Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1999, Blaðsíða 26

26
MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999
Jólasveinarnir
eru íslenskir
Leppalúða og árans jólakettinum
- ásamt Grýlu,
slensku jólasveinarnir eru
sérkennilegir gaurar og
öldungis óskyldir hinum al-
þjóðlega rauðklædda Santa
Claus sem er kominn af dýrlingnum
Nikulási biskupi.
Ekki þeysa þeir heldur um himin-
inn á hreindýrasleða. Jólasveinar Is-
lendinga eru mun jarðbundnari, enda
hafa bæði íslensk böm og fullorðnir
vitað allan tímann að hreindýr geta
ekki flogið, hvað þá með þungan sleða
í eftirdragi. Heimili jólasveinanna er
heldur ekki, og hefur aldrei verið,
annars staðar en á íslandi. Það vita
allir hugsandi menn að jólasveinarnir
eru íslendingar í húð og hár. Þeir em
ekki frekar útlendingar en Leifur
heppni og Jón Sigurðsson.
Islensku jólasveinarnir eru af kyni
trölia og vom upphaflega barnafælur.
Á þessari öld hafa þeir mildast mikið
og klæða sig stundum í rauð sparifot
en geta samt verið þjófóttir og hrekkj-
óttir.
Fjöldi jólasveina var fyrr á öldum
misjafn eftir landshlutum. Talan 13
sést fyrst í Grýlukvæði frá 18. öld en
nöfn þeirra í Þjóðsögum Jóns Áma-
sonar 1862. Um 60 önnur jólasveina-
nöfn hafa fundist.
Foreidrar þeirra eru Grýla og
Leppalúði og árans jólakötturinn er
húsdýr hjá þeim. En allt þetta lið þótti
heldur varasamt fyrir lítil böm hér
áður fyrr.
Stekkjarstaur
12. desember byrja gömlu jóla-
sveinarnir að koma til byggða. Sá
fyrsti heitir Stekkjarstaur og hér
áður fyrr reyndi hann oft að sjúga
æmar í fjárhúsunum hjá bændum.
Giljagaur
13. desember kemur Giljagaur.
Áður en mjaltavélar komu til sög-
unnar var hann vanur að laumast
inn í fjós og stela froðu ofan af
mjólkurfótunum.
Stúfur
Jólasveinninn sem kemur til
byggða 14. desember heitir Stúfur
og er heldur lágur til hnésins. Hann
var líka kallaður Pönnuskefill því
hann reyndi að hnupla matarögnum
af steikarpönnunni.
Þvörusleikir
Þann 15. desember kemur Þvöru-
sleikir ofan af fjölium. Hann stalst
til þess að sleikja þvöruna sem
hrært var með í pottunum.
Pottasleikir
Búast má við Pottasleiki í heim-
sókn 16. desember. Hann sat um að
komast í matarpotta sem ekki var
búið að þvo og sleikja skófirnar inn-
an úr þeim.
Askasleikir
Askasleikir kemur 17. desember.
Hann faldi sig undir rúmi og ef fólk
setti ask á gólfið þá greip hann
askinn og sleikti allt innan úr hon-
um.
Huröaskellir
Hurðaskellir kemur til byggða 18.
desember. Hann gengur skelfing
harkalega um og skellir hurðum svo
fólk hefur varla svefnfrið.
Skyrgámur
Þann 19. desember er von á jóla-
sveini sem heitir Skyrgámur af því
að honum þótti skyr svo gott að
hann stalst inn í búrið og hámaði í
sig skyrið upp úr keraldi.
Bjúgnakrækir
Bjúgnakræki má búast við 20.
desember. Honum þótti best að
borða bjúgu og pylsur og stal þeim
hvar sem hann komst i færi.
Gluggagægir
Þann 21. desember kemur hann
Gluggagægir í heimsókn. Hann var
ekki eins matgráðugur og sumir
bræður hans en skelfmg forvitinn
aö gægjast á glugga og jafnvel að
stela leikfóngum sem honum leist
vel á.
Gáttaþefur
Búast má við
Gáttaþef þann 22. des-
ember. Hann er með
stórt nef og honum
fmnst óskaplega góð
laufabrauðs- og köku-
lyktin þegar verið er
að baka fyrir jólin.
Og svo reynir hann
að hnupla einni og
einni köku. 22. des-
ember var líka stund-
um kallaður hlakk-
andi því þá voru
bömin farin að
hlakka svo mikið til
jólanna.
Kertasníkir Heimild: Árni Björnsson
Kertasníkir kemur á aðfangadag,
24. desember. I eldgamla daga voru -HKr
Ketkrókur
Á Þorláksmessu,
23. desember, kemur
Ketkrókur sem er svo
sólginn í ket. I gamla
daga rak hann lang-
an krókstaf niður um eldhússtromp-
inn og krækti sér í hangiketslæri
sem héngu uppi í rjáfrinu eða
hangiketsbita upp úr pottinum, en
þá var hangiketið soðið á Þorláks-
messu.
kertin skærustu ljós sem fólk gat
fengið. En þau voru svo sjaldgæf og
dýrmæt að mesta gleði barnanna á
jólunum var að fá sitt eigið kerti.
Og aumingja Kertasníki langaði
líka til að eignast kerti.

Miit; 1 * JfcT íTe f í • r* i

M f __ 1 •"W * m /1
M^T'nliPNHÉ |MH / Á
: IÁ m