Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.2001, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 8. OKTÓBER 2001
MÁNUDAGUR 8. OKTÓBER 2001
27
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvik, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plötugerð: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuði 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverð 200 kr. m. vsk., Helgarblað 300 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrit viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Nauðsyníeg herför
Loftárásir Bandaríkjamanna og Breta á hernaðarleg skot-
mörk í Afganistan, sem hófust síðdegis í gær, eru ekki ein-
asta óhjákvæmilegar heldur og nauðsynlegar. Þær beinast
að stærstu ógn síðari tíma; ógn sem hefur birst saklausu
fólki í eins ömurlegri mynd og hugsast getur. Aldrei varð
hjá því komist að láta til skarar skríða gegn þeim illvirkj-
um sem stóðu að baki fjöldamorðunum í New York og
Washington fyrir 28 dögum. Baráttunni gegn hryðjuverka-
mönnum mun hér eftir ekki linna.
Aðgerðir Bandaríkjamanna og Breta eru ekki flausturs-
legar. Það mega þessi gömlu og mikilvirku herveldi eiga að
þau hafa undirbúið árásir sínar vandlega og leitað samstöðu
á meðal þjóða heims sem á ekki sinn líka í alþjóðasamstarfi.
Þau hafa ekki anað að neinu í aðgerðum sinum og í reynd
sýnt undraverða stillingu á síðustu dögum sem hafa verið
margar og langar og erfiðar vikur í pólitík. Sjaldan, ef
nokkurn tíma, hefur Bandaríkjaforseti vaxið jafn hratt og
örugglega í áliti og gerst hefur síðustu daga.
Ekki er hægt að gera mikinn mun á hryðjuverkamönnum
og þeim þjóðum sem skjóta yfir þá skjólshúsi. Þessu hefur
talibanastjórnin í Kabúl kynnst á síðustu dögum. Eftir því
sem sannanir hafa styrkst um beina aðild sádi-arabíska ill-
virkjans Osama bin Ladens að voðaverkunum í Bandaríkj-
unum í september hefur klerkastjórnin í Kabúl herst í af-
stöðu sinni og neitað þráfaldlega að framselja þennan mesta
myrkraverkamann seinni tíma. Talibanastjórnin hefur kall-
að aðgerðirnar yfir sig, hástöfum.
Osama bin Laden sendi í gær frá sér tilkynningu sem
verður ekki skilin öðruvísi en klár sönnun þess að hann
hafi staðið að baki árásunum á Bandaríkin í fyrra mánuði.
Hann var vígreifur í tali sínu og herhvöt hans var án allrar
tæpitungu. Lykilorðið í málflutningi þessa manns er „ógn-
in“. Hann hvetur trúbræður sína um heim allan til að sam-
einast í hryðjuverkum gegn óvininum vestra, hann skuli fá
að finna til sama óöryggis á komandi tímum og arabar fyr-
ir botni Miðjarðarhafs hafa þurft að búa við á síðustu árum.
Ljóst er að bin Laden og A1 Qaeda-klíka hans ætla sér enn
frekari blóðsúthellingar á Vesturlöndum. Þessum mönnum
virðist skemmt á meðan saklausu fólki blæðir. Þeir hugsa
um það eitt að drepa sem flesta óbreytta borgara. Þessar
bleyður þyrðu aldrei að standa andspænis jafnokum sínum.
Þeir velja leið heigulsins og telja sig mega það í nafni trúar
sinnar. Trú þessara heigla er ekki íslam. Þeir eru ekki
málsvarar araba. Og þeir gera málstað Palestínumanna illt.
Þeir eru ótíndir fjöldamorðingjar og illmenni.
Frjálsar þjóðir hófu í gærdag árásir sem munu taka lang-
an tíma. Þessar árásir eru til að verja gildi og samfélags-
gerð. Þær eru til verndar lýðræði og mannréttindum. Þær
beinast að mestu illmennum okkar daga, ómennum sem líta
á það sem heilaga skyldu sína að sprengja í loft upp allt sem
heitir vestræn gildi. Bandaríkjamenn og Bretar og aðrar
þjóðir í Atlantshafsbandalaginu eiga ekkert val. Þjóðarleið-
togar þeirra voru kosnir til þeirrar ábyrgðar að verja borg-
ara sína. Það er frumskylda þeirra.
Ógnartímar fara í hönd. Ekki er að efa að næstu dagar og
vikur verða tímar ótta og hræðslu. Þeirrar hræðslu varð
strax vart á götum stórborga í Bandaríkjunum í gær þegar
fréttir spurðust um að árásir væru hafnar á Afganistan. Og
hræðslan verður viða - ekki síst á strætum borga í Afganist-
an. Þar mega saklausir borgarar sín lítils þessa dagana. Það
er nú á ábyrgð vesturvelda að koma því fólki til hjálpar og
losa það undan harðræði harðstjóranna sem létu sér ekki
segjast.
Sigmundur Ernir
mmm"mmmmmmmmmm^^^m^mmmmmm^^mm"mm"^^mmmm
DV
Skoðun
„Allt þetta ofbeldi á náttúru
Guðjón Jensson
bókasafnsfræöingur
og leiösögumaöur.
I einni afburðaskáld-
sögu sem rituð var fyrir
nokkrum árum segir:
„Allt þetta ofbeldi
manns á náttúru: Sjá ég
er herra sköpunarverks-
ins, vötnin skulu ekki ná
að frjósa gegn vilja mín-
um, sjálfur skal ég ráða
hvar skógar vaxa og akr-
ar spretta, vilji dýrin fá
hlutdeild í þeirri veröld
sem ég ræð, þá skal það
allt á mínum forsendum,
standi fjöllin í vegi mín-
um ryð ég þeim burt, streymi fljótin
móti þörf minni sný ég þeim aftur að
uppsprettunum."
Og við skulum lesa áfram í þessari
góðu bók :
„Flestir kalla þetta framfarir. Ég
kalla það ofbeldi. Ofbeldi manns á
náttúru. Það er náskylt ofbeldi
manns á manni og situr til borðs
með sorginni".
Það eru tiltölulega fáar jafn kröft-
ugar hugrenningar um áráttu
mannsins að spilla náttúrunni sem
þessi en hún er fengin úr upphafs-
katla Lífsins trés, síðara bindis
skáldsögu borgfirska skáldsins Bööv-
ars Guðmundssonar um vest-
urfarana.
Þessi varnaðarorð þessa
merka rithöfundar hrifu mig
undirritaðan mjög. Það er eins
og málflutningur þeirra sem
vilja ráðast í mjög umdeildar
virkjanaframkvæmdir á Aust-
urlandi sé hjóm eitt á móti
þessum mögnuðu setningum
skáldsins úr Hvítársíðu í
Borgarfirði.
Mikið vill meira
Ótrúlega margt hefur verið
dregið fram varðandi málefni há-
lendisins á undanfórnum misserum.
Tiltölulega fá efnahagsleg rök mæla
með því að fara jafn hratt í þessar
stórfelldu framkvæmdir. En með
bjartsýnina að vopni er engu til spar-
að, hvorki sameiginlegum fjármun-
um landsmanna í ýmsum sjóðum,
opinberum eða hálfopinberum, mik-
ið er rannsakað jafnvel enn er meira
framkvæmt án þess að hugur alþjóð-
ar sé kannaður.
Hins vegar er gjama visað til, að
samfélagið þarfnist þessara fram-
kvæmda rétt eins og lítið sem ekkert
annað þarfara sé framkvæmt i land-
...
_________i_________
Engu má þyrma, öllu má fóma jafnvel fyrir einhvern
ávinning sem kannski kemur aldrei.
inu. Kröfurnar til lífsins verða
stöðugt meiri undir kjörorðinu: mik-
ið vill meira.
Nú er svo komið, að framkvæmdir
uppi á hálendinu hafa þrengt nokkuð
að fogrum stöðum og athyglisverð-
um. Má þar nefna, að merkum land-
svæðum hefur verið sökkt undir
vatn með stiflum. Má t.d. nefna Há-
göngumiðlunarlón og austasta hluta
Þjórsárvera sem þó má ekki spilla í
samræmi við áætlun um friðun ver-
anna. Fagrir fossar á borð við Dynk
í Þjórsá eru í hættu. Og nú á að
spilla stórlega með mestu fram-
kvæmdum íslandssögunnar öræfum
norðaustan Vatnajökuls og veita
stórfljótum langar leiðir milli dala.
Hver er ávinningurinn?
Ekki er ljóst hver fjárhagslegur
ávinningur þessa mikla virkjanaæv-
14-2 fyrir LÍÚ
Útkoman á Idrætsparken var 14-2,
en skiptihlutfóll endurskoðunar-
17. 4rg. - Fimmtudngur 24. flgúst 1WI7.
192. tbl.
LandsÍGÍkurinrt i gærkveldi:
^Aesta hneyksli ís- I
lenzkrar íþróttasögu i
* segír BjÖrgvin Schram, formaður KSI ?
•
: ¥ela cr um artr.aft talnð i hefur fensið á si* U miirk i fyrri •
'*’*■ m reiðít/slag Þaft, sem is- hálfleik, hefur ekki leyfi til að •
Mgir ffnpu í fandsk-iknum fá á -sig 8 í Þeim hiöari. — Með J
B*ni « Idrwtsparken í pter- Jieirti varnartaktik. sem þekkt •
T Vislr haíði i morjttm er nú hjá fúlrnn knattspymu- •
rftusd við Bl.jrgvtn Schram, þjóðum. ó að vera unnt að komn J
{*m*an linattspymusRinhamH f veg fyrir silka útreiA. •
^etds, vn hann aal ekkl farlft Mér er alj'frleýja öski!j«nk-gi. *
|i «eí lJftlnu vegna anna hér hvemig Isk-ndingamir hafa lát- *
ftaa. Vfcir spurftí hann um íð danska lifttð brjöta sig niftur, •
® I«t« £ leiknum or úrslU- — Hvaft *k»l þá gera, Björg- J
' a. Björgvirt sagfti: vm? •
, er juestum. orftlaus. Leikur - Ja, hvaft gcrir maftur við •
SagSst mjftg if!a f mig krakka, aem hafa fallift á prófi? J
x i hjTjaa. og ftg bjosi vift Sendir pá heim og Ut iur þá Uera •
S Qanir sieruðu meft 4—5 betur. L* held. aft hftr sé um J
mnn aft þeir skoruöu eitthvaft ócðlilegt aft nrfta. Að •
fefeir öt yfir ailan vísu vis*í maftur, að Danirr.ir •
! myndi vep.ja. að va*ru fretnri istenzka liðinu. en J
nesta hntyksli b- að munurinn varri tó!f mörk, j
litasftgo. Llft, tem }«tð tr eitthvaö ðeðliífcgt. •
nefndarinnar eru 92,5 á móti 7,5. Það
gerir 24 fyrir útgerðina á móti 2 fyr-
ir þjóðina, eftir að út-
gerðin fær fyrst yfrið
fyrir heildarkostnaði og
arði. Gamla metið hef-
ur því verið slegið svo
um munar. Hinar fjór-
klofnu sáttatillögur um
kvótann sæta tíðindum,
einkum meirihlutaálit-
ið, sem verður trúlega
að lögum fyrir jól. Þótt
það sé ónýtt til sátta og
skrökvi því að útgerð-
inni sé gert að borga
kostnað ríkisins af sjáv-
arútvegi - þriðjungur
er nær lagi - er þar eitt
af viti. Nefndin flnnur
sniðuga formúlu til að
skilgreina auðlinda-
rentu eða umframhagn-
að, þótt hún noti ekki
orðin. Það er ekki fyrr
en kemur að því að
skipta rentunni sem
meirihlutinn fer virki-
lega á kostum.
Formúla
meirihlutans
Formúlan er svona:
Köllum rekstrargjöld
minus rekstrartekjur
„Þeir sem þarf að rannsaka eru þessir framiegð. Tökum síðan
sem áttu að verja hagsmuni íslensku hæfilegamiklðafhenm
þjóðarinnar, þeir sem voru í vörn fyrir
okkur. Það eru Ámi í markinu, Hall-
dór sweeper og Davíð fyrirliði. “
te -
fwutt
frá fyrir fjármagni, þ.e.
1) endurnýjun húsa,
véla og skipa, 2) vöxt-
um af lánsfé og 3) hæfl-
legum arði af eiginfé.
Það sem eftir er er eðlilegt
að líta á sem auðlindarentu
eða umframhagnað. Meiri-
hlutinn vill taka frá 20% af
tekjum sjávarútvegs fyrir
Qármagnið. 20% virðist vel í
lagt og 15% er sennilega
nær lagi ef gerð er krafa um
borðleggjandi hagræðingu.
En þá er samt eftir rúsínan
í pylsuendanum. Nefndin
ætlar að skipta auðlind-
arentunni þannig að útgerð-
in fái 92,5% en þjóðin 7,5%.
Hlutur þjóðarinnar
Arður er venjulega greiddur sam-
kvæmt eignarhlut, svo ljóst er
hvernig nefndin ætlar að skipta auð-
lindinni. Ákvæðið um sameign þjóð-
arinnar á að lesast þannig að útgerð-
in eigi 92,5% og þjóðin 7,5%. At-
vinnufrelsi má því aðeins skerða að
almannahagsmunir krefji og meiri-
hlutinn telur að þá kröfu sé hæfilegt
að meta upp á 7,5%! Og þessi meiri-
hluti starfaði ekki í tómarúmi. Það
er á hreinu að sjávarútvegsráðherra
og forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra voru með puttana á vigtinni
allan tímann.
Versta útreið í
lýðveldissögunni
Herfilegasta útreið íslendinga frá
lýðveldisstofnun hefur löngum verið
talin ósigurinn á Idrætsparken í
Kaupmannahöfn 23. ágúst 1967. Úr-
slitin þar voru 14-2, en skiptihlutföll
endurskoðunarnefndarinnar 92,5 á
móti 7,5. Það samsvarar 24 fyrir út-
gerðina á móti 2 fyrir þjóðina, eftir
Markús Möller
hagfræöingur
að útgerðin fær fyrst yfrið
fyrir heildarkostnaði og
arði. Gamla metið hefur
því verið slegið svo um
munar.
Hvað á að gera eftir
svona útreið? Hvern á að
taka á teppið? Hverjum á
að skipta út? Eru kannski
málsbætur? í Kaupmánna-
höfn voru menn sammála
um að markmaðurinn
hefði staðið sig eins og
hetja, en eftir því sem frá
líður magnast sögurnar um
að kvöldið fyrir leik hafi ís-
lenska landsliðið gert fullnákvæmar
rannsóknir á starfsemi Carlsberg og
Tuborg. Því hafi Danir náð að hefna
fyrir útreiðartúrinn fræga 1917.
Hverjir klikkuðu nú?
Vörnin sem brást
Það á ekki að skamma útgerðar-
menn fyrir nefndarálitið. Það er eins
og að úthúða dönsku sókninni fyrir
afhroðið í Köben. Það má vel vera að
forkólfar LÍÚ hafi vælt og sífrað í
nefndinni, en það var þeirra hlut-
verk. Það var í þágu þeirra hags-
muna sem þeim er trúað fyrir. Það á
heldur ekki að skamma embættis-
mennina sem voru settir í nefndina
af ráðhprrum sinum. Þeirra hlutverk
var að gera eins og þeim var sagt.
Þeir sem þarf að rannsaka eru þess-
ir sem áttu að verja hagsmuni ís-
lensku þjóðarinnar, þeir sem voru í
vörn fyrir okkur. Það eru Árni í
markinu, Halldór sweeper og Davíð
fyrirliði.
Markús Möller
Spurt og svaraö
Er rétt ákvörðun að leggja Náttúruvemdarráð niður?
"... Í"
; .; : 1
Katrin Fjeldsted,
þingmaður Sjálfstœðisflokks.
Tryggja verður
samráð
„f mínum huga skiptir mestu að
stjómvöld leiti til fagfólks á sviði
umhverfismála - og sé raunar skylt
að gera það. En ekki síður verði leitað til áhuga-
mannafélaga og almennings í umhverfismálum sem
eru í eðli sínu viðkvæm og snerta alla. Um slíkt sam-
ráð stjómvalda við frjáls félagasamtök á þessu sviði
hef ég lagt fram þingsályktunartillögu, enda hafa fs-
lendingar undirritað svokallaðan Árósasáttmála fyrir
rúmum þremur áram. Samningurinn hefur þó enn
ekki verið staðfestur á Alþingi. Náttúruverndarráð
hefur veriö sameiginlegur vettvangur margra aðila á
sviði umhverfismála en sjá má fyrir að hlutverki ráðs-
ins megi komi fyrir með öðrum hætti en er í dag.“
Stefán Gíslason,
umhverfisfr. Samb. ísl. sveitarfél.
Boðar engin
straumhvörf
„Þessi ákvörðun boðar í mínum
huga engin meiri háttar straum-
hvörf. Á síðustu árum hefur Náttúru-
vemd ríkisins að veralegu leyti tekið við því hlutverki
sem Náttúruvemdarráð hafði áöur, það er að vera
æðstu stjórnvöldum til ráðuneytis í umhverfismálum.
Með þetta í huga má segja að eftir standi lítið af upphaf-
legu hlutverki Náttúruverndarráðs. Á síðustu árum
hafa ýmis félagasamtök á sviöi umhverfismála eflst
mjög og má þar til dæmis nefna Landvemd og Náttúru-
vemdarsamtök íslands. Ég tel að málflutningur þeirra
samtaka hafi verið málefnalegur. Samtök þessi gegna
mikilsverðu hlutverki í aliri þjóðfélagsumræðu um um-
hverfismálin sem verður æ fyrirferðarmeiri."
Steingrímur J. Sigfilsson,
formaður VG.
Nœr vœri að
styrkja ráðið
„Ákvörðunin er fráleit og síst má
núverandi ríkisstjórn, með sinn
svarta feril t umhverfismálum, við
þvi aö missa það aðhald sem fólgið er í sjálfstæðu Nátt-
úruvemdarráði. Jafnvel þó hlutverk þess og staða hafi
að sumu leyti veikst á undanfórnum árum. Nær væri
að styrkja ráðið og hlutverk þess, þannig að það væri
öflugur og sjálfstæður vettvangur fyrir umhverfismál.
Hlutverk Náttúruvemdarráðs má ekki hverfa alfarið
inn í stofnanir sem heyra undir umhverfisráðherra í
ljósi þess að núverandi rikisstjórn leggur þær stofnan-
ir og einstaka embættismenn i einelti sem hafa sjálf-
stæðar skoðamir, þora að gagnrýna stjórnvöld eða að
komast að niðurstöðum sem eru þeim ekki að skapi.“
intýris er. Engin skynsamleg rök
mæla með því að fara I framkvæmdir
sem ekki standast einu sinni skyn-
samlegt arðsemismat hvað þá, hvern-
ig eigi að fjármagna öll þessi ósköp.
En svo virðist sem ýmiskonar
braskhugsunarháttur hafl verið að
gerjast meðal margra fjáraflamanna
um allt land sem æstir eru í að hefj-
ast handa að framkvæma. Engu má
þyrma, öllu má fórna jafnvel fyrir
einhvern ávinning sem kannski
kemur aldrei. Kannski þessar fram-
kvæmdir verði aðeins til vandræða.
Fyrir um það bil hálfri öld kvað
skáldið Steinn Steinarr hið fræga
ljóð sitt um Hallgrímskirkju. Þar lýs-
ir hann á myndrænan hátt þegar
húsameistari ríkisins tók handfylli
sína af leir. Og Hallgrímur gamli seg-
ir á sinn eftirminnilegan hátt I kvæð-
inu: Húsameistari ríkisins: ekki
meir, ekki meir.
Mætti biðja virkjunarmeistara rík-
isins að fara ögn sparlegar með leir-
inn þegar þeir eru að gera líkön af
virkjunum sínum. Það er ekki útséð
hvað kemur út úr þessum áætlunum
sem eru kannski ágætar vangaveltur
- en þá fyrir skúffumar.
Guðjón Jensson
Ummæli
Bubbi kóngur á
síðasta orðið
„Ég renndi yfir
helstu atriði í álykt-
unardrögum Lands-
fundar Sjálfstæðis-
flokksins. Þau eru
vtst unnin að nokkru
leyti í samvinnu við
þau ráðuneyti sem
flokkurinn stjórnar og ýmsa áhrifa-
menn þar á bæ.... í sjávarútvegsmál-
um er hamrað á að ná sátt í mála-
flokknum. Sáttin er víðsfjarri og
ekki í sjónmáli. Það vekur athygli
mína hversu mörg léttvæg mál eru
sett inn í þessi drög og stóru óþægi-
legu málin varla sett á dagskrá.
Þessi drög eru líka pöntuð af ráð-
herrum flokksins, hent til fjölmiðla
og kynnt. Hinn almenni flokksmaður
hefur því ekkert um málin að segja.
Svona virðist lýðræðið í Sjálfstæðis-
flokknum vera. Bubbi kóngur ræður
og á alltaf síðasta orðið.“
Vigdís Hauksdóttir I grein á Hriflan.is
Skynsamlegar
skattalækkanir
„Skattalækkanir
þær sem ríkisstjórnin
hefur nú boðaö eru að
mörgu leyti skynsam-
lega hugsaðar. Tekju-
skatturinn er lækkað-
ur og það á að hvetja
fyrirtæki til þess að
bretta upp ermar og reyna að skila
sem allra mestum hagnaði. Mjög ólík-
legt virðist að skattprósentan verði
lægri einhvern tíma í framtíðinni og
fyrirtæki ættu því að koma sem
mestu af „dulinni" eign í verð og
hækka þannig skattstofninn."
Benedikt Jóhannesson í grein
i Vísbendingu.
inras&TSK
ÞCRNMSKI PRiÓ&LBQ-T R
5EM E&K\CCl MEE>RL *=?NINlf=?P?S>
TVBIMlII? OKWI? LTPTi?
\ETNNI •serN'f FWSlx* 'u±RX
vesTUFS i K=7l_lr»f?N±Q
Pðul vMson.Sea íhépMend bm B.Q?
Ný hugsun - gamal-
dags gjaldþrot
Loksins þegar komið er
fram á 21. öld skýtur þeirri
hugsun upp í kolli borgaryf-
irvalda að íbúarnir þurfi
þak yflr höfuðið án þess að
axla drápsklyflar sem fylgja
einkaeignarstefnunni 1 hús-
næðismálum, eða verða að
borga okurleigu fyrir að
standa ekki úti á berangrin-
um. Þegar allt er siglt t
strand í vanhugsuðu hverfl
í Grafarholtinu kemur upp
hugmynd um að bjarga
klúðrinu með því að leyfa
byggingar á fjölbýlishúsum með litl-
um Sbúðum og mælst til að bygginga-
fyrirtæki eða aðrir taki að sér að
reisa þar leiguhúsnæði.
Sem vænta má segja skipulagsyfir-
völd þvert nei, enda neita burgeis-
arnir þar staðfastlega að byggt sé
yfir annað fólk en milljónamæringa
sem geta montað sig af flottheitun-
um á slðum gljápressunnar sem er
leiðandi í islenskri húsagerðarlist.
Liðið er á áttunda áratuginn síðan
vitræn hugsun Héðins Valdimars-
sonar varð að veruleika í verka-
mannabústöðunum í Reykjavík og
síðar Hafnarfirði. Þá skildu sveitar-
stjórnarmenn sitt hlutverk og liðk-
uðu fyrir þeim góðu framkvæmdum.
En síðan ekki söguna meir.
Framkvæmdanefnd byggingaáætl-
unar festi sig strax I einkabraskinu
með íbúðir og þá tók fyrst steininn
úr þegar pólitíkusar, sem ekki ná því
máli að vera kallaðir misvitrir,
fundu upp félagslega íbúðakerfið
sem er að knésetja sveitarfélög og
Oddur Olafsson
skrifar:
hefur yfirleitt orðið öllum
þeim sem nálægt þeim hús-
um koma til skaða.
Skyldur við íbúa
Á 21. öld er því allt í einu
hreyft á íslandi að S borgar-
samfélögum séu leiguíbúð-
ir reistar og reknar af öfl-
ugum félögum. Búsetakerf-
in eru skipulögð af sveitar-
félögum og oftast leggja
þau til stofiikostnað en síð-
an eru þau rekin sem fjár-
hagslega sjálfstæðar ein-
ingar. En íleiri útfærslur eru á þess-
um kerfum sem öðrum.
Undirritaður heimsótti fyrir
nokkru eina háborgaralegustu höf-
uðborg Mið-Evrópu. Þar er íburður
og glæsileiki nær yfirþyrmandi.
Meðal þess sem vakti athygli út-
nesjamannsins voru sambýlishús
hér og hvar um borgina sem skört-
uðu áberandi ártölum, allt frá fyrri
hluta stðustu aldar fram að nútíma.
Við eftirgrennslan kom í ljós að í
húsunum voru leiguíbúðir sem reist-
ar eru og reknar af sveitarfélaginu.
Vínarborg á 80 af hundraði alls
leiguhúsnæðis í borginni. Stjórnend-
umir álíta það nefnilega eina af
skyldum sínum að sjá borgarbúum
fyrir sæmilegu og viðunandi hús-
næði.
Raunin er sú að margt efnahags-
lega sjálfstætt fólk kýs heldur að
leigja í tryggu húsnæði en að liggja
með alla fjármuni sína í steinsteypu.
Aílafé er síðan hægt að áxaxta á
margan annan hátt eða njóta lífsins
án kvíða fyrir næstu afhorgunum af^-
húsbákninu.
Sjálfgefið er aö leiguíbúðir í eigu
borga, búsetasamtaka eða hlutafé-
laga eru reknar eins og hver önnur
fyrirtæki sem þurfa að standa undir
sér. Það borgar enginn leiguna niður
í gustukaskyni. Það er enginn vandi
að reikna út hver er sanngjörn leiga
svo að hvorki leigusali né leigutaki
beri neinn skaða af. Að hinu leytinu
er okurkörlum ekki sleppt lausum á
fátækt fólk sem ekki hefur ráð á að
eignast eigin íbúðir, eins og sjálfsagt
þykir hér á landi.
Stórhuga hégómi
Væri einhver dugur í borgaryfir-
völdum mundu þau láta náttröll stór-
íbúða- og séreignastefnunnar daga*
uppi í Grafarholtinu og kasta úreltri
byggingasamþykkt og leggja fram
nýja sem svarar kröfum markaðar.
Ný hugsun á nýbyrjaðri öld er nauð-
synleg ef koma á í veg fyrir frekari
atgervisflótta. Skynsamleg húsnæð-
isstefna er þýðingarmikil I því sam-
bandi.
í Reykjavík, sem víðar í þéttbýli,
er nóg landrými innan bæjarmarka
til að reisa mannvæn hús sem verða
eftirsótt til að búa í án þess að tefla
fjárhagslegu sjálfstæði einstaklinga í
voða.
Svo geta sprenglærð skipulagsséní
og hugumstórir byggingameistarar
vælt I holtaþokunni ofan byggðalínu
og kyrjað þjóðsönginn sinn: ;,íslend-«.
ingar vilja búa veglega", og haldið
áfram að gera sjálfa sig og aðra gjald-
þrota af stórhuga hégómagirnd.
Ólöf Guðný Valdimarsdóttir,
fv. form. Náttúruvemdarráðs.
Ákvörðunin
röng
„I Náttúruverndarráði sitja
margir sérfræðingar með víð-
tæka reynslu og þekkingu á sviði
umhverfismála og ég hef talið það feng fyrir um-
hverfisráðherra að hafa slíkt ráðgjafaráð sér til
fulltingis. Ég hef aðallega heyrt þá skoðun hjá ráð-
herranum sjálfum að ráðið sé óþarft þar sem hún
geti leitað til undirstofnana í málaflokknum. Starf-
semi Náttúruverndarráðs er öðruvísi en stofnana
ráðuneytisins og tel ég að náin samvinna milli um-
hverfisráðherra og ráðsins ætti að geta auðveldað
henni að sinna þessum málum svo vel sé. Því tel ég
þá ákvörðun að stefna að því að leggja Náttúru-
vemdarráð niður vera ranga.“
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra hefur gert heyrinkunnugt aö hún ætli aö leggja fram frumvarp á Alþingi í þá veru á næstunni?
• H i i i 1 . : i i H i í I í I! i! i i í i Sí í H i i í t i , . í i ■ : , : : .; t; i i 11 ‘ _j_ ■ ' 1 1
Vceri einhver dugur í borgaryfirvöldum mundu þau láta nátttröll stóríbúða- og sér-
eignastefnunnar daga uppi á Grafarholtinu og kasta úreltri byggingasamþykkt og ~
leggja fram nýja sem svarar kröfum markaðar.
íiiiliii