Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.2000, Síða 16

16
MÁNUDAGUR 20. MARS 2000
Merming____________________________________________________________________________________________DV
Helga Vala Helgadóttir
Hún leikur Rósu í Sumarhúsum á ensku.
Sjálfstætt fólk
í Englandi
Þrír íslenskir leikarar taka þátt i breskri upp-
færslu á nýrri leikgerð af Sjálfstæðu fólki eftir
Halldór Laxness sem frumsýnd verður á mið-
vikudaginn, Helga Vala Helgadóttir sem leikur
bæði Rósu og Hallberu gömlu, Páll Pálsson sem
leikur Ingólf Arnarson og Ragnheiður Guð-
mundsdóttir sem leikur Ástu Sóllilju. Bjartur er
leikinn af Michael Strobel en Charles Way leik-
stýrir.
Uppfærslan er samvinna leikhússins New Per-
spectives í bænum Mansfield í Nottinghamshire
og Möguleikhússins í Reykjavík. Leikhússtjóri
New Perspectives Gavin Stride kom til íslands í
fyrsta sinn 1998 og fannst margt þar minna sig á
sitt heimahérað. „Mig hefur lengi langað til að
leggja fremur áherslu á það sem fólk í ólíkum
löndum á sameiginlegt en það sem skilur það
að,“ segir hann og er viss um að Bjartur muni
höfða til síns fólks.
Sýningin mun ferðast um England til 13. maí
í vor. Frumsýningin er i tengslum við farand-
leiklistarhátíðina Pride of Place sem haldin er í
Nottinghamshire dagana 23.-26. mars.
Týndar konur
í dag kl.12.30 heldur Cornelía Sollfrank fyrir-
lestur í Listaháskóla íslands, Laugarnesvegi 91,
stofu 024. Cornelía er myndlistarmaður sem býr
og starfar í Hamborg. Henni eru hugleiknar þær
breytingar sem nú eiga sér stað í myndlist og
nýtt hlutverk myndlistarmanna í heimi tækni og
upplýsinga. Cornelía er einn af stofnendum al-
þjóðlegu femínista hreyfingarinnar „Old Boys
Network". í fyrirlestrinum fjallar hún um eigin
verk með áherslu á internetið sem miðO og vett-
vang myndlistar.
Á miðvikudag kl. 12.30 heldur Hanna Guðlaug
Guðmundsdóttir listfræðingur fyrirlestur í stofu
113 í Skipholti 1 sem hún nefnir: „Ljósmyndun í
Cobru (1948-1951)“. Alþjóðlega hreyfingin Cobra
hafði gífurleg áhrif á nútímalist og er hvað
þekktust fyrir framlag sitt til myndlistar, en ljós-
myndun í Cobra hefur verið nær óþekkt fram að
þessu. Fyrirlesari mun kynna niðurstöður rann-
sóknar sinnar um þetta efni sem unnar eru við
Sorbonne háskólann í París.
Námskeiðið „Týndar konur“ hefst 27. mars í
Listaháskóla íslands stofu 113, Skipholti 1. Kenn-
ari er Elísa Björg Þorsteinsdóttir listfræðingur.
Lítið fer að öðru jöfnu fyrir konum á spjöldum
hinnar hefðbundnu listasögu þótt þær hafi tekið
þátt i listsköpun frá örófi alda. Ætlunin er að
rekja sögu listakvenna í samhengi við almenna
listasögu og hugsanlegar skýringar þess að svo
hljótt hefur verið um þær; byrjað verður á mið-
öldum og endað í samtímanum.
Söngfugl að sunnan
í tilefni af útkomu bókar með ljóðaþýðing-
um Þorsteins Gylfasonar heimspekings verð-
ur dagskrá annað kvöld kl. 20 á Súfistanum,
bókakaffi í verslun Máls
og menningar, undir yf-
irskriftinni Söngfugl að
sunnan. Þar mun Þor-
steinn lesa úr bókinni
og söngkonurnar Ólöf
Kolbrún Harðardóttir (á
mynd) og Sif Ragnhild-
ardóttir flytja lög eftir
Atla Heimi Sveinsson,
Sergei Rachmaninov og
Kurt Weill við nokkur ljóðanna úr bókinni.
Með þeim leikur Richard Simm á píanó.
í bókinni eru kvæði eftir höfuðskáldin
Shakespeare, Goethe og Púshkín, en einnig
eftir minna þekkt góðskáld eins og Piet Hein
og Tove Ditlevsen. Þá eru í bókinni þýddar
allmargar spænskar þjóðvísur. Allur síðari
hluti bókarinnar er helgaður þýska skáldinu
Bertolt Brecht.
Aðgangur er ókeypis og öllum heimill með-
an húsrúm leyfir.
Leiklíst
Skaufi í hali
DV-MYND ÞOK
Erla Ruth Harðardóttir og Jóhann Siguröarson
í hlutverkum sínum í Landkrabbanum
„Á Guöfinnu RE njóta menn virðingar í réttu hlutfalli
við kjafthátt og hörku."
Hvernig sem á því stendur virðist það
ekki skila sérlega góðum árangri að efna
til leikritasamkeppni í tilefni stóraf-
mæla. Skemmst er að minnast Búa sögu
sem hlaut fyrstu verðlaun í samkeppni í
tilefni hundrað ára afmælis Leikfélags
Reykjavíkur og því miður verður að við-
urkennast að leikrit Ragnars Arnalds,
Landkrabbinn, sem lenti í sama sæti í
samkeppni vegna hálfrar aldar afmælis
Þjóðleikhússins, sætir engum tíðindum.
Ekki er þar með sagt að verkið sé
alslæmt, enda Ragnar orðinn nokkuð
„sjóað“ leikskáld. Hann skrifar lipur
samtöl sem renna vel og í Landkrabban-
um vekur textinn oftar en ekki hlátur
meðal leikhúsgesta. Að byggingu lýtur
verkið klassískum lögmálum, hefst með
kynningu aðstæðna og persóna, þá kem-
ur ris eða dramatískur hápunktur og
lausn í lokin. Fyrri hluti verksins (kynn-
ingin) er þéttur og vel skrifaður en eftir
hlé kemur dálítill losarabragur á at-
burðarásina og því verða átökin ekki
eins dramatísk og skyldi.
Þetta mun vera fyrsta íslenska leikrit-
ið sem gerist um borð í togara en það
eitt nægir ekki til að gera verkið spenn-
andi. Ragnar gerir i raun ekki annað en
að staðfesta klisjurnar og goðsagnirnar
um sjómennskuna. Lífið um borð í Guð-
finnu RE er því kunnuglegt, jafnvel
þeim sem aldrei hafa verið til sjós. Á
Guðfinnu njóta menn virðingar í réttu
hlutfalli við kjafthátt og hörku og því
ekki nema von að óspart sé gert grín að
Pétri, kurteisa menntamanninum sem
álpast til að fara með þeim einn túr. Það
sem helst kryddar er að um borð eru
tvær konur, Viktoría söngkona, sem er
þar reyndar fyrir einskæran klaufaskap,
og Lóa, sem er munstruð á dallinn sem
háseti. Hún er líka sambýliskona Barða
skipstjóra, sem er að sjálfsögðu hörkutól, en
vera Viktoríu um borð veldur upplausn í
sambandinu. Kvennamálin eru þó ekki einu
vandræðin sem Barði þarf að glíma við í
þessari veiðiferð. Kosturinn gleymist nefni-
lega i landi og þegar Barði neitar að verða
við ósk áhafnarinnar um að sigla til hafnar
grípur hún til sinna ráða.
Landkrabbinn er ágætis afþreying og leik-
arar standa sig allir með prýði. Kjartan Guð-
jónsson smellpassar i hlutverk land-
krabbans, uppburðarlitiU og klaufalegur til
að byrja með en lærir af reynslunni eins og
vera ber og er bara nokkuð harður nagli þeg-
ar á reynir. Erla Ruth Harðar-
dóttir sat vel í hlutverki Lóu og
dró upp skýra mynd af lífsglaðri
og duglegri konu sem lætur ekki
bjóða sér hvað sem er. Jóhann
Sigurðarson og Pálmi Gestsson
þurftu lítið að hafa fyrir bræðr-
unum Barða og Tryggva og
Randver Þorláksson var á
heimavelli í hlutverki hins
sífulla kokks. Hásetarnir, sem
Stefán Jónsson, Sigurður Skúla-
son og Ólafur Darri Ólafsson
léku, voru hver með sinu sniði
en hlutverkin buðu ekki upp á
mikil tilþrif, frekar en hlutverk
Ólafs, sonar Barða, sem Gunnar
Hansson túlkaði af öryggi. Guð-
rún Þ. Stephensen lék móður
Barða og Tryggva og gerði það
ágætlega og sama má segja um
Þórunni Lárusdóttur í hlutverki
Viktoríu. Þórunn hefur fina
rödd og söng lög Atla Heimis
Sveinssonar við texta Ragnar
Amalds fallega þrátt fyrir dulít-
inn frumsýningarskrekk. Hins
vegar er mér fyrirmunað að
skilja hvaða tilgangi það þjónaði
að láta hana leika einleik á
trompet í lögunum sem ekki
voru sungin. Heíði hún verið
látin fara í splitt ef hún hefði
verið i ballett sem stelpa?
Brynja Benediktsdóttir held-
ur ágætlega utan um sýninguna
þó enn vanti hana meiri þétt-
leika. Leikmynd Sigurjóns Jó-
hannssonar er hins vegar ein-
staklega tilkomumikil og vel
heppnuð líkt og annað sem lýtur
að umgjörð sýningarinnar.
Halldóra Friðjónsdóttir
Þjóöleikhúsiö sýnir á stóra sviöinu: Landkrabbinn
eftir Ragnar Arnalds. Lýsing: Björn B. Guömunds-
son. Tónlist: Atli Heimir Sveinsson. Leikmynd: Sigur-
jón Jóhannsson. Búningar: Sigurjón Jóhannsson og
Margrét Siguröardóttir. Leikstjórn: Brynja Benedikts-
dóttir.
Myndlist
Norræn málverk hér og nú
Rolf Hanson: Runt om trappa V, 1998
„Sjáifum þykir mér einsýnt að Rolf Hansen hafi fengið fyrstu
verðiaun út á eitthvað annað en þau kiunnalegu og ófrumlegu
verk sem hér eru til sýnis. “
Camegie-málverkasýningin er komin hing-
að öðru sinni og er sennilega ívið áhrifameiri
en sú fyrri. Sem er sjálfsagt einskær tilviljun
og segir lítið sem ekkert um ástand og horfur
í norrænni málaralist. Það sem sýnt er í þetta
sinn er fremur hefðbundið og skírskotar vís-
vitandi til myndlistarinnar á sjötta og sjöunda
áratugnum, til afstrakt-expressjónisma, popp-
listar og strangflatalistar. Eftir nokkur ár
kemur sjálfsagt í ljós hvort hér er um viðvar-
andi eða tímabundna tilhneigingu að ræða.
Út af fyrir sig held ég að engin þörf sé á að
setja spurningarmerki við þessa framkvæmd
Carnegie-fjárfestingarbankans. Þar höfðu
menn einfaldlega mestan áhuga á málaralist
og vildu halda merki hennar á lofti með árleg-
um sýningum og verðlaunaveitingum og upp-
skera um leið jákvætt viðmót menningarsinn-
aðra fjárfesta og almennings. Með þessu er
ekki verið að kasta rýrð á nokkra aðra list-
grein né framkvæmd. Sjálft skipulag þessarar
farandsýningar, bókaútgáfan, upplýsingaflæð-
ið og öU fagleg umsýslan ætti síðan að vera
öðrum til eftirbreytni.
Verðlaunaverk og önnur verk
Einn er þó skavanki á henni sem hlýtur
að gera bæði sýningargestum og gagn-
rýnendum erfitt fyrir. Þeir sem valdir eru á
sýninguna komast nefnilega upp með það að
kippa verkum út af henni milli sýningar-
staða, hvort sem er af öryggisástæðum eða
öðrum ótilgreindum ástæðum. Hér í Reykja-
vík, á næstsíðasta áfangastað, er búið að
taka út af sýningunni 13 myndverk af þeim
56 sem upphaflega voru valin tU hennar.
Það er einum of mikU blóðtaka. Við fáum
því alls ekki að sjá hina upprunalegu sýn-
ingu, og þaö sem verra er, sjáum oft ekki á
hvaða forsendum sumir listamennimir
hlutu náð fyrir augum dómnefndar. Þetta á
til dæmis við um norska listamanninn
Hilmar Fredriksen með sitt eina verk en var
með þrjú. Landi hans, Steinar Jacobsen, er
hér einungis hálfur og ef ekki kæmu tU
myndirnar í sýningarskránni mundi maður
freistast tU að halda að þriðji Norðmaður-
inn, Arvid J. Pettersen, væri einungis frem-
ur óspennandi sporgöngumaður gamla
Rauschenbergs. ÖU þrjú málverk danska
listamannsins Jespers Christiansen eru síð-
an horfín með tölu.
Útvalda listamenn ætti að skikka til að
lána verk sin á aUa sýningarstaði. Og fyrst
við erum farin að ræða fjölda verkanna þá
mætti dómnefndin gjarnan hafa fyrir sið að
velja tU sýningarinnar minnst tvö verk eftir
hvern útvaldan. Eitt verk segir lítið um
listamenn á borð við Georg Guðna, Jukka
KorkeUa og Jasse Ráisanen.
Um verðlaunaveitingarnar
þessu sinni hafa menn sjálf-
sagt misjafnar skoðanir.
Sjálfum þykir mér einsýnt að
Rolf Hansen hafi fengið
fyrstu verðlaun út á eitthvað
annað en þau klunnalegu og
ófrumlegu verk sem hér eru
tU sýnis. Og aðrir verðlauna-
hafar og styrkþegar hreyfa
ekki mikið við mér. Hér und-
anskil ég þó þau „landabréf
hugans" sem finnska lista-
konan Silja Rantanen gerir.
Að sumu leyti eru þau köld
og fráhrindandi - kannski
eiga þau meira skylt við
„konsept" en málaralist - en
þankagangurinn á bak við
þau hlýtur að hrista upp i
ýmsum viðteknum hugmynd-
um manna um umfang og
hlutverk málverksins. Sem
hlýtur að vera eitt megin-
markmið sýningar af þessu
tagi.
Aðalsteinn Ingólfsson
PS. Meö því skemmtilegra sem
birst hefur á menningarsíöum dagblaðanna undan-
farnar vikur eru viöbrögð Braga Ásgeirssonar á Morg-
unblaðinu viö Carnegie-málverkasýningunni að Kjar-
valsstööum. Eins og mörgum er kunnugt er þessi
stórkritíker sannfæröur um aö alls kyns „fræöingar
og bendiprikafólk" um hinn vestræna heim vilji mál-
verkiö feigt. Því getur hann ómögulega skilið hvernig
stendur á þv! aö þetta sama liö skuli nú vera aö
setja saman norræna sýningu á málverkum. Eftir að
hafa farið ýmsa hringi í málflutningi sínum er helst á
honum aö skilja að hér búi eitthvað óhreint undir.
Carnegie-sýningin hangir uppi á Kjarvalsstööum til 2.
apríl. Safniö er opiö kl. 10-18 dag hvern.