Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.2001, Síða 17

FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 2001
17
I>V

DV-MYND BRINK
Orn Magnússon píanóleikari
Þaö er ekki oft sem virma viö tónverk stækkar þau, en verk Jóns þenjast út í höndunum á manni.
um árangri. Mörg laganna voru
frumflutt við það tækifæri.
Nær anda skáldanna
- En á diskinum eru flmm í við-
bót. Af hverju voru þau ekki flutt á
tónleikunum?
„Þrjú reyndust of stór fyrir tón-
leikana - þau eru alveg koiossal, og
tvö fann ég of seint í handritum
Jóns,“ segir Öm, „annað þeirra er
síöasta sönglagið sem Jón samdi,
það er við texta Jónasar Hallgríms-
sonar. En nú eru allir söngvar hans
saman komnir á einum staö, eða að
minnsta kosti allt sem vitað er um.
Tek ég þó undir með Ara og vil hafa
það heldur sem sannara reynist, ef
einhver veit betur.“
- Hvernig söngvasmiður var Jón
Leifs?
„Hann var afar frjór. Þetta eru
Tnargvísleg lög, fjölbreytt tónlist,
enda var hann að semja söngva sina
smám saman allan ferilinn. Hann
gerir sína sögusöngva við foma
texta, Hávamál og Skírnismál og
kvæði úr Njálu, Eglu og Fóstbræðra
sögu, skapar tónmál úr hinum fornu
bragarháttum og það er áþekkur og
sterkur blær á þeim öllum. Svo tón-
setur hann kvæði eftir Hallgrím Pét-
ursson, Jóhann Jónsson, Halldór
Laxness, Einar Benediktson og fleiri
og það er allt afar haganlega gert.
Örn Magnússon og Finnur Bjarnason gefa út alla söngva Jóns Leifs á hljómdiski:
Jón Leifs er alltaf Jón Leifs
Örn Magnússon píanóleikari og Finnur
Bjarnason óperusöngvari komu mörgum mann-
inum á óvart í ársbyrjun 1999 þegar þeir fluttu
sönglög Jóns Leifs - eða „söngva“ hans eins og
hann kallaöi þau sjálfur - á tónleikum. Ekki
var það aðeins framtakið sem kom á óvart - að
œfa og flytja alls 27 sönglög tónskáldsins - held-
ur þaó hve áheyrileg ogfjölbreytt þessi lög voru.
Hér í DV lauk Arndís Björk Ásgeirsdóttir lofs-
orði á hvert lagiö aföóru og endaði umsögn sína
á þessum orðum: „Jón er trúr sínu tónmáli og
þó verkin séu ólík fer ekki á milli mála hver er
á ferð. Ómetanlegt er að hafa fengið heilsteypta
mynd af sönglögum hans á einum tónleikum,
tónlistarviðburði sem líóur seint úr minni. “
Nú er að koma út hljómdiskur með þessum
lögum og fimm í viðbót í flutningi þeirra fé-
laga. Örn Magnússon hóf rannsókn sína og
markvissa leit að sönglögum Jóns Leifs haust-
ið 1998. Hann fékk nótur af öllu sem til var hjá
Tónverkamiðstöðinni og lagðist svo í handrit
Jóns í Þjóðarbókhlöðunni. Þegar aldarafmæli
Jóns stóð fyrir dyrum hringdi hann til Finns i
London og spurði hvort hann væri til i að
halda með sér afmælistónleika Jóns Leifs fá-
einum mánuðum seinna og flytja 30 lög eftir
hann. „Þrjátíu lög - ekkert mál!“ sagði Finnur.
Þeir unnu í skorpum haustið 1998 og í jólaleyf-
inu og héldu svo tónleika á Myrkum músíkdög-
um í Salnum þann 13. janúar - með ofangreind-
Hann samsamar sig skáldunum og nær anda
þeirra. Þó að Jón Leifs sé alltaf Jón Leifs!“
Örn byrjaði að stúdera píanóverk Jóns Leifs
um 1990 og gaf þau út hjá BIS árið 1994. Sambúð
þeirra hefur því staðið í yfir áratug. - Hvernig
hefur hún gengið?
„Hún hefur verið góð,“ fullyrðir Örn, „ég hef
mikið álit á tónlist Jóns. Það er ekki oft sem
vinna við tónverk stækkar þau, en verk Jóns
þenjast út í höndunum á manni. Þau sýnast
kannski sakleysisleg en hefjast upp í æðri
stærðir þegar maður vinnur í þeim.“
Smekkleysa gefur út. Diskinum verður dreift
bæði hér heima og erlendis, en viða er mikill
áhugi á verkum Jóns Leifs.
Bókmenntír
Geðþekk stjarna
Bókin heitir einfaldlega
Diddú enda er Sigrún Hjálmtýs-
dóttir heimsfræg á íslandi undir
því gælunafni. Fyrir vikið
finnst okkur öllum hún vera í
fjölskyldunni; i versta falli fjar-
skyld frænka. Hún hefur lengi
verið elskuð og dáð á íslandi
enda svo glaðlynd í fasi að allir
hljóta að hrífast með nema
mestu fýlupokar.
Diddú hefur verið mjög vinsæl mjög lengi. Við
höfum öll séð hana mörgum sinnum í viðtölum og
eitthvað við hana veldur því að þó að viðtölin séu
ekki merkileg horfir maður samt. Ævisaga henn-
ar eftir Súsönnu Svavarsdóttur er dálítið eins og
langt viðtal. Þjóðin mun öll kaupa hana og lesa
hana í gegn en kannski ekki kynnast Diddú svo
fjarska miklu betur við það.
Fyrsti hluti bókarinnar snýst um æsku
Diddúar og fjölskyldu og hann er jafnframt sá
áhugaverðasti. Diddú elst upp í níu manna fjöl-
skyldu, sem er næstum því eins og úr bók eftir
Astrid Lindgren, við mikla lífsgleði, fjör og söng-
list. Hún lýsir fjölskyldu sinni af lagni svo að les-
endur fá sterka tilfmningu fyrir henni. Best er þó
lýsingin á foðurnum, í senn hlý og ögn blendin.
Siðan verður Diddú fræg. Hún leikur í Brekku-
kotsannál, er í Spilverki þjóðanna og fer síðan
með aðalhlutverk í Silfurtunglinu. Þessu er öllu
lýst fjörlega og sögur af Hrafni Gunnlaugssyni
eru kostulegar, en gaman hefði verið að fá að
heyra aðeins meira um Spilverkið. Á þessum
árum stendur Diddú frammi fyrir ákveðnu vali
en síðan kynnist hún eiginmanninum og heldur
utan í söngnám.
Þá er sagan hálfnuð en um leið fer krafturinn
úr henni. Yfir námsárin er skautað hratt, og
skyndilega er Diddú orðin sú sem hún er nú,
móðir og óperusöngkona. Það er ávallt vanda-
samt að lýsa því lífi sem er í gangi einmitt núna.
Við heyrum undan og ofan af helstu verkefnum
og eftirminnilegum atvikum, í anda hinna fjöl-
Diddú í hlutverki Violettu í La Traviata 1995
Hún hefur aldrei veriö ein þeirra sem telja sér ekkert ofviöa.
mörgu „hvaö ertu að gera núna?“-viðtala. Eins er
vandmeðfarið að lýsa tækniatriðum í sönglist eða
uppfærslum á óperum á spennandi hátt þar sem
tónlistin kemst ekki með á síðumar. Hættan er
að þessi einstæðu ævintýri hljómi hvert öðru líkt,
ekki síst þegar verið er að
eyða plássi í að greina frá
lofsamlegum blaðadómum
- eins og það þurfi að
segja okkur að Diddú er
frábær!
í ævi Diddúar hafa
skipst á skin og skúrir
eins og hjá okkur hinum
en hún heldur áfram að
vera jákvæð og glaðvær.
Hún virðist einnig fremur
hlédræg, eins og margir
sem eyða ævinni á sviði.
Fyrir vikið er stundum
farið ansi hratt yfir erfið-
leika í lífí hennar og bók-
in geldur fyrir það, eink-
um eftir miðju. Á köflum
fmnst lesanda frásögnin
vera nánast á hlaupum.
Þannig er vikiö tiltölulega
lauslega að hádramatísku
heymarleysi Diddúar sem
er þó afar mikilvægt fyrir
líf og feril söngkonu.
Eins er sagt eins og í
framhjáhlaupi frá erfiðum
augnablikum í ævi henn-
ar haustið 1995 og álíka
mikið pláss fer í sögur um
týnda eyrnalokka. Hér
vantar heildarsýn í sög-
una. Víða glittir þó í
áhugaverða fleti á skap-
gerð Diddúar. Þannig
kemur fram að hún hefur
aldrei verið ein þeirra
sem telja sér ekkert ofviða. Það er eitt af því sem
gerir hana óvenjugeðþekka stjörnu.
Ármann Jakobsson
Súsanna Svavarsdóttir: Diddú. Vaka-Helgafell 2001.
DV-MYND POK
___________Meniúng
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Fyrir austan mána
og vestan sól
4Klassískar hafa
gefið út geisla-
diskinn Fyrir aust-
an mána og vestan
sól. í hópnum eru
þrjár söngkonur,
Björk Jónsdóttir,
Jóhanna V. Þórhallsdóttir og Signý
Sæmundsdóttir, og píanistinn Aðal-
heiður Þorsteinsdóttir. Á diskinum er
fjölbreytt lagaval, m.a. lög eftir Odd-
geir Kristjánsson, Sigfús Halldórsson,
Franz Lehár, Jerome Kern og Andrew
Lloyd Webber. 4Klassískar standa
sjálfar að útgáfunni en diskurinn
verður til sölu hjá 12 tónum á Skóla-
vörðustíg. Kynning verður á nýja
geisladisknum í verslun Sævars
Karls í Bankastræti á morgun milli 14
og 17 og þangað eru allir velkomnir.
Fræðibækur
handa ungu fólki
Barna- og unglingabækur frá
Newton eru flokkur nýstárlegra fræði-
bóka sem henta ungu fólki á öllum
aldri. í ár gefur Skjaldborg út sex
bækur úr þessum flokki um fjölbreytt
viðfangsefni. Allar eru bækurnar
rikulega myndskreyttar með aðgengi-
legum texta.
Miklihvellur - og
svo kom lífið flallar
um það hvernig al-
heimurinn varð til og
hugmyndir manna
um það í gegnum ald-
irnar, tilurð sólkerfis-
ins og einstakar reiki-
stjörnur, og síðan uppruna lífs á jörð-
inni og þróunarsögu lífveranna. Bók-
in er óvenju glæsilega myndskreytt.
Frá risaeðlum til manna segir frá
risaeðlunum, hvernig þær þróuðust
og ríktu i heiminum i óratíma, hinum
ýmsu tegundum þeirra, samskiptum
og lífsháttum. Þá segir frá þróun
apanna og síðan tilkomu mannsins og
lífsháttum og menningu á forsöguleg-
um tíma. _________
Hin mennska vél
segir á skipulegan og
aðgengilegan hátt frá
mannslíkamanum og
kerfum hans. Sam-
starf líffæranna er al-
gert og fullkomið -
enda væri þessi sér-
stæðasta vél sögunnar ógangfær og
óstarfhæf ella. Sérstaklega er rætt um
hvern þátt líkamsstarfseminnar, hvað
heldur henni gangandi og hvað getur
truflað hana. Síðasti hluti heitir
„Stjómandinn mikli" og tjallar um
heúann og starfsemi hans.
Fornmenning og
frægar þjóðir segir á
ljósan og lifandi hátt
frá menningarþjóðum
í fornöld allt frá Súm-
erum til Rómverja.
Áhersla er lögð á
menningarsöguna,
hvernig fólk liföi, starfaði og hugsaði
um sig og sína, með samanburði við
nútímann.
Heimur vélanna segir á greinargóð-
an og aðgengilegan hátt frá þróun
tækni og véla á fjölmörgum sviðum
sem snerta líf okkar á hverjum ein-
asta degi, samgöngum, heimilistækj-
um, boðskiptum og miðlun og tölvu-
tækni, svo að nokkuð sé nefnt.
Langt út í geim segir frá fyrstu hug-
myndum manna um geimferðir,
fyrstu geimferöimar og þróun þeirra,
að búa í geimnum, geimrannsóknir og
framtíð mannkynsins úti í geimnum.
Þýðendur eru Björn Jónsson, Atli
Magnússon og Jón Daníelsson en sér-
fræðingar hafa lesið textann yfir.
Númi
Númi eftir Quentin
Greban segir frá hin-
um geðþekka apa
Núma sem vinnur
hug og hjörtu allra
sem honum kynnast.
Númi fer i fyrsta
skipti einn á veiðar
og hans bíða ótal hættur sem hann
verður að sigrast á. Við ána bíða
hættuleg dýr og varasamir staðir. En
Núma berst hjálp úr óvæntri átt þeg-
ar á reynir.
Snæbjörn Arngrímsson þýðir og
Bjartur gefur út.