Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.1999, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1999
ennmg
Listamaðurinn
sem vill vera fjall
Þorvaldur Þorsteinsson með tveimur málverkum á sýningunni í Gerðubergi. Það til hægri
er af Guðrúnu Hannesdóttur sem stökk 1,65 m í fyrstu tilraun þegar ailir strákarnir voru
búnir að fella - og stökk aldrei aftur. DV-mynd ÞÖK
Ekki kom neitt sérstak-
lega á óvart hve gaman var
á Sjónþingi Þorvaldar Þor-
steinssonar í Gerðubergi á
laugardaginn. Þorvaldur
hlýtur að vera öfundarefni
öðrum myndlistarmönnum
fyrir hve liðugan talanda
hann hefur og einstakt
vald á máli og stíl. Hann
braut fiórtán Sjónþinga
venju, eins og stjómand-
inn, Sigmundur Ernir Rún-
arsson sagði, með því að
neita að sitja á palli en
kjósa að standa fyrir máli
sínu. Hann stóð því, eins
og hver annar skemmti-
kraftur, með hnappinn á
myndskyggnutækinu í
hendinni, sýndi myndir og
sagði frá ferli sínum. Við
og við rufu spyrlarnir, Þór-
hildur Þorleifsdóttir leik-
hússtjóri og Jón Proppé
listgagnrýnandi, flauminn
með spurningum og at-
hugasemdum, en lengst af
talaði Þorvaldur óáreittur.
Prúður drengur frá
Akureyri
Fyrsta myndin sem Þorvaldur sýndi yflrfúll-
um sal af áhorfendum var af „Hinum góða
hundi" frá námsárunum hér heima. Honum
varð tíðrætt um áhrif uppeldisins og uppvaxtar-
ins á Akureyri þar sem hin gömlu gildi voru í
heiðri höfð; meðal annars sýndi hann málverk
af Ingibjörgu Þorbergs (eitt af þremur sem hann
málaði á námsárum sínum) en hún stjórnaði
barnatíma rikisútvarpsins þegar Þorvaldur var
bam og var ein af hetjum æsku hans - raunar
holdgervingur hinna góðu gilda. Helstu áhrifa-
valdar aðrir voru barnablaðið Æskan, Heima er
best og skólabækumar. Ef marka má nýjustu
bókmenntaafurð Þorvaldar, leikritið Ævintýrið
um ástina sem sýnt er i Kafflleikhúsinu um
þessar mundir, er hann enn á þeirri skoðun að
heima sé best og fólk eigi ekki að leita langt yfir
skammt að hamingjunni.
Þegar Þorvaldur kom til Hollands og fékk
sína eigin vinnustofu í Jan van Eyck akademí-
unni varð honum fyrst fyrir að halda áfram að
mála minningar sínar frá Akm-eyri og á fyrstu
flmm vikunum hlóðust málverkin upp tugum
og hundruðum saman. Þá bað umsjónarkennar-
inn hans hann í guðs bænum að hætta þessu.
Þorvaldur hlýddi eins og sæmdi þeim prúða ak-
ureyrska dreng sem hann var, og sat með hend-
ur í skauti næstu vikur. Hvað var til ráða?
Þá kom pakki frá Akureyri. Vafinn í rósóttan
gjafapappír sem Þorvaldur sá glögglega að hafði
verið notaður þrisvar áður og straujaður milli
skipta. Hann fylltist heimþrá og þjáningarfullri
fortíðarþrá, og til að varðveita þennan minja-
grip og tákn fyrir virðingarverða nýtnina
heima rammaði hann papírinn inn og hengdi
hann upp á vegg. Horfði svo á hann löngum
stundum - þangað til hann sá ljósið: Þarna var
leiðin sem hann átti að fara. Þetta hráefni
(straujaði pappírinn) var ígildi listaverks sem
túlkaði þá nýtni og sparsemi sem hann vildi
einmitt mæra! Hann setti verkið á næstu sam-
sýningu sem hann tók þátt í og nefndi það
„Flórú'.
Þetta tímamótaverk varð forsenda fyrir nýrri
umgengni við umhverfið og hráefnin, eins og
Þorvaldur lýsti vel og rækilega í máli og mynd-
um. I stað þess að eyða olíulitum og striga í hin-
ar vinsælu sjálfsmyndir listamanna klippti
hann tískumyndir af vel snyrtum karlmönnum
út úr glansblöðum, límdi þær á pappa, áritaði
þær með ástarkveðju frá Þorvaldi og rammaði
þær inn. „Ef ég mætti ekki sjálfur á opnunina
hélt fólk auðvitað að þetta væri ég!“ sagði hann
og glotti. „Því ef formið er trúveröugt er inni-
haldið rétt!“
Veruleiki og
fantasía
Á síðustu árum hefur
Þorvaldur einbeitt sér
að því að miðla því sem
er til, raunveruleika
hversdagsins, eins og sjá
má á mörgum skemmti-
legum myndaröðum á
sýningunni í Gerðu-
bergi, til dæmis „ís-
lenskri myndlist" þar
sem fræg listaverk sjást
á bak við hausa af
stjórnmálamönnum á
sjónvarpsskermi. í
barnabókum sínum hins
vegar býr hann til heil-
an ævintýraheim þar
sem allt getur gerst og
verur búa sem eru allt
annað en hversdagsleg-
ar. Um það sannfærast
þeir fljótt sem lesa
Skilaboðaskjóðuna og
Ég heiti Blíðfinnur en
þú mátt kalla mig Bóbó.
Þorvaldur hefur verið óhemjuframleiðinn
bæði í myndlist og bókmenntmn - enda er iðni
eitt hinna góðu gilda sem hann vill vegsama.
Honum hefur verið sagt að hafa ekki áhyggjur
af þessum íjölbreyttu afköstum, hann sé eins og
margar ár og lækir sem renna niður fjallshlíð
en sameinast í einu stóru fljóti þegar niður er
komið. „Ég velti þessari líkingu lengi fyrir
mér,“ sagði Þorvaldur, „og komst að þvi að ég
hafði engan áhuga á að vera fljót. Ég vildi
heldur vera fjallið sem árnar runnu niður eft-
ir!“
Myndlistarsýningin í Gerðubergi þar sem
skoða má úrval myndverka Þorvaldar alveg
frá árinu 1987 stendur til 17. október og er
opin kl. 9-21 mánudaga til fimmtudaga, frá
9-19 fóstudaga en frá 12-16 um helgar. Auk
þess er sýning á nýju verki, „Heimsóknar-
tíma“, í Galleríi Sævars Karls við Banka-
stræti, opin á verslunartíma til 24. þ.m.
Sjónþing Þorvaldar verður gefið út innan
skamms, eins og venja er til með þessa við-
burði, og geta menn þá lesið sér enn þá betur til
um hve vel það tókst. Næsta Sjónþing í Menn-
ingarmiðstöðinni Gerðubergi verður með Eiríki
Smith listmálara 20. nóvember. Áður en að því
kemur verður Ritþing Guðrúnar Helgadóttur
25. september, og myndlistarsýningin Þetta vil
ég sjá með verkum völdum af Friðriki Þór Frið-
rikssyni kvikmyndaleikstjóra verður opnuð 23.
október.
Þrítugsafmæli Listahátíðar í Reykjavík:
Stórsöngvaraveisla
Arið 2000
fagnar Listahá-
tíð í Reykjavík
30 ára afmæli
sínu. Hún er
haldin annað
hvert ár, eins
og alþjóð veit,
og verður því
haldin í sext-
ánda skipti dag-
ana 20. maí til
8. júní. Eins og
vænta má verð-
ur ýmislegt
gert sér til gam-
ans á þeim
tímamótum.
Meðal annars
kemur Helgi
Tómasson með sinn heimsþekkta San Francisco-dansflokk sem mun
dansa útfærslu Helga sjálfs á Svanavatninu við tónlist Tsjaikovskís
í Borgarleikhúsinu. Einmitt þessi sýning verður aðalnúmerið hjá
ballettinum á sýningarferðalagi hans til London nú í haust, og verð-
ur frumsýningin þar 28. október í Sadler’s Wells. Svo kemur breska
Þjóðleikhúsið með nýja sýningu undir leikstjórn leikhússtjórans,
Trevors Nunn - svo nýja sýningu að allar líkur eru á að sjálf frum-
sýningin verði í Réykjavík á Listahátíð. Þau munu sýna í Þjóðleik-
húsinu og er gestaleikurinn bæði í tfiefni af Listahátíð og fimmtugs-
afmæli Þjóðleikhússins.
Sigrún Hjálmtýsdóttir.
Rannveig
dóttir.
Fríða Braga-
Þriðji stór-
atburðurinn
sem þegar
hefur verið
ákveðinn
eru hátíðar-
tónleikar í
Laugardals-
höll á loka-
kvöldi hátíð-
arinnar, 8.
júní. Sinfón-
íuhljómsveit
íslands, sem
hefur frá
upphafi átt
stóran þátt í
starfi Lista-
hátíðar,
leikur þar
undir stjórn núverandi aðalstjórnanda síns, Rico Saccani og ein-
söngvarar með hljómsveitinni verða nokkrir okkar þekktustu söngv-
ara: Sigrún Hjálmtýsdóttir sópran, Rannveig Fríða Bragadóttir
messósópran, Kristján Jóhannsson tenór og Kristinn Sigmundsson
bassabaríton. Þetta verður í fyrsta skipti sem þessir stórsöngvarar
okkar koma allir saman á eitt svið. Á efnisskránni verða valin atriði
úr ítölskum og frönskum óperum; sum verkin eru alkunn og vinsæl,
en önnur minna þekkt.
Tónleikarnir eru haldnir í samvinnu við Reykjavík, menningar-
borg Evrópu árið 2000.
Kristján Jóhannsson.
Kristinn Sigmundsson.
Fyrirlestur um Carl von
Linné og sænska drykkjusiði
Annað kvöld kl. 20.30 heldur Nils-Arvid

Bringéus prófessor fyrirlestur i fundarsal
Norræna hússins og nefnir hann „Carl von
Linné och det svenska dryckesmönstret".
Nils-Arvid hefur í aldarfjórðung starfað
sem prófessor í þjóðháttcifræðum við há-
skólann í Lundi og er varaforseti Konung-
legu Gustav Adolfs akademiunnar sem
sækir ísland heim dagana 9. til 12. septem-
ber.
Á þessu ári er þess er minnst að 250 ár
eru síðan Carl Linnaeus, eins og hann hét
áður en honum var veitt aðalstign, fór sína
frægu ferð um Skán. Carl von Linné er
þekktastur á okkar timum fyrir rannsókn-
ir sínar í grasafræði, en ferðalýsingar hans
og aðrar ritsmíðar verða æ verðmætari
heimildir um menningarsögu hans tíma.
Hann hélt fyrirlestra í Uppsölum undir
heitinu „Dieta naturalis", um heilsusam-
legt líferni og náttúrufæði, og einnig um
mat og drykk, klæðnað og híbýli. Nils-
Arvid Bringéus, sem er félagi í skánsku
matgæðingaakademíunni, hefur m.a. kynnt
sér minnispunkta Linnés um drykkjusiði.
Með því að safna saman ýmsum heimildum
er unnt að draga upp mynstur af drykkju-
venjum almúgans jafnt sem hástéttarfólks
á timum Carls von Linnés. Nils-Arvid beit-
ir aðferðum þjóðháttafræðinnar við rann-
sóknir sínar á þessu menningarsögulega
efni. Hann er virtur fræðimaður í Svíþjóð
sem og á alþjóðlegum vettvangi.
Ég er afi minn
I nýjasta hefti tímaritsins íslenskt mál og
almenn málfræði, sem íslenska málfræðifé-
lagið gefur út, er meðal annars íjallað um
sagnir með aukafallsfrumlagi (eins og
dreyma, leiðast og langa) og merkingarleg
einkenni þeirra, tvíhljóðun í íslenskri mál-
sögu, orðaröð í germönskum málum og
sögnina að „ske“. Veturliði Óskarsson tek-
ur þá sögn til athugunar, rekur dæmi um
notkun hennar frá ýmsum
tímum og kemst að þeirri
niðurstöðu að hún falli
kannski ekki eins afleit-
lega að íslensku beyginga-
kerfi og menn hafa álitið.
Umsjónarmann rámar í
ritdóm um skáldsögu Stef-
áns Jónssonar, Margt get-
ur skemmtilegt skeð, þar
sem einkum var amast við
sögninni í titli bókarinnar
en fátt sagt um innihald
sögunnar. Var kominn tími til að „ske“
hlyti uppreisn æru.
í heftinu eru einnig þrjár smágreinar eða
„flugur" eins og þær eru kallaðar. Höskuld-
ur Þráinsson á tvær þeirra og fiallar í
annarri um Bill Clinton og íslenskar nafn-
venjur - veltir fyrir sér hvort íslenski for-
setinn geti verið „Óli“ eins og Bill er „Bill“
- og í hinni um orðalag sem tíðkast í dán-
artilkynningum og gæti stundum bent til
býsna flókinna fiölskyldutengsla þótt það sé
ekki ætlunin. Sú grein heitir „Ég er afl
minn“. Síðasta flugan fiallar um kven-
mannsnafnið Mist.
Auk þess eru i heftinu ritdómar og rit-
fregnir og fleira. Ritið fæst hjá Málvísinda-
stofnun Háskóla íslands og í helstu bóka-
verslunum.
Úr digrum sjóði
Dr. Gunnar Helgi Kristinsson hefur sent
frá sér bókina Úr digrum sjóði, fiárlaga-
gerð á íslandi, þar sem
hann fiallar um hina
pólitískustu af öllum
spurningum: Hver fær
hvað, hvenær og hvern-
ig? Bókin veitir iimsýn
í hvar og hvernig
ákvarðanir eru teknar í
íslenska stjórnkerfinu
og lýsir þvi hvemig út-
gjöld rfkisins mótast í
samspili þess fiölda
manna sem reyna að
hafa áhrif á'útkomuna.
Gunnar Helgi er pró-
fessor í stjórnmála-
fræði við félagsvísindadeild Háskólans og
það er sú deild sem gefur bókina út ásamt
Háskólaútgáfunni.
• Q

f JÁKLAGAGERD A lilANDI
% %
Q
GUNMAR HIIGI KRItTINllON
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir