Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.1999, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 21. JÚLÍ1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Óvarðir ráðamenn
Feröamannastraumur að forsetasetrinu á Bessastöðum
og háttur gesta er slíkur að ami er að. Starfsmaður for-
setaskrifstofunnar lýsti því svo að menn lægju jafnvel á
gluggum þegar gestir væru hjá forsetanum. Hann sagði
þetta neyðarlegt sem er gætilegt orðalag á því sem er ólíð-
andi.
Fram kom að embættið beindi því til leiðsögumanna að
þeir reyndu að stemma stigu við þessu svo að ferðamenn
sýndu staðnum viðeigandi virðingu. Það sé þó erfitt þegar
mikinn fjölda drífur að.
Þessi lýsing segir það eitt að setur forsetans sé óvarið
fyrir ágangi og beinir um leið athygli að öryggismálum á
Bessastöðum og raunar einnig að öðrum helstu stofnun-
um og ráðamönnum þjóðfélagsins. Samfélag okkar er
vissulega smátt og við höfum stært okkur af því að hver
og einn eigi kost á samskiptum við þá sem fyrir fara
hverju sinni. Það er æskilegt og til fyrirmyndar en verð-
ur eins og annað að fara eftir ákveðnum reglum.
Aðsetur þjóðhöfðingja, hvar sem er, vekur alltaf athygli.
Það er því eðlilegt að ferðamenn komi að Bessastöðum.
Gestir reikna þó vart með því að aðgangur sé frjáls og
óskipulagður. Þar þarf bragarbót á. Ferðamenn eiga að
komast í ákveðna nálægð, til myndatöku og skoðunar. Þá
má og hugsa sér skipulagðar ferðir um valda staði, ferðir
sem hvorki valda starfsmönnum né íbúum röskun.
Ríkislögreglustjóri ber ábyrgð á öryggi og friðhelgi for-
setans sem og öryggi annarra æðstu manna ríkisins. Þór-
ir Oddsson vararíkislögreglustjóri staðfestir að helstu
ráðamenn þjóðarinnar hafi beint þeim tilmælum til emb-
ættisins að kannað verði með hvaða hætti unnt sé að auka
öryggisgæslu við embættisbústaði og starfsstöðvar æðstu
manna. Það er ekkert launungarmál, segir Þórir, að
stjómvöld hafa orðið ásátt um að þessi mál verði skoðuð
í ljósi breyttra aðstæðna. Þróunin sé sú að meira verði
hugað að þessu en áður enda hafi aðgengi að æðstu ráða-
mönnum þjóðarinnar verið með allt öðrum hætti hér á
landi en í nágrannalöndunum.
íslendingar verða að sætta sig við breytta stöðu. Heim-
urinn hefur skroppið saman og ísland er ekki einangrað
sem fyrr. Öryggismál og gæslu verður því að meta upp á
nýtt þótt mörgum þyki hart að hverfa frá fullu frjálsræði
í samskiptum ráðamanna og borgaranna. Skoðun embætt-
is ríkislögreglustjóra hlýtur því að beinast að Bessastöð-
um, að gefnu tilefni, sem og að Alþingi og alþingismönn-
um, Stjómarráði, ráðuneytum og ráðherrum auk annars.
Hér er ekki verið að krefjast áberandi gæslu heldur
eðlilegrar aðgátar. Það þarf umgengnisreglur sem lands-
mönnum jafnt sem gestum þeirra finnst sjálfsagt að virða
um leið og tryggt er nauðsynlegt aðgengi borgaranna að
stofnunum og þeim mönnum sem þar ráða húsum. Jafn-
framt sé fyrir því séð að þeir sem atvinnu sinnar vegna
þurfa aðgang að stofnunum og ráðamönnum fái hann, t.d.
starfsmenn fíölmiðla, enda fylgi þeir almennum reglum.
Vararíkislögreglustjóri hefur boðað aukna öryggis-
gæslu og að sérstaklega verði kannað til hvaða aðgerða sé
hægt að grípa vegna ágangsins á Bessastöðum. Þar er
ástandið óverjandi, eins og verkstjóri í áhaldahúsi Bessa-
staðahrepps orðar það: „Það nær að sjálfsögðu ekki nokk-
urri átt að hafa forsetasetrið óvarið allan sólarhringinn.
Slíkt þekkist hvergi í veröldinni - hvað þá að ferðamenn
liggi á gluggum forsetasetursins með myndavélar og bak-
poka.“
Jónas Haraldsson
Gróðurland er mjög víða
í mikilli afturfór í heimin-
um. Stærstu og alvarleg-
ustu eyðimerkurmyndanir
eru nú við suðurrönd Sa-
hara; þar má nú beinlínis
horfa upp á hvemig gróð-
urland eyðist og sveltandi
grasbítar og fólk ráfar um
næsta gróðursnautt og
þurrt landið. Vítahringur
gróðureyðingar af völdum
ofbeitar, þurrka, landrofs
og vinda leiðir til eyði-
merkur og að lokum veð-
urfarsbreytinga; gróður-
jörð hverfur, landið heldur
engum raka sem hripar
viðstöðulaust niður í
sandana þá sjaldan úr-
koma er.
Þessi þróun hefur verið í
gangi í 12.000 ár í Afríku,
þá lifðu fílar, nashyrning-
ar, gíraffar, fornir nautgrip-
ir, stórkettir og krókódílar
á gresjum og skógum Norð-
ur-Afríku, Líbíu og Alsír
inn að miðju Sahara þar
Furðulegt hvað þessar plöntur virðast hafa mikið aðdráttarafl, á öðrum svæðum
er oft mun meira um gróður en fátt um sauðfé.
Hagsmunagæsla
og heilaþvottur
hafi verið viði vaxið
milli fíalls og fíöru þá er
það var numið“. Nú er
talið að beitargildi út-
haga sé aðeins um
15-20% af því sem var á
landnámsöld (Ingvi Þor-
steinsson, Náttúra ís-
lands, 1981. 2.) en talið
er að hitastig sé nú svip-
að og þá var. Á árunum
1100-1900 var stundum
nokkuð kaldara en nú
en ekki er ljóst hversu
neikvæö áhrif það hefur
haft á gróðurfar. Um
1980 hefur sauðfé senni-
lega aldrei verið fleira á
landinu.
Flestir sem hafa farið
„Höfundi er mjög minnisstætt að
heyra í ýmsum hagsmunarekend-
um sauöfjárræktar á samkund-
um eins og ársfundum Land-
verndar, fundum ýmissa félaga
svo sem Lífs og lands og Mann-
eldisfélagsins; þeir virðast hafa
heilaþvegið hver annan um
ástandgróðurs ogástæður.“
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
sem nú er stærsta
eyðimörk heimsins.
Fyrir 7000 árum
verða skyndilegar
breytingar, hjarð-
mennska hefst með
grasbítum eins og
nautgripum, sauðfé
og geitum. Allar
þessar breytingar
má lesa út úr stein-
ristum og á kletta-
myndum sem sam-
tímafólk hefur gert á
steinöld til að lýsa
sínum samtíma
(National Geograp-
hic Magazine 195.6.).
Enn hraðari
breytingar verða
með tilkomu hjarð-
manna frá Egypta-
landi fyrir um 3700
árum sem notuðu
sauðfé og geitur;
síðan komu hestar
og svo úlfaldar
skömmu fyrir
Kristsburð; þá var
komforðabúr Róm-
verja í Norðurafr-
iku, nú fráleit hug-
mynd. Nú er hún
Snorrabúð stekkur.
Fjöldinn allur af
merkum mannvirkj-
um frá þeim tíma stendur nú sem
rústir og minjar einar umluktar
eyðimerkum í Afríku, Jórdaníu og
austur til íran. Gróðursvæði eru
þar nú víðast hvar á ræmum næst
sjó eða vötnum.
Viði vaxið land
Haft er eftir Ara fróða að „landið
um afrétti hafa tekið eftir því að
sums staðar má sjá sauðfé á beit á
svæðum sem virðast gróðurlaus;
tæpast er græna slikju að sjá til-
sýndar en þegar komið er nær sést
að einstaka plöntur em að burðast
við að vaxa, ein og ein á stangli.
Það er alveg furðulegt hvað þessar
plöntur virðast hafa mikið að-
dráttarafl, á öðrum svæðum er oft
mun meira um gróður en fátt um
sauðfé.
Hagsmunir blinda
Hér á landi þótti við hæfi á sið-
asta kjörtímabili að landbúnaðar-
ráðherra væri jafnframt umhverf-
isráðherra. „Það er svipað því að
gera Drakúla greifa að forstjóra
blóöbankans," sagði einu sinni
fyrrverandi alþingismaður um
annan þegar rætt var um að gera
hinn seinni að fjármálaráðherra.
Höfundi er mjög minnisstætt að
heyra i ýmsum hagsmunarekend-
um sauðfjárræktar á samkundum
eins og ársfundum Landverndar,
fundum ýmissa félaga, svo sem
Lífs og lands, og Manneldisfélags-
ins;' þeir virðast hafa heilaþvegið
hver annan um ástand gróðurs og
ástæður. Stærsta eyðimörk Evr-
ópu hefur orðið til vegna jarðrofs,
framrásar jökla, eldgosa, óblíðs
veðurfars og vatnsfalla að þeirra
mati en varla hefur mátt minnast
á beit, hvað þá ofbeit. Talið er að
60-70% landsins hafi verið gróið
við landnám, nú einn íjórði.
Nýlega sagði bóndi einn á Suður-
landi í sjónvarpsviðtali að leirfok
frá Hagavatnssvæðinu væri mesta
umhverfisvandamál hjá þeim!
Hann vildi að ráðist yrði í að
stækka Hagavatn með varnargarði
til að hindra fjúk, væntanlega á
kostnað skattborgarans! Hægfara
gróöureyðing er vart merkjanleg
en skyndilegt hvassviðri með leir-
og sandfíúki er öllum hvimleitt
meðan á er. „Það lafir meðan ég
lifi,“ sagði vist Lúðvík 16. skömmu
fyrir frönsku byltinguna.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Ekki klámbúllur, og þó ...
„Ég er ekki sérlegur aðdáandi nektarklúbba eða
klámbúlla. Ég vil ekki að slíkir staðir setji mark sitt
á borgina. Minn vilji upphefur hins vegar ekki gild-
andi lög og reglugerðir sem heimila ekki að borgar-
yflrvöld setji sértækar reglur um rekstur s.k. „eró-
tískra skemmtistaða" ... Andstaða íbúanna við rekst-
ur nektarstaöar nærri heimilum sínum er skiljan-
leg. Það er líka óviðundandi ef hávær danstónlist
heldur vöku fyrir þeim nótt eftir nótt ... íbúar
Grjótaþorps hafa góðan málstað að verja. Þess vegna
er óþarfi að grípa til fúkyrða og rangfærslna eins og
borið hefur við hjá einstaka aðila í þessu máli.“
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstj. í Mbl. 20. júlí.
í örreytiskotinu Grjóta
„Þegar fólk flytur af einum stað á annan heitir það
búseturöskun og fer nístingshrollur um stjórn-
málagarpa þegar fyrirbærið ber á góma. Enda ætlast
sumir til að þeir geri eitthvað í málinu ... í hringiðu
Miðbæjarins hafa örfáir náttúruvinir hreiðrað um
sig í litlu þorpi þar sem sveitasæla aldamótanna síð-
ustu er sá lífsstíll sem almættið ákvað að skyldi ríkja
i örreytiskotinu Grjóta og torfunni þar suður af, sem
raunar er einhver óþverralegasti drulludammur höf-
uðborgarinnar og hefur verið lengi. Hann er friðhelg-
ur, enda bæði ljótur og heilsuspillandi."
Oddur Ólafsson í pistli sínum „Allir eru fyrir öllum" í
Degi 20. júlí.
Hlaðvarpinn í Grjótaþorpi
„í þau tæp sjö ár sem ég starfaði sem fram-
kvæmdastjóri Hlaðvarpans barst mér aldrei kvörtun
frá íbúasamtökum Grjótaþorps vegna starfseminnar.
Nú hefur hins vegar brugðið svo við að þau hafa
sent stjórn Hlaðvarpans og borgaryfirvöldum
kvörtun vegna hávaða af tónleikahaldi... Það sem al-
varlegast er þó er að með skrifum sínum eru „lista-
mennirnir í Grjótaþorpi" að gera lítið úr starfssystk-
inum sínum sem undanfarin ár hafa sannarlega
auðgað mannlíf í Kvosinni... Óskandi heföi verið aö
íbúasamtök Grjótaþorps hefðu beitt fyrir sig öðrum
aðferðum en þeim nornaveiðum sem hinir sjálfskip-
uðu talsmenn þeirra hafa viðhaft."
Ása Richardsdóttir, fyrrv. framkvstj. Hlaðvarpans, I
Mblgrein 20. júlí.