Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.1999, Blaðsíða 12

12
FÖSTUDAGUR 1. OKTÓBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
r
Olíðandi samfélagsvandi
í orði er jafnrétti milli kynjanna en svo er ekki á borði.
Mikið hefur raunar áunnist í þeim efnum og staða
kvenna er önnur og betri en áður var. Þátttaka kvenna í
atvinnulífmu er almenn og stúlkur sækja sér ekki síður
menntun en piltar auk þess sem margt hefur verið gert
til þess að jafna aðstöðumun kynjanna.
Enn er þó langt í land að konur sitji við sama borð og
karlar hér á landi. Þátttaka kvenna í stjómmálum, hvort
sem er á þingi eða í sveitarstjórnum, mjakast upp á við
en enn situr þar stór meirihluti karla. Sömu sögu er að
segja úr atvinnulífinu. Þar eru stjórnendur upp til hópa
karlar þótt þar séu sem betur fer undantekningar.
í kjarasamningum er kveðið á um að sömu laun séu
fyrir sömu vinnu en engin launung er á því að svo er
ekki. Karlar hafa hærri raunlaun en konur. Þótt þetta
hafi legið fyrir og upplýsingar í nýrri rannsókn á launa-
mun kynjanna, sem unnin var fyrir Verslunarmannafé-
lag Reykjavíkur, komi því ekki á óvart er launamunur-
inn sem rannsóknin sýnir þó sláandi.
Hagfræðistofnun Háskóla íslands rannsakaði kjara-
vísitölu VR á árunum 1990 til 1998. í þeirri könnun kem-
ur meðal annars fram að um 29 prósenta launamunur er
milli kynja í heildarlaunum, körlum í vil. Fyrir konur er
hart við að búa. Raunhæfari samanburður er hins vegar
ef tekið er tillit til starfsstéttar, vinnutíma, starfsaldurs
og aldurs. Þá kemur í ljós að karlar hafa 18 prósenta
hærri laun en konur. Karlar hafa hærri meðallaun en
konur í öllum starfsstéttum og á öllum stigum menntun-
ar. Munurinn er álíka mikill innan allra starfstétta og
menntunarstiga.
Könnun sem þessi er gagnleg og án efa innlegg í kom-
andi kjarabaráttu. Magnús L. Sveinsson, formaður VR,
hefur látið hafa eftir sér að niðurstöður rannsóknanna
veiti umræðunni um kjaramál nýjan grundvöll. Formað-
urinn telur mikilvægt að hefja faglega umræðu um þenn-
an launamun á vinnustöðunum. Undir það skal tekið.
Umræðan verður að vera meðal fólksins sjálfs, karla og
kvenna, því almennt orðalag í kjarasamningum tryggir
jöfnuðinn ekki. Launamunurinn verður til á vinnumark-
aðnum sjálfum.
Það er allra hagur, karla ekki síður en kvenna, að
launajöfnuður náist. Það er óumdeildur réttur kvenna að
bera það sama úr býtum fyrir sömu vinnu og karlar, að
teknu tilltiti til starfsreynslu, menntunar og ábyrgðar, og
um leið hagsmunamál heimilanna í landinu. Aðalreglan
er sú að fyrir hverju heimili eru tvær fyrirvinnur sem
leggja vinnu sína jafnt til búsins. Kynbundinn launa-
munur er samfélagsvandi sem ólíðandi er og því nauð-
synlegt að leita nýrra leiða til bótar.
Gunnar Páll Pálsson. forstöðumaður hagdeildar VR,
leitar leiða í þessum efnum og vill nýja hugsun í kjara-
samninga. Hann bendir á að hægt sé að setja í samninga
ákvæði um að laun endurspegli vinnuframlag, ábyrgð,
menntun og hæfni. Regla yrði að laun hvers starfsmanns
yrðu metin árlega með tilliti til þessara þátta. Þetta telur
forstöðumaðurinn að geti stuðlað að reglulegra starfs-
mati og framleiðniaukningu og auk þess minni launa-
munar, til dæmis milli karla og kvenna.
Þessa hugmynd, sem og aðrar sem miða að sama
marki, er vert að skoða enda er kynbundinn launamunur
ekki náttúrulögmál. Ástandið lagast ekki nema gripið sé
til aðgerða enda sýnir fyrrnefnd rannsókn VR að launa-
bil milli kynjanna virðist fremur breikka en mjókka.
Jónas Haraldsson
Ríkisútvarpinu - sjónvarpi, sem hefur notið ríkisstyrkja, nauðungaráskriftar og auglýsingatekna, farnast iiia
þrátt fyrir það.
Seljum Ríkis-
út varpið
þá niður eða einka-
væða.
Sú viðleitni forsvars-
manna RÚV að setja á
fót nýja sjónvarpsrás
í samkeppni við
einkaaðila er sorglegt
dæmi um hvernig
menn leitast við að
finna úreltum stofn-
unum nýtt hlutverk
og ný verkefni.
Ríkisstofnanir og
einkaframtak
Fjöldi einkarekinna
útvarpsstöðva hefur
starfað hérlendis um
margra ára skeið og
unnið til sín fjöl-
marga hlustendur.
Sama þróun á sjón-
„Ríkisreknar útvarps- og sjón-
varpsstöðvar skila ekki öðrum ár-
angri en að draga úr samkeppnis-
stöðu einkarekinna stöðva og
sólunda fjármunum skattgreið-
enda sem mætti hæglega nota í
annað nytsamlegra. “
Kjallarinn
Brynjólfur Þór
Guðmundsson
formaður Sambands
ungra jafnaðarmanna
Einhverra hluta
vegna virðist svo
vera að þegar ríkis-
valdið hefur afskipti
sín af einhverju er
afar erfitt að draga úr
þeim afskiptum síð-
ar. Þannig er málum
farið með útvarps- og
sjónvarpsrekstur
hins opinbera þar
sem forráðamenn
RÚV undirbúa nýja
sjónvarpsrás þegar ef
til vill væri réttara
að undirbúa sölu
stofnunarinnar.
Tilvistarkreppa
RÚV
Ef til vill virkaði
RÚV best þegar stofn-
unin hafði einkarétt á
útvarps- og sjónvarps-
útsendingum. Með til-
komu einkarekinna
útvarps- og sjónvarps-
stöðva hefur stofnun-
in átt í síellt meiri
vandræðum með að
réttlæta tilveru sína.
Líklega vegna þess að
í ljós hefur komið að
einkaaðilar eru allt
eins vel færir um út-
varps- og sjónvarpsrekstur og op-
inberir aðilar.
Það, að stofnunin hefur farið
hallloka fyrir öörum útvarps- og
sjónvarpsstöðum, þrátt fyrir
styrki úr ríkissjóði og tekjur af
skylduáskrift auk auglýsinga-
tekna, hlýtur að vera vísbending
um að ríkisreknir fjölmiðlar eru
tímaskekkja. Þegar ríkisreknir
fjölmiðlar eru svo famir að keppa
við einkaaðila á mjög svo ójöfnum
forsendum hlýtur sú spurning að
vakna hvort ekki sé rétt að leggja
varpsmarkaði hefur gengið hægar
en virðist í fulium blóma núna.
Þannig horfum við upp á að veriö
er að setja á fót hverja sjónvarps-
stöðina á fætur annarri sem allar
eru reknar á grundvelli þess
hversu vel þær ná að lokka til sín
áhorfendur og auglýsendur.
Á móti þessu stendur Ríkisút-
varpið - sjónvarp sem hefur notið
ríkisstyrkja, nauðungaráskriftar
og auglýsingatekna. Þrátt fyrir
það farnast því illa, og starfsmenn
jafnt sem aðilar utan stofnunar-
innar kvarta undan þeim ramma
sem stofnunin starfar innan.
Vissulega má einstaka sinnum
réttlæta inngrip ríkisvaldsins í at-
vinnustarfsemi. í dag er hins veg-
ar ekkert sem réttlætir það að rík-
ið sé í samkeppni við einkaaðila á
fjölmiðlamarkaði. Einkaaðilar
hafa sýnt og sannað að þeir eru
færir um að reka sín fyrirtæki á
þessu sviði hagkvæmar og betur
en forráðamönnum opinberra
stofnana tekst innan þess þrönga
ramma sem takmarkar möguleika
þeirra til nýjunga.
Ef til vill hefur ríkisrekin sjón-
varpsstöð átt rétt á sér þegar Sjón-
varpið tók til starfa á sjöunda ára-
tugnum. En sá tími er liðinn. Rík-
isreknar útvarps- og sjónvarps-
stöðvar skila ekki öðrum árangri
en að draga úr samkeppnisstöðu
einkarekinna stöðva og sólunda
fjármunum skattgreiðenda sem
mætti hæglega nota í annað
nytsamlegra. Það er kominn
tími til að breyta.
Sjónvarpið sömu leið
Þess vegna segi ég að það er
kominn tími til að selja RÚV.
Ríkisreknir fjölmiðlar hafa beð-
ið skipbrot á undanfórnum
árum og lausnin á vanda þeirra
er ekki að setja á fót nýja sjón-
varpsrás til að berjast við einkaað-
ila.
Það er kominn tími til að Ríkis-
útvarpið -- sjónvarp fari sömu leið
og ýmis fyrirtæki og stofnanir sem
hið opinbera hefur átt í heild eða
að hluta. Sú leið liggur til einka-
rekstrar þar sem einkaaðilar fá
tækifæri til að þróa fyrirtækið í þá
veru að það verði álitlegur kostur
en dagi ekki uppi sem minnisvarði
um forsjárhyggju þeirra stjórn-
valda sem svara ekki kalli tímans.
Brynjólfur Þór Guðmundsson
Skoðanir annarra
Flugvallargjöld í uppnámi
„Við lítum svo á að verði okkur gert að hafa sama
gjald í innanlandsflugi og millilandaflugi sé það
mjög íþyngjandi fyrir innanlandsflugið sem rekið er
af veikum mætti. Væri gjald fyrir millilandaflug
hins vegar lækkað, myndu þær tekjur sem þarf ekki
vera til staðar. Þar með er þessi tekjuöflun stefnt í
uppnám. Við erum því í nokkrum vanda ... Ef flugið
verður af þessum tekjum er öllum þeim framkvæmd-
um sem fyrirhugaðar eru varðandi flugvelli, endur-
byggingu þeirra og annað slíkt, stefnt í voða. Það
gengur ekki.“
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra í Mbl. 30. sept.
Þolum allan samanburð gagnvart EES
„Ég tel að þetta hafi verið í öllum aðalatriðum í
eðlilegum farvegi... Við erum alltaf að aðstoða ráðu-
neytin í þessum málum og þoka þeim áfram. Það er
enda á okkar ábyrgð í utanríkisráðuneytinu að sam-
ræma þessi mál og standa fyrir því gagnvart Evr-
ópusambandinu. Þetta hefur skánað hjá okkur ís-
lendingum en við erum þó ekki í fyrsta sæti. Það eru
mörg lönd innan Evrópusambandsins, sem eru langt
á eftir okkur að koma ýmsu á sem þeim ber að gera.
Við þolum því að mínu mati allan samanburð í
þessu efni.“
Halldór Ásgrímsson utanríkisráöherra í Degi 30. sept.
Innanlands- og utanlandsflug tengjast saman
„Innanlandsflug og utanlandsflug mun tengjast
meira og meira saman, ekki síst með stórfjölgun
ferðamanna til landsins. Skipuleggjendur ferðaþjón-
ustu, ekki síst á landsbyggðinni, munu keppast við að
fá ferðamennina beint til staða, s.s. ísafjarðar, Akur-
eyrar, Mývatns, Egilsstaða, Hornafjaröar og Vest-
mannaeyja með flugi frá Keflavík, sé þess kostur.
Suðurnes munu tengjast höfuðborgarsvæðinu meira
og meira með samfelldri byggð og bættum samgöng-
um ... Húsvíkingar aka upp í Aðaldal til að komast í
flugvél og enginn segir neitt... Eða hvað skyldu marg-
ir af þeim sem nú fljúgja milli Reykjavíkur og Vest-
mannaeyja nýta sér göng út í Eyjar? Eftir yrði í flug-
ið, kannski álíka hópur og nú keyrir fyrir Hvalfjörð?"
Reynir Ingibjartsson framkvæmdastj. í Mbl. 30. sept.