Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.1999, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1999
Viðskipti
Þetta helst: ... Viðskipti á VÞÍ 1.049 m.kr. ... Mest með húsbréf, 466 m.kr ... Hlutabréf 276 m.kr. ...
Mest með bréf íslandsbanka, 73 m.kr., og hækkuðu þau um 5,5% ... Úrvalsvísitalan hækkaði um 1,094% og er nú
1.327,7 stig ... Hraðfrystistöð Þórshafnar hækkaði um 6,6% ... íslenskir aðalverktakar lækkuðu um 4,7% ...
Bensínhækkanir æsa
verðbólgubálið
- ljósglæta í myrkrinu
Bensínverðshækkanir í útlöndum
á árinu hafa margvísleg áhrif á ís-
lenskt efnahagslíf, fyrst og fremst
neikvæðar en þó eru ljósir punktar
í myrkrinu. í fyrsta lagi eykur þessi
hækkun verðbólgu og dregur úr
kaupmætti fólks. í öðru lagi aukast
skuldir fólks vegna vísitöluhinding-
ar fjárskuldbindinga. í þriðja lagi
má henda á að aukin verðbólga hér
í landi skerðir samkeppnishæfi ís-
lensks atvinnulífs í útlöndum og
viðskiptakjör okkar gagnvart út-
löndum versna. Þá er afkoma
grunnatvinnuvega okkar, t.d. sjáv-
arútvegs, háður verði mikilvægra
framleiðsluþátta og spilar olíuverð
þar stórt hlutverk. Góðu fréttimar
eru hins vegar þær að aukinn
spamaður ríkisins slær á þenslu og
hugsanlegt er að viðskiptajöfnuður
batni. Ekki em horfur á lækkunum
á erlendum mörkuðum í bráð. Þetta
kemur fram í grein í Viðskiptablað-
inu í dag og þar er einnig að finna
ítarlegri frétt um efnið.
Bensín á verðbólgubálið
Það er ljóst að bensínverðs-
hækkanir auka á verðbólgu og eru
sem bensín á verðbólgubálið. Eng-
um dylst að verðbólga á þessu ári
er mun meiri en þekkst hefur hér
á landi undanfarin ár. Rekstrar-
kostnaður fyrirtækja og einstak-
linga hefur aukist vegna aukins
flutningskostnaðar og þessari þró-
un geta fyrirtæki aðeins mætt á
einn veg, með því að ýta kostnað-
arhækkunum út í verð á þjónustu.
Þannig kynda bensínsverðshækk-
anir enn frekar undir verðbólg-
unni. Leigubílstjórar hafa til dæm-
is sagt að til að mæta hækkunum á
rekstrarkostnaði bifreiða sinna
þurfi þeir að hækka verð á þjón-
ustu sinni um 10% og svona er
Rússar
misnota
ekki lán
Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn
sagði að ekki væm neinar vís-
bendingar um að Rússar hefðu
misnotað lán sem bankinn veitti.
Ásakanir þess efnis komu fram í
vetur.
Öll frekari lán sem Rússar
kunna að fá á næstunni munu
fara í að endurgreiða eldri lán til
Alþjóða gjaldeyrissjóðsins. Eins
og allir þekkja er skuldastaða
Rússa vægast sagt slæm. Frá ár-
inu 1992 hefúr sjóðurinn lánað
Rússum jafnvirði 22 milljarða
Bandaríkjadala. Eins og staða
Rússa er núna duga ný lán aöeins
til að greiða vexti af eldri lánum
en ekkert af höfuðstól eldri lána.
Skuldir í heild sinni halda því
áfram að aukast.
Skipamiðlunin
Bátar & Kvóti
Stmi: *>6S ?U0

ástatt um margar
aðrar atvinnu-
greinar.
Auknar skuldir
Skuldir heimila
og fyrirtækja hafa
aukist mikið á árinu
vegna visitölubind-
ingar íjárskuldbind-
inga. Hagdeild ASÍ
reiknar með að
skuldir heimila hafi
aukist um allt að 4,3
milljarða króna ein-
göngu vegna þeirra
áhrifa sem bensín-
verðshækkanir hafa
á neysluverðsvísitöl-
una. Það sem af er
ári hefur vísitalan hækkað um 0,85%
eingöngu vegna hækkana á bensíni en
alls hefur vísitalan hækkað um 3% frá
áramótum. Á föstudaginn verður birt
ný vísitala neysluverðs fyrir septem-
ber. Flest fjármálafyrirtæki sem gera
spár um visitöluna spá því að hún
hækki um 0,5% og þar vegi hækkun á
bensíni einna þyngst. í þessu sam-
hengi má reyndar alls ekki gleyma að
undanfarin ár hafa verið okkur íslend-
ingum ákaflega hagsæl. Ljóst er að
þessi þróun heldur ekki áfram enda-
laust.
Lykilstaða ríkisins
Ríkið er i lykilaðstöðu til að stuðla
að verðlagsstöðugleika og lægja þær
óánægjuöldur sem risið hafa að undan-
fömu með hækkandi bensínverði. Með
því að lækka t.d. vörugjald á bensíni
væri hægt að hafa hemil á hækkun
visitölu neysluverðs, lækka þar með
verðbólguvæntingar, létta á spennu
fyrir kjarasamninga og bæta hag allra
nema ríkissjóðs.
Það er alveg ljóst að enginn hagnast
eins mikið og ríkissjóður af bensín-
hækkunum. Bent hefúr verið á að rík-
ið geti lækkað vömgjald á bensíni
verulega án þess að forsendur ijárlaga
raskist. Reiknifróðir menn hafa bent á
að óvæntar skatttekjur ríkissjóðs af
hækkunum á bensíni á árinu geti
numið allt að 1,2 milljörðum króna. Sú
hækkun hefur í för með sér þensluletj-
andi áhrif vegna
aukins spamað-
ar ríkisins.
Hugsanlegt er
að bensínhækk-
anir geti bætt
viðskiptahall-
ann en það er
ekki víst.
Ástæðan er sú
að verðbreyting-
ar á bensíni
hafa lítil áhrif á
bensinnotkun
fólks. Þá eykst
innflutningur
að verðmæti en
á móti vegur
kjaraskerðing
fólks og því
dregur úr öðrum innflutningi. Fólk
hefur úr færri krónum að spila og
hvemig þessir þættir vega upp á móti
hver öðrum er erfitt að segja til um.
Þar sem mælikvarðinn er ekki sá sami
er ekki hægt með einföldum hætti að
segja til um hvor þáttur vegi þyngra,
neikvæðar afleiðingar bensínverðs-
hækkana eða aukinn spamaður ríkis-
ins. Líklegt verður að teljast að verð-
bólga og það böl sem henni fylgir sé
verra því ríkið ætti að geta aukið
spamað sinn með öðrum hætti. Hins
vegar er ljóst að aukinn spamaður rík-
isins vegur að einhveiju leyti upp á
móti neikvæðum afleiðingum bensín-
verðshækkana undanfarið. -bmg
Bættur árangur í
hugbúnaðarþróun
- ráðstefna á vegum Nýherja
í gær fór fram ráðstefna á vegum
Nýheija sem fjallar um hvemig hægt
er að ná fram betri árangri i hugbún-
aðarþróun. Fyrirlesari var Peter Ole
Frederiksen sem er ráðgjafi og stjóm-
andi við innleiðingu nýrra verkefna
hjá ráðgjafasviði IBM.
Sífellt fleiri fyrirtæki og stofnanir
um allan heim, sem fást við hugbún-
aðarþróun, eru farin að snúa sér að
sjálfu framleiðsluferlinu með það í
huga að auka gæði, framleiðslugetu
og bæta áætlanagerð 1 hugbúnaðar-
gerðinni. Til að ná fram markmiðum
sínum hafa mörg fyrirtæki tekið í
notkun aðferðafræði sem kallast
CMM (Capability Maturity Model)
sem þróuð hefur verið af Software
Engineering Institute við Carnegi
Mellon-háskólann. Það var að beiðni
bandarísku ríkisstjórnarinnar sem
háskólinn tók að sér að þróa CMM og
viðhalda aðferða-
fræðinni.
Kerfi sem
fækkar villum
Fyrirtæki sem
eru að ná hvað
bestum árangri
við endurbætur
á vinnuferlinu
við hugbúnaðar-
gerð eru að nota
CMM. Árangurinn hefur ekki látið
á sér standa. Gerðar hafa verið
kannanir meðal þeirra sem em að
nota líkanið og sýna þær að villum
hefur fækkað um 39% og fram-
leiðslugeta aukist um 35% að með-
altali.
CMM er aðferðafræði sem hug-
búnaðarfyrirtæki geta notað til að
styrkja samkeppnisstöðu sína.
CMM bendir ekki aðeins á hvaða
umbætur þarf að gera heldur ijallar
hún einnig um hvemig framkvæma
skuli þessar umbætur.
Fyrirlesarinn, Peter Ole
Frederiksen, hefur sérhæft sig í þvi
að ná betri árangri í hugbúnaðar-
þróun og aðferðafræði sem tengist
því. Hann hefur meira en 30 ára
reynslu í upplýsingakerfum og hug-
búnaðarþróun þar sem hann hefur
ávallt verið frumkvöðull við beit-
ingu nýrra leiða og tækni í þeim
vinnuferlum sem tengjast hugbún-
aðarþróun. -bmg
Ný samtök verslunar og þjónustu
- næststærstu samtök innan Samtaka atvinnulífsins
Gengið verður frá stofnun SVÞ -
Samtaka verslunar og þjónustu - á
fundi sem haldinn verður á þriðju-
daginn í næstu viku. SVÞ em hags-
munasamtök og málsvari verslunar
og þjónustu og þau verða eitt aðildar-
félaga Samtaka atvinnulífsins.
Samtökin vom stofnuö síöastliðið
vor og era næststærstu samtök innan
SA. Innan vébanda hinna nýju sam-
taka verða um 23% allra félagsmanna
í SA. í samtökunum sameinast ýmis
starfsgreinafélög eins og Kaupmanna-
samtök íslands, Apótekarafélag ís-
lands, Samtök samvinnuverslana og
einstök fyrirtæki eins og olíufélög,
skipa- og landflutningafyrirtæki,
tölvufyrirtæki, fjarskiptafyrirtæki,
endurskoðunarskrifstofúr og lög-
fræðiskrifstofúr, svo fátt eitt sé talið.
Hlutverk SVÞ er að hafa áhrif á
ákvarðanir er varða verslun og þjón-
ustu, koma fram fyrir hönd verslunar
og þjónustu gagnvart stjómvöldum
og benda á mikilvægi verslunnar og
þjónustu i þjóðarbúskapnum. Sam-
tökin skapa aðildarfélögum málefna-
legan vettvang til hagsmunagæslu og
veita þeim þjónustu á ýmsum svið-
um. -bmg
Baugur lækkarenn
Eins menn muna var útboðsgengi
hlutabréfa Baugs í apríl sl. 9,95. Mik-
il eftirspum var eftir bréfunum og
töldu forsvarsmenn FBA, sem sáu
um útboðið, að hér væri um góðan
ijárfestingarkost að ræða, sérstak-
lega til langs tíma litið. Gengið í gær
var hins vegar komið niður í 9,2 og
því hafa þeir sem keyptu bréf tapað
nokkra fé. Hins vegar er ekki lokum
fyrir það skotið að bréfrn hækki á ný
og öðlist fyrri styrk.
Bankar hækka í verði
Viðskipti með hlutabréf í bönkum
og fjármálastofnunum vora lífleg á
VÞÍ í gær og gengi þeirra hækkaði
nokkuð. 71 milljónar viðskipti vora
með bréf íslandsbanka og hækkuðu
þau um 5,5%.
Landsbankinn hækkaði um 4,35%
og FBA um 1,45%. Þessar hækkanir
vora eins helsta undirstaða hækk-
ana á Úrvalsvísitölunni sem hækk-
aði um 1,09% og hefúr hún aldrei
verið hærri.
Hagvöxtur í Frakklandi um
fram væntingar
Hagvöxtur í Frakklandi jókst um
0,6% á öðrum ársfjórðungi þessa árs.
Á fyrsta ársfjórðungi var vöxturinn
0,4%. Vöxturinn nú er meiri en gert
var ráð fyrir og er aukinn útflutn-
ingur og einkaneysla helsta driffjöð-
ur aukins hagvaxtar. Þessar fréttir
era frekari vísbending um að efha-
hagur Evrópu sé að ná sér á strik.
Aukin framleiðsla í Bretlandi
Frá Bretlandi komu líka jákvæðar
fréttir. Iðnaðarframleiðsla þar í
landi jókst um 0,3% í júlí, miðað við
mánuðinn á undan. Ein helsta
ástæðan er talin vera aukin fram-
leiðsla hjá efhafyrirtækjum. Þessar
fréttir era í samræmi við spár hag-
fræðinga. Þá jókst einnig sala á hefð-
bundnum verslunarvörum í ágúst.
Könnun var gerð og sögðust 55%
verslunnarmanna að sala hjá þeim
hefði aukist en 22% sögðu að sala
hefði minnkað. 37% sögðu að verð
hefði almennt hækkað hjá þeim en
22% sögðu að verð hefði lækkað.
Horrods á Netið
Harrods-
verslunin
fræga í
London mun
síðar í þessari
viku hefja
formlega inn-
reið sína á
Netið. Eftir að
netsíða Har-
rods verður
sett upp geta aðdáendur Harrods,
sem þekkt er fyrir allt annað en
ódýrar vörur, keypt allar vörur sem
Harrods býður upp á og fengið vör-
umar sendar hvert sem er í heimin-
um.
Eigandi Harrods, Egyptinn Mo-
hamed Fayed, á verslanir og keðjur
víða um heim og hyggst hann nýta
sér það tO að koma kerfinu á lagg-
irnar. Harrods verður eitt fyrsta
breska stórfyrirtækið til að fara
þessa leið en almennt hafa Bretar
verið seinir að taka við sér þegar
verslun og viðskipti Netinu era ann-
ars vegar.
Toyota til Póllands
Pólveijar tilkynntu í gær að jap-
anski bílarisinn Toyota væri að
áætla byggingu stórrar verksmiðju
þar í landi sem framleiða á gírkassa.
Verksmiðjan, sem á að reisa á sér-
stöku „fjárfestingarsvæði“, á að
kosta um 300 milljónir dollara en
það jafngildir 22.000 milljörðum ís-
lenskra króna. Svæðið, sem er i suð-
urhluta Póllands nærri Walbrzych,
er ætlað að laða til sín erlenda fjár-
festa með ýmsum skattaívilnunum.
Adam Palowicz, sem sér um erlend-
ar fjárfestingar fyrir stjómvöld í Pól-
landi, sagði að verkefriið myndi
stuðla að því að lækka viðskipta-
halla Póllands verulega. -bmg