Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2000, Qupperneq 30

30
viðtal
LAUGARDAGUR 4. MARS 2000
^ Hlín Baldvinsdóttir: y
Arið mitt í Irak
- hætti í hótelrekstri eftir 30 ár og fór til íraks fyrir Rauða krossinn
Hlín Baldvinsdóttír, starfsmaöur Rauða krossins. Hlín segir aö ársstarf henn-
ar í írak sé erfiöasta verkefniö sem hún hafi lent í á ævinni. Par stýröi hún
uppbyggingu 12 heilsugæslustöðva.
Hlín Baldvinsdóttir er vön að
stjórna. Hún fór ung að árum til
Sviss og lærði hótelrekstur á þar til
gerðum skóla en svissneskir hótel-
skólar njóta að minnsta kosti eins
mikillar virðingar og osturinn. Hún
starfaði við uppbyggingu hótelrekst-
urs á íslandi og á stofuveggnum
hennar hangir málverk eftir Kjar-
val af Esjunni sem móðir hennar
gaf henni vegna þess að hún var
hótelstjóri á Hótel Esju þegar hún
tók til starfa.
Síðan lá leið Hlínar úr landi og
hún flutti búferlum til Danmerkur
árið 1975 ásamt þáverandi eigin-
manni sínum. í Danmörku bjó hún
og starfaði næstu 25 árin, alltaf í
hótelrekstri, alltaf sem hótelstjóri.
Fyrirtækið sem hún vann hjá gerði
mikið að því að gera upp gömul hót-
el og koma þeim í blómlegan rekst-
ur á ný eða breyta eldra húsnæði í
hótel. Hlín vandist því að stjórna og
halda um marga þræði í einu. Hún
starfaði lengi við Hótel Phoenix í
Kaupmannahöfn og er mjög líklegt
að einhverjir íslendingar muni eftir
henni þaðan.
Vildi fá hærri fjöll að
klífa
En í september 1998 ílutti Hlín
heim til íslands á ný og það tengdist
ákvörðun hennar um að skipta um
starfsvettvang eftir 30 ár í hótel-
rekstrinum. Hvernig stóð á því?
„Mig hafði lengi langað til að
vinna að einhvers konar hjálpar-
starfl. Mér finnst að ef við höfum
það mjög gott og allt gengur vel hjá
okkur þá sé það skylda okkar að
láta gott af okkur leiða og hjálpa
öðrum sem eru ekki eins heppnir.
Ég var búin að starfa í 30 ár í hót-
elrekstri og hafði engan sérstakan
metnað til meiri frama á þeim vett-
vangi, enda allt gengið mér í hag.
En mér fannst að það hlytu að vera
stærri fjöll að klífa og vildi láta á
það reyna áður en ég yrði of göm-
ul. “
Það sem Hlín gerði var að hún
setti sig í samband við Rauða kross-
inn og bauð fram krafta sína. Hún
segir að þar hafi menn verið fullir
efasemda í fyrstu gagnvart því að
ráða til starfa 56 ára gamla mann-
eskju sem að auki hafði enga
reynslu af hjálparstörfum.
„Rauði krossinn á íslandi hefur
reynst mér afar vel. Ég komst þar á
námskeið sem er forsenda fyrir því
að fá að sinna slíku starfi. Þar var
ég einnig studd með ráðum og dáð.“
Rauði krossinn og Rauði
krossinn
Nú er rétt að útskýra fyrir lesend-
um að Rauði krossinn skiptist eigin-
lega í tvennt. Annars vegar er Rauði
krossinn sem Henry Dunant stofn-
aði upp úr miðri síðustu öld í kjöl-
far stríðs á Ítalíu og starfar enn að
líknarstörfum í stríðshrjáðum lönd-
um. Hins vegar eru alþjóðasamtök
Rauða kross-félaga sem voru stofn-
uð eftir heimsstyrjöldina 1914-1918
og var einkum ætlað að sinna upp-
byggingarstarfi í kjölfar stríðsátaka.
Þessi síðarnefndu samtök, sem Hlin
starfaði fyrir, voru stofnuð í trausti
þess að eftir hildarleik fyrri heims-
styrjaldarinnar yrðu engin stríðsá-
tök framar.
Það var á vegum þessara alþjóða-
samtaka sem Hlín fór til íraks í lok
febrúar 1999 og dvaldi þar fram til
loka janúar á þessu ári, eða í ellefu
mánuði samfleytt, með örstuttum
frium. Hún fór frá Genf til Amman
í Jórdaniu og þaðan var ekið 1000
kílómetra leið til Bagdad í írak.
í fyrstu snerist verkefnið sem
Hlín og félagar hennar sinntu um
matardreiflngu til ungbarna í írak
ásamt úthlutun lyíja til sjúkrahúsa
og heilsugæslustöðva. Fljótlega
sneri hún sér að því að skipuleggja
endurbyggingu 12 heilsugæslu-
stöðva af rúmlega 900 sem eru í
landinu. Valin var ein heilsugæslu-
stöð í hverri sýslu eða héraði en
írak skiptist í 18 sýslur alls. Nyrsta
stöðin var skammt frá landamærum
Tyrklands, Sýrlands og íraks í
norðri en syðsta stöðin við Basra
syðst í írak.
Stiórnandi eftir sex
vÍKur
Hlín vann ásamt 2 öðrum sendi-
fulltrúum með starfsmönnum
Rauða hálfmánans í Bagdad og víð-
ar. Hún ferðaðist um og skoðaði nið-
urníddar heilsugæslustöðvar í ýms-
um héruðum, valdi þá sem skyldi
endurbyggja, aflaði tilboða i nauð-
synlega endurbyggingu, fylgdist
með útboðum og framkvæmd verks-
ins, sem var ávallt unnið af innlend-
um verktökum, og sá loks um út-
tekt. Hún bjó allan tímann i Bagdad
en ferðaðist út um landið í styttri og
lengri ferðir í tengslum við verkið.
Fyrst í stað vann Hlín við skrif-
stofustjórn en sex vikum eftir kom-
una varð hún yfirmaður sendi-
nefndarinnar og verksins í heild.
„Þegar Persaflóastriðið skall á
1991 höfðu írakar nýlega lokið átta
ára stríði við nágranna sína i íran.
Flestar heilsugæslustöðvarnar voru
frá þvi fyrir íranstriðið og hafði
ekkert verið haldið við frá bygg-
ingu. Dæmigerð bygging var með
ónýtu þaki, brotnum rúðum, ónýt-
um skolpræsum, ónýtum vatnslögn-
um og lélegu rafmagni. Samt störf-
uðu læknar þama við erfiðar að-
stæður, t.d. án rennandi vatns á
læknastofum."
Hlín kynntist því irösku þjóðfé-
lagi frá fyrstu hendi en frá lokum
Persaflóastríðsins árið 1991 hefur
verið í gildi viðskiptabann á írak og
flugbann er á ákveðnum svæðum
yfir landinu og því að miklu leyti
haldið einöngruðu frá umheimin-
um. Sérstakar flóknar reglur hafa
gert írökum kleift að selja ákveðið
magn af olíu í skiptum fyrir mat og
lyf og smátt og smátt er verið að
rýmka þau skilyrði. En það sem
Hlín sá var þjóðfélag sem komið er
að fótum fram vegna skorts á flest-
um sviðum.
5000 ungbörn deyja á
mánuði
„Það deyja 5000 ungbörn í írak í
hverjum mánuði og fjórðungur
allra ungbarna líður af næringar-
skorti samkvæmt skýrslum UN-
ICEF. Það er óskaplegur skortur á
bókstaflega öllu því sem við teljum
til nauðsynja. Vatn er mjög af
skornum skammti og hræðilega
mengað það litla sem til er. Sam-
göngur eru í miklum ólestri, síma-
samband einnig og margra ára
varahlutaskortur gerir að verkum
að bílafloti landsmanna er að hruni
kominn. Rafmagn er skammtað 2-3
tíma á dag.
Hús landsmanna eru ekki með
loftkælingu og flest algerlega óupp-
hituð. Yfir heitasta tímann frá maí
til október er hitinn 40-50 stig en á
veturna fer hann niður fyrir frost-
mark.
Mikið af atvinnulífinu er lamað
vegna skorts á varahlutum. Þar af
leiðandi er mikið atvinnuleysi.
Þetta leiðir af sér hungur og skort.
Fólk fær úthlutað matarkörfu í
hverjum mánuði sem dugar í 21
dag. Hún inniheldur aðallega baun-
ir, hrísgrjón, sykur og te. Við þetta
bætist að nú gengur yfir í írak
versti þurrkur í 30 ár sem hefur
drepið mikið af bústofni lands-
manna og eyðilagt uppskeru sem
aftur eykur enn á matarskortinn."
Hlin er ekki i neinun vafa um að
viðskiptabannið á engan rétt á sér
og hún telur að það sjái allir sem
kynna sér málið.
„Ég get verið sammála því að ef
menn brjóta af sér er rétt að refsa
þeim. Ef þessar aðgerðir ná ekki
þeim tilgangi heldur bitna fyrst og
fremst á saklausum borgurum
verða menn að hafa kjark til að við-
urkenna það og breyta því áður en
skaðinn verður rneiri."
Ein í myrkri en aldrei
hrædd
Það er freistandi að halda að við
þessar aðstæður aukist afbrot og
þjófnaðir og útlendingum sé varla
vært í landinu. Hver var þín
reynsla af því?
„Mín reynsla var sú að írakar eru
ákaflega gestrisið, örlátt, stolt og
elskulegt fólk sem vill allt fyrir
mann gera. Afbrot hafa alls ekki
aukist þrátt fyrir skortinn, kannski
vegna þess að það er engu að stela.
Þegar ég var búin að vinna á kvöld-
in fannst mér gott og slakandi að
fara í gönguferð og þótt ég væri ein
á ferð og rafmagnið vantaði svo það
var alveg myrkur var ég aldrei óör-
ugg.
Eitt af merkjunum um aukna fá-
tækt er vaxandi betl á götum borg-
arinnar sem mér skilst að hafi ver-
ið óþekkt fyrir stríðið."
Sá Saddam Hussein
aldrei
í írak ræður ríkjum einn ill-
ræmdasti harðstjóri seinni tíma,
Saddam Hussein. Sýndist hann vera
vel liðinn í landinu?
„Það eru mjög viða uppi myndir
og þess háttar af leiðtoganum sem
minnir á návist hans. Það fólk sem
ég hitti talaði nánast aldrei um
hann, hvorki til góðs eða ills. Ég sá
hann aldrei sjálf nema í sjónvarp-
inu. Mér sýndist hann hegða sér
eins og dæmigerður þjóðhöfðingi
sem ávarpar þjóð sina í sjónvarpi,
heimsækir skóla á afmælisdaginn
sinn og veitir orður og heiðurs-
merki um áramót."
Varðst þú vör við eitthvað sem
kalla mætti stjórnarandstöðu í land-
inu?
„Nei, alls ekki. Þama eru gefin út
blöð og starfrækt sjónvarp en engar
Þarna er Hlín stödd í Erbil viö endurbyggingu og stillir sér upp fyrir framan LandCruiserinn ásamt heimamönnum.
F.v. bílstjórinn, Ómar, þá yfirmaöur Rauða hálfmánans í Erbil, Hlín, verkfræöingurinn Rashíd og Kusai, túlkur og
starfsmaöur Rauöa krossins.