hefur verið syngjandi
frá blautu bamsbeini og urðu tónelskir for-
eldrar hennar fljótlega til að vekja áhuga
hennar á sigildri tónlist. Þá hafa þekktir tón-
listarmenn í Wales einnig tekið hana undir
sinn væng og hjálpað henni áleiðis. Árangur-
inn er að finna á áðumefndri geislaplötu, en
þar er að finna bæði „æðri tónlist" - Pie
Jesu, Panis Angelicus og Ave Maria - en
einnig þekkt þjóðlög af velskum og enskum
uppruna. Því verður ekki á móti mælt að
Charlotte Church hefur ákaflega tæra og fall-
ega sópranrödd af svo ungri manneskju að
Charlotte Church og Susan Graham.
vera og túlkun hennar er alls staðar einlæg
og elskuleg. Að sjálfsögðu vantar töluvert
upp á tilfmningalegan skilning hennar á
þeirri trúarlegu tónlist sem hún syngur, en
Tónlist/Geisla-
plötur
Aðalsteinn Ingólfsson
hann kemur eflaust með auknum þroska.
Þjóðlagatónlistin virðist hins vegar standa
henni nær; þar skynjar áheyrandinn listræn-
an persónuleika í mótun.
Ljúfsárar stemmningar
Susan Graham er hins vegar fullþroska og
metnaðarfullur listamaður
fram í fingurgóma og setur
sérstakt mark sitt á allt sem
hún kýs að syngja. Mörgum
þótti sem það yrði henni ekki
til framdráttar að gefa út
heila plötu með tónlist Reyn-
aldos Hahn. Bæði var Hahn
lítt þekktur, auk þess sem
hann var yfírlýst íhald i tón-
list sinni; samdi sönglög í 19.
aldar stíl fram á miðja 20. öld.
Það var píanóleikarinn Roger
Vignoles sem kynnti hana fyr-
ir sönglögum Hahns og féll
hún þegar fyrir
þeim. Sem er
skiljanlegt þegar
hlustað er á plötu þeirra, sem
her nafnið La Belle Epoque.
Sönglög Hahns eru að smnu
leyti „eftirlíkingar" 19. aldar
lagasmíða, en þau varðveita
einnig i sér ljúfsárar stemmn-
ingar, einlægar tilfínningar og
þar að auki veraldlega lífssýn
gagnmenntaðra Evrópubúa á
fyrri hluta aldarinnar. Öllu
þessu tekst Susan Graham að
koma til skila af þeirri smekk-
vísi og raddfegurð sem hún er þekkt fyrir, og
aukinheldur á lýtalausri frönsku. Tuttug-
ustu aldar söngtónlist gerist varla áheyri-
legri en í þessum léttleikandi „eftirlíking-
um“ Reynaldo Hahns.
Charlotte Church - Voice of an angel, Sony
Susan Graham - La Belle Epoque, Sony
Umboð á íslandi: Skífan
Stríðsmyndir Picassos
Á undanfómum árum hafa verið haldnar
yfirgripsmiklar sérsýningar á myndum
meistara Picassos af mönnum, konum, dýr-
um og bömum, svo ekki sé minnst á sýning-
ar á skreytilist, leirlist, ljósmyndum og að-
skiljanlegum tímabUum á listferli hans. Því
er von að einhverjir spyiji hvort eitthvað sé
tU eftir Picasso sem ekki hefur verið dregið
fram í dagsljósið. Þvi er tU að svara að ný-
verið setti Guggenheim-safnið i New
York upp sýningu sem nefnist „Picasso
og stríðsárin", sem eftir lýsingum að
dæma virðist afar áhugaverð. Á
stríðsárunum var Picasso um kyrrt í
sinni heittelskuðu Parísarhorg og
fylgdist þar með ógnarstjóm Þjóðverja
úr návígi. Tilfinningar sínar og hugsan-
ir ijáöi hann undir rós eöa með
táknmáli tU að vekja ekki at-
hygli hinna þýsku kúgara.
Listamaðurinn fylgdist
einnig með framvindu
kalda stríðsins og deUdi í
verkum sínum harkalega
á hernaðarbrölt stórveld-
anna. Úrval alira þess-
ara stríðstengdu verka er
nú að finna í Guggenheim-safn-
inu, og tU að vekja enn meiri at-
hygli á þeim hafa verið skipu-
lagðar í kringum sýninguna
spænskar danssýningar, tónlist-
amppákomur, jafnvel smakk á
spænskum víntegundum. New
York farar ofan af íslandi ættu
fortakslaust að gera sér ferð á
þessa sýningu áður en henni
lýkur, en hún stendur tU 9. maí.
í Leifs ranni?
Tímarit Breiðfirðingafélagsins,
Breiðfírðingur, er aUa jafna ekki á
náttboröi annarra en burtfluttra
Vestfirðinga og afkomenda þeirra.
56. árgangur ritsins ætti þó að
höfða tU breiðari hóps en venju-
lega, því í því er birt skýrsla um
uppgröftinn á svoköUuðum skála
Eiríks rauða í Haukadal, sem orðið
hefur tilefni mikUlar umræöu bæði
meðal fornleifafræðinga og ferða-
þjónustumanna. Höfund-
ur skýrslunnar er
Ragnheiður Trausta-
dóttír fornleifafræð-
ingur, og telur hún
fuUsannað aö „skál-
inn sé úr fornöld og
þeirrar tegundar, sem
almenn var á fyrstu
tímum byggðar i landinu." Er þá fuUvíst að
þarna sé fundið
æskuheimili Leifs
heppna? Ragnheiður
snýr sig kænlega út
úr þeirri spurningu í
niðurlagi greinarinn-
ar, þar sem hún segir
að það sé, jafn líklegt
tU árangurs að leita
tU fasteignaskrárinn-
ar eins og fomleifa-
fræðinga tU að fá
skjalfest að rústin
hafi verið eign Eiriks
rauða. Á hinn bóginn
er ekkert sem mælir gegn því“. Þá vitum við
það. Eða svoleiðis ...
Þorsteinn frá Hamri
les Passíusálmana
Eftir sérhver áramót bíða útvarpshlust-
endur yfirleitt með nokkurri óþreyju eftir
tíðindum af nýjiun lesara Pass-
íusálmanna, en lestur þeirra er
jafnvel örgustu trúleysingjum
bæði hugfró og nauðsynleg
kjölfesta í skammdeginu. Það
skiptir þvi ekki litlu máli að
lesari sálmanna sé vel raddað-
ur og settlegur í framsögn. í ár
hefur valist tU lestursins Þor-
steinn skáld frá Hamri, sem fer
betur með texta en flestir aðrir
íslendingar, og þá ekki einasta
sín eigin ljóð. Lestur hans er
enda með ágætum virðuleika-
blæ, en um leið með náttúr-
legri hrynjandi, réttnefnt konfekt fyrir eyru.
Lestm-inn hefst að loknum kvöldfréttum á
Rás 1 kl. 22.15.
'BREIÐRRÐINGUR
Umsjón:
Aðalsteinn Ingólfsson