Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjðri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, biaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Þanþol okkar er ótrúlegt
Við þolum bensínhækkunina og mundum hafa þolað
enn meiri hækkun. Engin samtök eru um gagnaðgerðir í
málinu, enda segir reynslan, að bensínnotkun sé óháð
verðlaginu. í ýtrustu tilvikum geta menn sameinazt um
að þeyta bílflautur en ekki um að nota strætó.
Menn nota bíla sína jafnmikið, hvort sem bensínlítr-
inn kostar 60 krónur, 80 krónur eða 100 krónur. Þess
vegna er skynsamlegt fyrir olíufélög og íjármálaráðu-
neyti að hækka bensínið sem allra mest. Það gefur mest
í kassann og kostar bara tímabundið væl.
Að vísu eru takmörk fyrir þanþoli arðrænds fólks, en
þau mörk hafa ekki fundizt enn í benzíni. Þau hafa hins
vegar fundizt á ýmsum öðrum sviðum. Með uppsprengdu
verði á grænmeti í skjóli innflutningsbanns og ofurtolla
hefur tekizt að halda grænmetisneyzlu í lágmarki.
Erlendis er paprika matur, en hér er hún skraut, sem
er sett á mat, enda kostar hún mánuðum saman um það
bH 600 krónur kHóið. Sameiginlegt mat nógu margra
neytenda er, að verð á papriku sé fyrir utan aUan þjófa-
bálk og þess vegna kaupa menn lítið af henni.
í einokunar- og fáokunarkerfinu, sem ríkir hér á landi,
gagnstætt nágrannalöndum okkar beggja vegna Atlants-
hafsins, byggist velgengni okrara á því að teygja þanþol
hinna arðrændu tH hins ýtrasta án þess að það bresti. í
bensínverðinu hefur slíkt ekki gerzt enn.
Samanburðarathuganir hafa leitt í ljós, að þanþol ís-
lendinga er meira en nágrannaþjóðanna. Þess vegna eru
neyzluvörur dýrari hér en í samanburðarlöndum, hvort
sem þær eru innlendar að uppruna eða innfluttar. Kók
er 30-156% dýrara hér en á meginlandi Evrópu.
Áhugi okkar á afsláttarkjörum deyfir tiifmningu okk-
ar fyrir eðlHegu verðlagi. Við hugsum svo mikið um af-
stæðar tölur, að við missum sjónar á raunverulegum töl-
um. Við fögnum því að geta kríað út 20% afslátt af vöru,
sem er 80% dýrari en hún ætti að vera.
Sá, sem kaupir slíka vöru, telur sig hafa sparað 20%,
þótt hann hafi í rauninni tapað 25%. Með slíkum hugs-
unarhætti fagna menn því að geta sparað 5% með því að
dæla sjálfir bensíninu. Þeir fagna líka að geta sparað 5%
með því að verzla í réttri verzlanakeðju.
Svo mikH fáokun er komin í matvöruverzluninni, að
samkeppnin felst í þröngu verðbHi miUi tegunda verzl-
ana með tiHiti tH þjónustu. Þetta verðbH helzt miHi ára,
en verðið á matvörumarkaðinum í heHd skríður upp á
við í leit að efri mörkum þanþols neytenda.
Okkur er svo ósýnt um að gæta hagsmuna okkar, að
við fengumst ekki einu sinni tH að taka þátt í ódýrum
bHatryggingum, sem Félag íslenzkra bifreiðaeigenda
bauð. í þess stað sátum við sem fastast hjá gömlu kvöl-
urunum og biðum þess, að þeir lækkuðu verðið.
Af því að nógu margir sitja sem fastast, tekst trygg-
ingafélögunum að drepa af sér nýju samkeppnina og fara
síðan að láta tryggingagjöldin síga upp á við í nýrri leit
að efri mörkum þanþols þjóðarinnar. Þetta er leikur
greinda kattarins að heimsku músinni.
í þessu ástandi er ástæðulaust fyrir íjármálaráðherra
að gera því skóna, að ríkissjóður kunni að gefa eitthvað
eftir af miUjörðunum, sem hann hefur grætt á hækkun
bensínverðs á árinu. Hver verður tH þess að refsa ráð-
herranum fyrir háa verðið í næstu kosningum?
Bensínokur hefur ekki áhrif á hegðun kjósenda í kosn-
ingum. Því er ráðherranum óhætt að létta sér starfið
með því að þenja bensínverðið sem allra mest.
Jónas Kristjánsson
Laugardaginn 4. september birt-
ist viðtal í DV við Stefán Jóhanns-
son fjölskylduráðgjafa undir yfir-
skriftinni „Foreldrar eiga ekki
báðir að vinna úti - jafnréttisbar-
áttan hefur skaðað fjölskylduna".
Tekið er fram að Stefán sé með
masterspróf í fjölskylduráðgjöf frá
University of America. Eftir lestur
viðtalsins hvarflar að manni að
eitthvað sé bogið við ríkjandi við-
horf í skólanum þeim.
Alið á sektarkennd
„Jafnréttisbaráttan hefur auð-
vitað haft mjög skaðleg áhrif á fjöl-
skylduna, það er augljóst. Mamma
er ekki lengur heima að ala upp
barnið sitt. Bamið er alið upp af
félögum, vinum og götunni," segir
Stefán m.a. í viðtalinu. Lausnina
telur hann felast í því að annað
foreldrið sé alltaf heima og það fer
ekki milli mála, hvort þeirra ber
ábyrgðina í því efni að hans mati.
„Á heimilum sem það gerist að
mamman er heimavinnandi áð
hugsa um bömin en pabbinn úti-
vinnandi sér maður allt öðruvísi
böm,“ segir Stefán. Fram kemur
að hann rekur ráðgjafarstofu og
Lausn ráðgjafans er ekki lausn, segir Kristín Halldórsdóttir.
Ráðvilltur
ráðgjafi?
Kjallarinn
Kristín
Halldórsdóttir
fyrrverandi alþingiskona
eru einmitt helsti
steinninn í götu
kvenna til að velja sér
þann farveg í lífinu
sem þær kjósa og hent-
ar best þeirra hæfileik-
um. Bæði einstciklingar
og samfélag hafa
bmgðist seint og illa
við réttindabaráttu
kvenna. í bjarma nýrr-
ar aldar bera konur
enn að meirihluta
ábyrgðina á heimili og
bömum og er haldið
niðri fjárhagslega af
þeim sökum. Þær fá
umtalsvert lægri laun
en karlar og því borgar
sig oft ekki fjárhags-
lega að vinna utan
„Þessi steinrunnu viðhorf sem
fram koma í viðtalinu og eru því
miður ótrúlega lífseig hér sem
annars staðar eru einmitt helsti
steinninn í götu kvenna til að
velja sér þann farveg í lífinu sem
þær kjósa og hentar best þeirra
hæfileikum
viðskiptavinirnir
em fyrst og fremst
hjón og sambýlis-
fólk. Varla er það
oftúlkun kvenfrels-
iskonu, en við lest-
ur viðtalsins fer
ekki hjá því að mað-
ur sjái fyrir sér
hvernig ráðgjafinn
elur á sektarkennd
viðmælendanna og
þá fyrst og fremst
konunnar og boðar
henni að nú hafi
j afnréttisbaráttan
gengið of langt, hún
skuli bara gjöra svo
vel og gerast manni
sínum undirgefin og
hætta að hugsa um
sjálfa sig, gerast
heimavinnandi og
gæta bús og bama.
Þá verða væntan-
lega allir ham-
ingjusamir - nema
kannski konan.
Steinrunnin
viðhort
Skyldi ráðgjaf-
anum og fleirum
með svipuð viðhorf
cddrei hafa dottið í
hug að snúa megi við fullyrðing-
unni um að jafnréttisbaráttan sé
skaðleg fjölskyldunni? Þessi stein-
runnu viðhorf sem fram koma í
viðtalinu og eru því miður ótrú-
lega lífseig hér sem annars staðar
heimilis vegna hárra gjalda á leik-
skólum og kostnaðar vegna ferða
og fleira. Þetta er miskunnarlaust
notað gegn konum og langanir
þeirra lítilsvirtar. Karlmaðurinn
situr fyrir með sitt nám og sitt
starf og öðlast sífellt meira forskot
meðan minnimáttarkenndin og
vansældin eykst hjá konunni. Og
samfélagið tapar. Er þetta ástand
líklegt til að skapa góðar uppeldis-
aðstæður og tryggja farsæld og
hamingju barnanna?
Skref til baka
Ráðgjafinn fer villur vegar.
„Lausn“ hans er ekki lausn. Kon-
ur hafa alla þessa öld smátt og
smátt verið að sækja sjáifsagðan
rétt sinn á öllum sviðum þjóðfé-
lagsins. Sú barátta hefur verið
eins og klifur upp hála og bratta
fjallshlíð, þrjú skref upp á við og
síðan runnið eitt skref til baka.
Samt er maður alltaf jafn hissa að
rekast á fomeskjulegan hugsunar-
hátt af því tagi sem fram kemur í
viðtalinu.
Ánægjulegt væri ef fjölskyldu-
ráðgjafar væru almennt í takt við
tímann og legðu höfuðáherslu á
samábyrgð hjóna, ekki aðeins
gagnvart börnunum, heldur einnig
gagnvart hvort öðra. Foreldrar
eiga að sjáifsögðu sameiginlega að
tryggja öryggi og hamingju bama
sinna, veita þeim góð uppeldisskil-
yröi, ástúð, aga, stuðning og sam-
verustundir. En þau eiga ekki síð-
ur að styðja og styrkja hvort ann-
að, veita hvort öðru svigrúm til
menntunar, starfa og félagslífs og
vinna að jöfnum rétti og jafnri
stöðu kynjanna bæði innan heimil-
is sem utan. Að öðrum kosti skað-
ar fjölskyldan jafnréttisbaráttuna!
Kristín Halldórsdóttir
Skoðanir annarra
Kennarar semji við ESB
„Svo virðist sem kennarar og samningamenn þeirra
hafi einhverja óútskýrða snilligáfu þegar kemur að
samningum um kaup og kjör. Þeir hafa fengið gífurleg-
ar hækkanir á laun sín undanfarin ár, þeir hafa síðan
ekki staðið við eigin samninga og sagt upp störfum til
að fá enn meira og nú hefur þeim tekist að fá það í
gegn að þurfa ekki að borga til baka laun sem þeir
fengu ofgreidd. Vefrit Grósku leggur til að þessir sömu
samningamenn verði settir í samninganefnd íslands
við ESB þegar sótt verður um aðild - þeim tekst vafa-
laust að ná ótrúlegum samningum þar eins og hér.“
Groska.is 7. september
Skattahneyksli ríkisstjórnarinnar
„Vörugjald á bensín er 97% á innkaupsverð. Inn-
kaupsverðið er nú um 12 krónur. Nú á að afnema 97%
vörugjaldið en leggja þess í stað á vörugjald sem verð-
ur um 10,50 krónur. Með þessum breytingum á vöru-
gjaldi á bensíni er tryggt að íslenskir bifreiðaeigend-
ur munu ekki njóta þess sem áður ef innkaupsverð á
bensíni fer niður fyrir 10 krónur. Þá munu þeir tapa
á þessari breytingu. Vegna íslenskra ofurskatta á
bensín hefur það hækkað um yfir 10 krónur á þessu
ári. Nú býður ríkisstjómin heilar 2 krónur í afslátt af
þessum auknu áhrifum skattheimtunnar. En afslátt-
urinn verður að hækkun ef heimsmarkaðsverð á
bensíni lækkar! Þegar bensínlítrinn verður kominn
niður í 6 krónur á heimsmarkaði verður vörugjaldið,
sem nú er 97%, orðið 175%. Þetta skattahneyksli rík-
isstjórnarinnar, sem á stóran þátt í þeirri verðbólgu
sem nú mælist, ætti að verða hverri ærlegri stjórnar-
andstöðu til framdráttar. Því miður lofuðu stjórnar-
andstöðuflokkarnir því hins vegar fyrir kosningamar
í vor að hækka skatta á bensín."
Vef-Þjóðviljinn 8. september
Ekkert mál að finna útgerðarmenn
sem greiða auðlindagjald
„íslenzka þjóðin á fiskimiðin og hún getur sjálf
ákveðið að þeir einir skuli fá aðgang að þeim, sem eru
tilbúnir til að greiða fyrir þann aðgang. Það er alveg
víst, að þótt einhverjir útgerðarmenn eigi erfitt með
að sætta sig við að greiða slíkt gjald verða engin
vandamál því samfara fyrir eigendur auðlindarinnar
að finna útgerðarmenn, sem verða tilbúnir til að
greiða sanngjamt gjald fyrir þann aögang."
Úr forystugreinum Morgunblaðsins 8. september