Dagblaðið Vísir - DV - 28.05.1999, Blaðsíða 11

J3V FÖSTUDAGUR 28. MAÍ 1999
ennmg
Dauðinn sækir meðaljón
Arni Ibsen rithöfundur stendur á all-
nokkrum tímamótum á ferli sínum. Hann er
einn af höfundum óperuleiksins Maður lif-
andi, sem Strengleikhúsið frumsýnir í Borg-
arleikhúsinu eftir nokkra daga en frumsamd-
ir leikir af því tæi eru næsta sjaldgæfír hér á
landi. I ofanálag er leikritun Árna til sér-
stakrar umfjöllunar á ritþingi Gerðubergs
númer tvö, sem hefst á morgun kl. 13.30, en
þessi þing hófu göngu sína í mars sl. með um-
fjöllun um Guðberg Bergsson. Þetta tvennt er
ærið nóg til að æra óstöðugan en Árni er jafn-
aðargeðið uppmálað þegar DV tekur hús á
honum í Hafnarfirði.
Fyrst er spurt hvernig tilfinning fylgi því aö
vera tekinn til skoöunar á ritþingi.
„Ég reyni að taka þetta ekki allt of nærri
mér. En óneitanlega er maður að gangast und-
ir manndómspróf með þátttöku í svona þingi.
Þeir sem standa fyrir því neyða höfundinn til
að sjá sjálfan sig í nýju og stundum ekki allt
of þægilegu ljósi. En það hlýtur líka að vera
lærdómsríkt að sjá eigin verk í nýju sam-
hengi. Ég er heldur ekki frá því að svona
skoðun hafi meiri þýðingu fyrir leikskáld
en önnur skáld.“
Hvers vegna ?
„Það er nú svo að leikrit verður
fyrst og fremst til á sviði. Og í
mörgum tilfellum þarf nokkrar
frumsýningar til að fínslípa
það. Þótt leikrit gangi vel
hér í okkar litla þjóð
félagi, slái jafnvel
í gegn eins
og sagt
er,
sem væntanlega eru búnir að fullmóta verk
sín þegar þau skila handritum til birtingar."
Að tala sig inn í öngstræti
Hefuröu á tilfinningunni aö þú eigir þér
ákveöinn höfundarheim?
„Ég held að minn höfundarheimur sé enn í
mótun, en hins vegar skynja ég nú orðið hvað
mér lætur best að gera. Ég hef þjálfast talsvert
mikið við það að vinna fyrir jaðarleikhúsin
íslensku sem hefur útheimt
hröð vinnubrögð. Við
það hef ég verið fljót-
ari að vinna úr ýms-
um hugmyndum. Og
ef þú spyrð um það
hvort vinnuhraðinn
komi ekki niður á
gæðunum þá svara
ég því til að ég hef
líka unnið
Árni Ibsen - „Mín leikrit gerast í tungumálinu."
þá eru þau ekki endilega tekin aftur til sýn-
ingar. Höfundi gefst því sjaldan tækifæri til
að leiðrétta ýmislegt sem ekki gengur upp í
frumflutningi verksins. Á svona þingi er gefst
leikritahöfundi tækifæri til að viðra ýmsa eft-
irþanka varðandi eigin sviðsverk. Öðru máli
gildir um ljóðskáld og skáldsagnahöfunda
hægt og útkoman er sú sama. Ef maður hefur
hæfileika gengur verkið upp, hver sem vinnu-
hraðinn er. Leikverk þarf líka að hafa ákveð-
ið tempó, ákveðinn upptakt, sem er öðru vísi
en takturinn í skáldsögu."
Hver eru þá einkenni á þinni leikritun?
„Ég held að mín leikrit gerist mjög mikið í
tungumálinu. Ég hef áhuga á því hvernig
tungumálið skapar framvinduna í samskipt-
um fólks. Persónur tala sig kannski inn í ein-
hver öngstræti sem þær ætluðu alls ekki að
fara inn í. Eða þá að þeim tekst ekki að orða
það sem þær eru að hugsa, oft með ófyrirsjá-
anlegum afleiðingum. í stuttu máli sagt hef ég
meiri áhuga á því hvernig fólk talar fremur
en því sem það segir.“
Hugmyndin
um fjöllistaverkið
Segöu okkur frá óperuleik
ykkar Messíönu Tómasdóttur og
Karólínu Eiríksdóttur.
„Aðdragandinn að Manni lif-
andi er nú orðinn býsna langur.
Á námsárum mínum í Bretlandi hreifst ég af
miðaldadramanu um meðaljóninn, Everyman,
sem er kaþólskt verk með siðbætandi ívafi,
vegna þeirrar tæru og bernsku sýnar sem þar
kemur fram. Lengi blundaði svo í mér löngun
til að smíða leikverk út frá meginhugmynd-
inni í því verki, það er Dauðinn kemur að
sækja meðaljón, og persónugera um leið ýmsa
mannlega eiginleika og dyggðir, eins og tíðk-
aðist í leikritum af þessu tagi.
Svo leið og beið; og það var ekki fyrr en
ég ámálgaði hugmyndina við Messíönu,
sem sjálf hafði mikinn áhuga á þessu
Everyman-drama, að hreyfing komst
á málið. Þá var haft samband við
Karólínu sem féllst á að semja
tónlistina. í sameiningu mótuð-
um við Mann lifandi og telj-
umst því öll höfundar
verksins. Loks kom
Auður Bjarnadóttir
til sögunnar og tók
að sér að leikstýra
verkinu.
Við köllum
þetta óperuleik en
DV-mynd E.ÓI. 1 rauninni er það
hugmyndin um
fjöllistaverkið,
Gesamtkunstwerk,
sem blundar í okkur. Handritið er í 7 „vers-
um“ fremur en þáttum, 3 söngvarar koma við
sögu, einnig leikarar og hljóðfæraleikarar. Og
svo hefur Messíana gert sviðsmynd og bún-
inga. Við vonum að með þessum aðferðum
takist okkur að segja sögu sem snertir nútíma
áhorfendur." -AI
Ó mín flaskan fríða...
Um þessa helgi eru síðustu forvöð að
berja augum einstaklega vandaða sýningu
Guðnýjar Hafsteinsdóttur hönnuðar í
Sverrissal Hafnarborgar í Hafnarfirði.
Sýningin sker sig úr öðrum slíkum fyrir
allt í senn, handbragð, ímyndunarafl og
uppsetningu. Eins og allir bestu hönnuðir
vinnur Guðný út frá einfoldum hugmynd-
um, meðal annars út frá gömlu, góðu
flöskunni og hlutverki hennar í tímans
rás. Hún blæs sér eða lætur blása flöskur
af ýmsum gerðum, og
gæðir hverja þeirra eigin
karakter. Það gerir hún
öðrum þræði með til-
brigðum við sjálft flösku-
formið, með upphleyptum
mynstrum í glerinu, en
fyrst og fremst með hug-
myndaríkum leik með
stúta, tappa og annað til-
behör. Flöskur með
„fomu“ sniði fá tilheyrandi „fyrnda"
tappa, kannski með víkingamynstri eða
tilvísunum i þekkta íslenska forngripi,
flöskur með „miðaldasniði" fá postulín-
stappa þar sem birtast ímyndir höfðingja
og heldri kvenna með skrautleg höfuðföt,
kannski einnig með kopargjarðir um sig
miðja. Það má mikið vera ef ekki er hægt
að nýta þessar framúrskarandi hugmynd-
ir listakonunnar í ferðamanna-og útflutn-
ingsiðnaði.
Samræmd ljóð
Ragnar Ingi Aðalsteinsson, skáld og
kennari við Foldaskóla,( á mynd), er ein-
stakur uppalandi nemenda sinna. Eftir að
þeir höfðu lokið samræmdu prófunum og
biðu skólaloka einsetti hann sér að virkja
óþreyju þeirra og atorku, og fékk þá til að
setja saman ljóð og gefa út á
kver. Kverið, sem nefnist
Rimmugýgur, er nú komið
út með formála Ragnars
Inga. Þar segir hann: „Það
sem einkennir ljóðin
öðru fremur er að þau
eru langflest ort undir
hefðbundnum bragar-
háttum og standast
bragreglur prýðilega,
a.m.k. langflest. Hér má sjá ferskeytlu,
samhendu, stikluvik, skammhendu og
langhendu og hrynjandi fomyrðislags er á
sumum ljóðunum..." Tvö þeirra era ort til
lærifóðurins, m.a. eftirfarandi: „Ragnar
Ingi ræður hér / og rembist við að kenna.
/ Prikið upp og pískrið fer / prófm upp
svo renna.“ (Guðm. Freyr Ómarsson)
Sigrún minnir á sjálfa sig
A sunnudaginn kl. 17 heldur okkar
helsta dúlla í tónlistinni - fyrir utan
Diddú - einleikstónleika i íslensku óper-
unni. Þetta er að sjálfsögðu hún Sigrún
Eðvaldsdóttir (á mynd), konsertmeistari
Sinfóníuhljómsveitarinnar með meiru.
Sigrún hefur verið svo
önnum kafm að gera
öðrum til góða að
henni hefur ekki gef-
ist tími til að minna
á sjálfa sig. Nú ætlar
hún að spila fyrir
okkur partítu eftir
Bach fyrir fiðlu og
sónötur og svítur fyrir fiðlu
og píanó eftir Debussy, Stravinsky og Bu-
soni. Með henni leikur ágætur breskur pí-
anóleikari, James Lisney, sem nýlega upp-
skar mikið lof fyrir geisladisk með sónötu
eftir Schubert.
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson
Engin öskur
Á tónleikunum hoppuðu áheyrendur
samt ekki upp úr sætunum og öskruðu
eftir hverja aríu, sjálfsagt vegna þess að
rödd Gunnars er ekki áberandi kraft-
Tónlisl
Jónas Sen
hreinn
I
Dieter og Hvíta albúmið
Ekki aUs fyrir löngu kom út bók um Bít-
ilinn Paul McCartney eftir Barry Miles
1 sem nefnist Many Years from now og hlaut
ágætar viðtökur. Þar kemur fram sem
fáir, ef engir vissu, að hugmyndina að
Hvíta albúminu svonefnda, það er
sjálfu plötuumslaginu, má rekja
eftir krókaleiðum til íslands.
Popplistamaðurinn Richard
Hamilton var fenginn til að
hanna umslagið og að því er
Barry Miles segir gerði hann
það undir áhrifum frá góðvini
sínum á íslandi, Dieter Roth (á
mynd). Víða liggja rætur Diet-
ers...
og
mikil, hann er ekki hetjulegasti tenór
sem við eigum. Þetta bætir hann þó
upp með listrænu innsæi, og
það er nokkuð sem margur hér-
lendur tenór gæti öfundað hann
af. Óperuaríurnar sem Gunnar
söng á eftir Mozart voru M’ app-
ari tutt’ amor úr Mörthu
Friedrichs Flotow, hin fræga
Questa o quella úr Rigoletto Verdis
og E la solita storia úr L’Arlesiana
eftir Cilea. Einnig mátti heyra þekkt
lög á borð við Torna a Surriento eftir
Emesto de Curtis og Mattinata eftir Le-
oncavallo. Til fróðleiks má geta að hið
síðarnefnda er til í hljóðritun frá 1904
með Enrico Caruso, en hann var nokk-
urs konar Elvis óperuheimsins.
Sinfóníuhljómsveit íslands stóð sig
prýðilega, fyrir utan byrjunina á Moz-
art-forleiknum eins og fyrr var greint
frá. Fiðlurnar voru fullkomlega sam-
taka, sírópskenndar og sætar í forspili
að 3. þætti La Traviata eftir Verdi.
Einnig var forleikurinn að Valdi örlag-
anna eftir sama tónskáld stórbrotinn
og glæsilegur, með fallegu klarinettu-
sólói sem var eins og hnausþykkt krem
á gómsætri djöflatertu. Best var þó
Intermezzóiö úr Cavalleria rusticana
eftir Mascagni, en þar tókst Keri-Lynn
Wilson að galdra fram seiðandi stemn-
ingu, enda tónlistin með því fegursta
úr ítölsku óperubókmenntunum. Hljóð-
færaleikaramir léku líka feilnótulaust
og var þetta eitt áhrifamesta atriði
bráðskemmtilegra tónleika.
Sinfóníuhljómsveit íslands ásamt Gunnari
Guðbjörnssyni
Hljómsveitarstjóri: Keri Lynn Wilson
Tónleikar 28.5. 1999
Bjartur tenór
Nokkur fræg óperuatriði og sönglög
voru á dagskrá Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands í Háskólabíói í gærkvöldi. Þau
voru eftir Mozart, Bellini, Mascagni og
Verdi og einnig eftir minna þekkt tón-
skáld á borð við Friedrich Flotow og
Ruggero Leoncavallo. Einsöngvari var
Gunnar Guðbjömsson tenór og hljóm-
sveitarstjóri Keri-Lynn Wilson.
Tónleikamir hófust á forleiknum að
Töfraflautunni eftir Mozart. Fiðlur Sin-
fóníuhljómsveitar íslands voru ekki al-
veg hreinar í byrjun forleiksins, en það
er kannski ekkert til að skammast sín
fyrir því maður heyrir þennan forleik
ekki oft vel spilaðan. Upphaf hans er
hátíðlegt og íhugult en einmitt þess
vegna er hin rólega innkoma fiðlanna
vandasöm. Sem betur fer tekur við
galsafengin atburðarás, og þar komust
hljóðfæraleikararnir á flug. Keri-Lynn
Wilson náði að skapa sívaxandi spennu
með hámákvæmum styrkleikabrigðum
og því var útkoman, þrátt fyrir byrjun-
ina, nokkuð ánægjuleg.
Gunnar Guðbjörnsson söng fyrst II
mio tesoro úr Don Giovanni og gerði það
sérlega vel, framburðurinn skýr og
raddbeitingin þétt, túlkunin hóflega
dramatísk og aldrei yfirborðsleg. Gunn-
ar hefur afar fallega rödd sem er mjög
jöfn allan skalann og má segja að það
eigi líka við um hann sem listamann.
Hann býr yfir mikilli listrænni
breidd, og túlkun hans á aríum og
sönglögum ólíkra tónskálda er ávallt
sannfærandi.
Gunnar Guðbjörnsson á æfingu