Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.2001, Blaðsíða 18

18
Menning
Söfnuður í sauðalitum
ur verið eins
Sýningin stendur til 19. april og er opin á verslunar-
Fyrir kemur að fólk í hönnunar-
og listiðnaðargeirunum kvartar yfir
því að það haíi minna svigrúm til
tjáningar hugmynda og kennda en
aðrir sjónlistamenn og kenna þá
einkum um kröfum okkar áhorf-
enda/neytenda um nytsemd þeirra
hluta sem það lætur frá sér fara. Ég
held að hér vaði umkvartendur í
villu og svima því höfundurinn einn
ákvarðar mörkin milli „frjálsrar"
sköpunar og nytsemdar í verkum
sínum. Fyrir utan það að „nytsemd"
er ærið loðið fyrirbæri í sjónlistum,
eins og fagurfræðingar vita gjörla.
Þessar umkvartanir heyrast ekki
síst meðal leirlistarmanna þar sem
ýmsir hafa gefið gamla, góða „ílát-
ið“ upp á bátinn sem úrelt fyrirbæri
og aðþrengjandi en tekið í staðinn
að móta allrahanda þrívíddarverk
úr leir, án þess að hafa til þess við-
hlítandi þjálfun. Um þetta hef ég
áður fjallað og astla ekki að fara
frekar út í þá sálma. Þeir eru hvort
sem er nógu margir, innanlands
sem utan, sem með verkum sínum
hafa afsannað aö leirlistin sé með
einhverjum höftum fædd.
Myndgerð augnablik
Einn þessara leirlistarmanna er
Sigríður Erla Guðmundsdóttir sem
um þessar mundir sýnir innsetn-
ingu sem hún nefnir „Söfnun Söfn-
uður Safn“ í Galleríi Sævars Karls.
Ferill hennar hefur verið um margt
óvenjulegur því hún hefur jöfnum
höndum - og að því er virðist mjög
meðvitað - unnið við gerð nytja-
hluta úr leir og „gjöminga eða inn-
setningar þar sem nytjahlutir gegna
stóru hlutverki," svo vitnað sé í sýn-
ingarskrá. Enn fremur segir Sigríð-
ur Erla skýrt og skorinort: „í verk-
um mínum fjalla ég gjaman um sögur. Mynd-
geri augnablik sem á sér bæði fortíð og fram-
tíð.“
Meðal annars hefur hún ítrekað efnt til
„dýrðlegra veislna" víða um land, eins konar
gagnvirkra kynninga á nytjahlutum sínum i
DV-MYND INGÖ
Innsetning Sigríðar Erlu í Galleríi Sævars Karls
Kirkjugestirnir“ á bekkjunum eru óreglulega lagaöar leirkúlur, sívalningar og
sporöskjur í sauöalitunum og minna helst á geitungabú.
bland við gómsæta rétti. Þeir sem sótt
þessar uppákomur hafa lýst þeim sem sam-
blandi af femínisku borðhaldi listakonunnar
Judy Chicago og listrænni matseld Rikrit Tira-
vanija, sem einhverjir kannast við frá því hann tíma-
tók þátt í uppákomu í Nýlistasafninu.
I Galleríi Sævars Karls er fóðr-
ið hins vegar af andlegum toga.
Salnum hefur Sigríður Erla
breytt í eins konar kirkjuskip
með bekkjaröð fyrir miðju, altar-
istöflu við endavegg og (ritning-
arjtexta á veggnum andspænis.
Skínandi hundraökallar
Nema hvað „kirkjugestirnir" á
bekkjunum eru óreglulega lagað-
ar leirkúlur, sívalningar og spor-
öskjur í sauðalitunum og minna
helst á geitungabú. Hver og ein
er með rifu eða litlu opi, væntan-
lega til að geta séð og andað. Alt-
aristaflan er griðarstór þríhyrn-
ingur, alþakinn skínandi hund-
raðköllum. Ritningartextinn á
veggnum andspænis er eftir
Jónas Hallgrímsson: „landið er
fagurt og frítt og fannhvítir
jöklanna tindar,/ himinninn
heiður og blár, hafið er skínandi
bjart."
Ég hugsa að ganga megi út frá
því að hér sé Sigríður Erla öðr-
um þræði að leggja út af sofanda-
hætti og mammonsdýrkun nú-
tímamannsins. Og það gerir hún
án þess að tína til allt of margar
klisjur. En svo slær hún okkur út
af laginu með tilvitnuninni í
listaskáldið góða. Er hún að
minna okkur frómt á þau auðæfi
sem fólgin eru i fegurð landsins?
Eða er innsetningin í heild fram-
lag hennar til virkjunarumræð-
unnar; fullyrðing um það að við
séum soddan sauðir að við séum
tilbúin að fórna fegurð landsins
fyrir peninga? Eða er hér á ferð-
inni írónískara samspil ólíkra
þátta en okkur órar fyrir? Allt
um það hafa fáar innsetningar
sómt sér eins vel í þessum húsa-
kyrmum. Sem sagt, leirlistin get-
takmarkalaus og okkur sýnist.
áöalsteinn Ingólfsson
Hljómplötur
Ferðast um
hljóðskreytta heima
Nýr hljómdiskur með tónlist eftir Kjartan
Ólafsson geymir fjögur verk, tvö stór og tvö
minni. Þau stóru vara í um þrjátíu mínútur en
hin minni aðeins nokkrar slíkar.
Hljómdiskurinn ber heiti fyrsta verksins
sem er Völuspá. Þar er unnið með goðsöguna af
upphafi og endalokum heimsins og texti kvæð-
anna settur fram í ýmsum útgáfum kvenradd-
arinnar. Barnslegar stúlknaraddir setja ágeng-
an blæ á framsöguna sem stundum minnir á
paradís en líka oft á eitthvað miklu myrkara.
Verkið hljómar sem stuttmynd án ytri myndar.
Þetta hálftíma ferðalag um goðheima fær jú
stundum á sig yfirbragð hljóðrásar en miklu
oftar stendur það sterkt eitt og sjálft og mynd-
irnar sem flæða um hugann eru eitthvað sem
aldrei hefur sést á tjaldinu - ný tegund sem
kannski fæðist þegar frelsi hugans fær meira
rými við kvikmyndagerð og ferlin fara að líkj-
ast meira eðlilegu hugarstarfi en bók.
Ef Xenakis er arkitekt í tónlist þá er Kjartan
sem sagt kvikmyndagerðarmaðurinn. í verkinu
er unnið með náttúruhljóð, raddir og hljóð-
gervla og þar birtist gamalt þjóðlagastef. Efni-
viðurinn er sem sagt fjölbreyttur en rennur yf-
irleitt vel saman. Dæmi um annað er þó til
dæmis brotið sem kemur áður en kaflinn Bræð-
ur munu berjast hefst. Þar hefði þurft að skil-
greina betur hvort um raunverulegt og yfirveg-
að brot var að ræða en ekki bara veika sam-
skeytingu. Hljómurinn er hins vegar oft þýður
í heildina og skemmtilega unnið með rými.
Kjöraðstæður við hlustun eru sennilega að
vera með góðan ferðaspilara á fjallstindi með
jöklasýn - hlustandinn einn á ferð í heitri golu.
DV-MYND TEITUR
Kjartan Ólafsson tónskáld
Fer meö okkur I skemmtilegt feröalag.
Án spennitreyju
Verkið Gullveig er samið fyrir kontrabassa-
blokkflautu og tónband með tölvuunnum hljóð-
um. Samband flautu og tónbands er náið og
mjög vel unnið. í þessu hátt í sjö mínútna verki
er boðið inn í spennandi hljóðheim, oft bæði
mjög náttúrulegan og frumstæðan. Mikið flæði
hljóðanna skapar nánast líkamlega tilfinningu
fyrir svífandi ferð og það þarf ekki mjög fjörug-
an hug til að úr verði skemmtilegt ferðalag.
Skýrt þrískipt form dregur línur sem styrkja
verkið.
Dans er fimm minútna verk fyrir tónband
sem samkvæmt bæklingi var samið fyrir
danskan danshóp árið 1996. Þetta er ólystug og
brotakennd samsetning sem stendur engan veg-
inn sem sjálfstætt tónverk, en það má reyndar
segja um mikið af þeirri tónlist sem ballett- og
danshópar nota. Það markmið að dansarinn
geti dansað mörg ólík hlutverk við hin mis-
munandi brot tónlistarinnar gæti kannski
skapað fjölbreytta danssýningu en skemmir
fyrir tónlistinni i verkinu.
Skammdegi n fyrir djassgítar, slagverk og
tölvuhljóðborð er, líkt og Völuspá, hálftíma
langt verk. Kjartan vinnur sem fyrr af djörfung
með hina nýstárlegu hljómheima rafsins og
býður þeim sem eru forvitnir um raunverulega
fléttun nýrra hljóðheima við gamla í góða
veislu. Þetta er að mörgu leyti ekki eins að-
gengilegt verk og Völuspáin en fjölbreytt;
stundum eins og um sé að ræöa hljóðversspuna
íhugandi hljóðfæraleikara - þeirra innstu hugs-
un og frjálsustu könnun.
Ágætur hljómdiskur fyrir alla þá sem þreyt-
ast stundum á spennitreyjulegum hefðum
þeirrar tónlistar sem oftast dynur á okkur.
Sigfríður Björnsdóttir
_________MÁNUDAGUR 9. APRÍL 2001
_______________________x>v
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Svartfugl
Skáldsagan Svart-
fugl, sem margir
telja mögnuðustu
skáldsögu Gunnars
Gunnarssoncir og
eina merkustu nor-
rænu skáldsöguna á
20. öld, hefur lengi
verið ófáanleg en er
nú komin út í ritröð-
inni íslands þúsund
ár. Hún kom fyrst út
á dönsku árið 1929 og hlaut mikið lof gagn-
rýnenda, enda var Gunnar gríðarlega vin-
sæll víðs vegar í Evrópu á þeim árum.
---- Efni sögunnar er eitt-
hvert frægasta morðmál
íslandssögunnar, svo-
kölluð Sjöundármorð
sem framin voru í upp-
hafi 19. aldar. Atburða-
rásin fylgir að mestu
sögu Bjama Bjamason-
ar og Steinunnar
? Sveinsdóttur, þau vom
hvort um sig gift en
sögusagnir komust á kreik um samdrátt
þeirra og jafnframt að þau hefðu orðið mök-
um sínum að bana. Bókin var gefin út í is-
lenskri þýðingu höfundar árið 1973 og er það
sú þýðing sem nú kemur út á ný. Jón Yngvi
Jóhannsson bókmenntafræðingur ritar for-
mála um skáldið og verkið.
Þess skal getið að bókin er eingöngu seld
í áskrift en án skuldbindinga um framhald.
Með tvær raddir
í kvöld kl. 20 heldur kanadíska söngkon-
an, lagahöfundurinn og píanóleikarinn Kiva
tónleika í Norræna húsinu. Kiva beitir rödd-
inni þannig að útkoman verður tvær raddir
úr einum barka og má líkja söng hennar við
munkasöng frá Tíbet eða indíánahróp frá
Norður-Ameríku. Hún hefur gefið út nokkr-
ar hljómplötur og komið fram á fjölda tón-
listarhátíða víða um heim.
Föstuvaka
í kvöld kl. 20 hefst í
Háteigskirkju föstu-
vaka með alþjóðlegu
yflrbragði. Þá flytur
fldikó Varga, ung
ungversk söngkona,
einsöngskantötu eftir
Frakkann Frangois
Couperin, eina af
perlum ffanskrar tón-
listar frá barokktíma-
bilinu. Einnig eru á dagskránni fleiri frönsk
verk frá sama tímabili, sem og kirkjulög eft-
ir C.P.E. Bach og Jón Leifs. Ólöf Sesselja
Óskarsdóttir spilar á violu de gamba og Dou-
glas Brotchie, organisti kirkjunnar, á orgel.
Þá mun Matthías Johannessen rithöfundur
lesa úr verkum sínum.
ftalskt
páskabarokk
Árlegt páska-
barokk verður hald-
ið í Salnum annað
kvöld kl. 20. Að
þessu sinni er Mar-
grét Bóasdóttir söng-
kona gestur Barokk-
hópsins en að venju
verður leikið á upp-
runaleg hljóðfæri. Á
efnisskránni eru
verk eftir ítölsk tónskáld: Tríósónata eftir
Corefli, kantötur efth’ Vivaldi og Caldara,
sembaltónlist eftir Scarlatti, sellósónata eftir
Vivaldi, flautudúó eftir Locatelli og flautu-
sónata eftir Vinci. Hljóðfæraleikarar á tón-
leikunum eru Anna Magnúsdóttir sembal-
leikari, Ólöf Sesselja Óskarsdóttir sellóleik-
ari og Martial Nardeau og Guðrún Birgis-
dóttir flautuleikarar.
Kristur
á hvíta tjaldinu
Á morgun kl. 17
flytur dr. Amfríður
Guðmundsdóttir lekt-
or íyrirlestur í mál-
stofu Guðfræðistofn-
unar sem hún nefnir
Kristur á hvíta tjald-
inu. Um túlkun á per-
sónu og boðskap Jesú
Krists í kvikmyndum.
Fyrirlesturinn verður
haldinn í V. stofú í aðalbyggingu Háskólans
og er öllum opinn.