Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2002, Qupperneq 22

22
Helgarblað
LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2002
ÐV
Sherlock Holmes
Sögurnar af hinum skarpa Sherlock
og þaö hvernig hann hefur alltaf
birst meö pípu í munni hafa eflaust
átt sinn þátt í að skapa þá ímynd aö
þaö væri gáfulegt aö reykja pípu.
má sjá í því að árið 1665, þegar mikil
plága fór eins og eldur í sinu um alla
Evrópu, voru reykingar gerðar að
skyldu í breskum heimavistarskólum
og tekinn frá timi á stundaskrá svo
kennarar gætu leiðbeint mönnum í
þessari æðlu íþrótt. Þetta var vegna
þess að menn trúðu því að með því að
svæla pípu mætti forða sér frá pest-
inni. Ekki er að efa að þetta skyldu-
nám í reykingum hefur átt sinn þátt í
að breiða reykingar út meðal breskra
aðalsmanna.
Skúli fógeti og rauðsokkur
Á íslandi hafa menn reykt pípur frá
því seint á sejrtándu öld og hafa t.d.
urmull krítarpípa fundist í Viðey en
Skúli landfógeti var mikill áhugamað-
ur um tóbaksnautn og gerði tilraunir
til að rækta tóbak í Viðey ef marka má
munnmæli.
Þegar fór að líða á tuttugustu öld
fóru pípur að þykja heldur óflnni en
t.d. vindlar og sígarettur ruddu sér
mjög til rúms sérstaklega eftir stríðið.
Á hippatímanum komst nokkuð í tísku
meðal róttækra kvenna að reykja pípu
og vildu þær með því sýna að þær
væru jafhokar karlmanna og öngvir
eftirbátar.
í dag er sjaldséð sjón að rekast á
pípureykingamann. Þeir, eins og fleiri
jaðarhópar, virðast hafa hreiðrað um
sig á Netinu og þar er hægt að fletta
upp heimasíðu Organization of Online
Smokers eða OoPs og komast í sam-
band við aðra pípureykingamenn, fá
góð ráð og blaða í fréttabréfi samtak-
anna, Blowing Smoke. Slóðin er
www.fujipub.com/ooops.
í nýjasta hefti fréttabréfsins er bent
á 10 leiðir til að gera pípureykingar
að tómstundagamni umfram reyk-
ingamar sjálfar. Þetta er gefandi
stundir eins og rannsaka pípusafn
sitt til hlítar, dagsetja hverja og
eina, mæla þær nákvæmlega og
vega. Það að hreinsa pípur, telja
pípur og æfa sig í að blása reyk-
hringjum er ofarlega á listanum auk
þess að taka þátt í pípureykinga-
keppnum og safna ösku og telja og
skrásetja kvisti og ýmis mynstur í
pípuhausum sem verða á vegi manns.
Allt skal þetta hafa til síns ágæt-
is nokkuð en rétt að
minna á að lokum
að tóbaksreyk-
ingar drepa
og
pípureyk-
ingar
ekki
síst.
PÁÁ
Breska fréttastofan BBC greindi ný-
lega frá því að útnefndur hefði verið
pípureykingamaður ársins í Bretlandi.
Það er ekki laust að að gæti nokkurr-
ar eftirsjár í umijöllun fréttastofunnar
þegar það er rifjaö upp að sú var tíðin
að forsætisráðherrar, gamanleikarar
og íþróttahetjur komu til greina við út-
hlutun þessarar nafnbótar. Þeir sem
eru nógir gamlir til að muna eftir
Harold Wilson, forsætisráðherra Bret-
lands, muna ef til vili að hann sást
sjaldan á myndum án þess að hafa píp-
una upp í sér eða i hendinni og virðist
hafa verið algerlega forfallinn
pípureykingamaður.
feiknlegt sem hertók undir eins athygli
mína og límdi mig við götuna. Ég
glápti eins og bam sem sér ho-ho i
fyrsta sinn. Þetta var þá reykjarpípa
sem hékk í fagurlega dregnum boga út
úr munni mannsins og alla leið niður
undir pallinn sem hann gekk á. Þessi
sálarunaður var skreyttur með glóandi
hólkum og flaksandi skúfum. Og út á
milli vara þessarar virðulegu vera
lagði fagurbláan stillilegan reykjareim
sem flaug með enduiminning mína
andartaksstund heim að hálfgleymd-
um eldhúsreyk á friðsælu sumarkvöldi
með jórtrandi búsmala á grænum
stöðli. Pípan, hólkamir, skúfamir og
tign reykjarins, gáfu manninum glæsi-
leik, sem mér fannst hátt haflnn yflr
allt annað, er ég nokkum tímann á
ævi minni hafði séö.“
Þórbergur verður þarna fyrir sann-
kallaðri vitran og fer þegar daginn eft-
ir niður í verslunarbúð Tuliniusar og
festir þar kaup á pípu sem nær honum
niður að hné. Hann getur varla beðið
eftir því að ljúka vinnu þennan dag og
komast heim að reykja pípuna.
„Aldrei á ævi minni hef ég hlakkað
jafn hátíðlega til nokkurs skapaðs hlut-
ar eins og kvöldsins þennan dag, að
mega fara heim og geta byijað að
reykja úr þessari risavöxnu, töfrandi
pípu með feiknastórum, póleruðum
mahoníkong og silfraðum hólki á og
silfraðu loki kúptu yflr, leikandi á
listilegum hjörum, sjö kvartéla löngum
bogadregnum legg, settum saman úr
mörgum styttri leggjum og hver leggur
með sérstöku formi fagurlega renndu,
flaksandi skúf, draumbláum. ilmandi
reyk, sem vekur djúpar hugsanir,
dreymandi stemmningar, upplítandi
lotningu."
Þórbergur flýtti sér heim og hafði
fataskipti áður en hann tróð kjarn-
miklu, sósuröku dósatóbaki f nýju píp-
una, kveikti í og settist á rúmið.
„Umhugsunarefni: Eru 2x2 undan-
tekningarlaust 4?
En þetta gekk ekki rétt vel. Er hún
þá svona? Reykurinn kaldur og daufm'
og bragðlaus. Hún skyldi þó ekki vera
svikin? Skrýtið að enginn skyldi hafa
keypt hana á undan mér. Kannski hún
batni þegar hún fer að reykjast og sós-
umar fara að setjast innan í pípumar.
Ég stóð við og við upp af fletinu og
reyndi að soga meiri keim í reykinn,
gekk rólegum, tígulegum skrefum inn
og fram gólfið og gaf nákvæman
gaum að allri áferð og útliti pípunn-
ar. Hangir hún í fallegum boga?
Glóir hólkurinn? Flaksar skúíúr-
inn. Hvort er hún fallegri á hlið
eða framan frá? Er reykurinn
blárri en úr litlu pípunum? Vek-
ur hún virðingu?"
Sambýlismenn henda mik-
ið gaman að þessari óráðsíu
Þórbergs og hafa allt þetta
reykingastand í miklum
flimtingum. Honum varð
fljótlega ljóst að hann hafði
orðið fyrir sáram von-
brigðum með þessa dýra
og glæsilegu pipu sem jók
ekki þumlung við far-
sæld eigandans og bætti
engu við skarpskyggni
hans og djúphygli.
ekki í Evrópu fyrr en eftir landafund-
ina en eftir að Kólumbus sigldi til Am-
eríku kynntust Evrópubúar tóbaks-
plöntunni og tóbaksnautn sem Indíán-
ar og þjóðir Ameríku höfðu þekkt um
aldir. Indiánar notuðu tvær gerðir af
pípum til þess að reykja tóbak. Önnur
var friðarpípan sem má segja að hafi
verið hefðbundin að gerð en hafði
mikla trúarlega þýðingu og var dýr-
mætasta eign hvers ættbálks en hin
var undarleg tvíklofin pipa þar sem
tveimur leggjum var stungið upp í nas-
imar til þess að soga að sér reykinn af
brennandi tóbakslaufum. Einfaldar
rörpípur til hversdagslegra reykinga
vora algengar og hafa slíkar pípur
Strompur ársins
Að þessu sinni gekk titillinn
Pípureykingamaður ársins frá ein-
hveijum Russ Abott sem DV veit ekki
frekari deili á og til manns að nafni
Richard Dunhill sem er eiginlega ekki
þekktur fyrir neitt annað en að vera
innanhússmaður í tóbaksiðnaðinum,
nánar tiltekið sonarsonur Alfreds Dun-
hills sem efhaðist mjög á framleiðslu
tóbaks og tækja til tóbaksneyslu.
í áðumefndri umflöllun kemur fram
að pípureykingamönnum hefur fækk-
að verulega á Bretlandseyjum undan-
farin ár og er giskað á í greininni að
250 þúsund Bretar reyki pípu í dag.
Fyrir því era án efa tvær ástæður.
Annars vegar sú að það er ekki eins
mikið I tísku að reykja pípu eins og
áður var og hin
ástæðan er sú að
reykingar era
heilsuspillandi og
banvænar eins og
reyndar er skylt að
taka fram í allri
umfiöllun um þær
samkvæmt íslensk-
um lögum. Með
þessari sfðustu
setningu skal litið
svo á að þeirri
lagaskyldu sé full-
nægt og skulu allir
lesendur hafa f
huga óhollustu tó-
baks við lestur
greinarinnar.
í Bretlandi er
starfandi félag sem
heitir UK Pipe
Smoking Champ-
ionship og það er
félagið sem stendur
fýrir umræddri
keppni. Forsvars-
maður félagsins,
Amanda Child að
nafni, upplýsir að margir byijendur í
pípureykingum velji sér bognar pípur
líkar þeim sem Sherlock Holmes,
leynilögreglumaðurinn snjalli, er oft-
ast sýndur með milli varanna. Bæði
samræmist það útlit hugmyndum
margra um klassíska pípugerð og auk-
inheldur losna menn við að lyfta hend-
inni alla leið upp að munninum því
pípan slútir hæfilega.
Beinar eöa bognar?
í meginatriðum segir Geoffrey
Templer, sem starfar í Shervingtons,
140 ára gamalli tóbaksbúð í London, að
pípureykingamenn skiptist í tvo hópa.
Annars vegar þá sem vilja boginn legg
og hins vegar þá sem kjósa beinan
legg. Öfugt við það sem margir halda
er alls ekki einfalt að ná lagi á þvi að
reykja pipu og tekur það byijendur oft
margar vikur að ná réttu lagi á að
troða hæfilega miklu tóbaki í hausinn
og halda síðan glóð í þvi með jöfnum
og virðulegum sogum. Flestir grónir
pípureykingamenn eiga margar pípur
og reykja hveija þeirra ekki lengi í
einu heldur hvíla þær eftir kúnstar-
innar reglum. Gríðarlega mikill timi
fer síðan í hreinsun og viðhaldsvinnu
af ýmsu tagi. Síðan er val á píputóbaki
alveg sérstakur kapítuli út af fyrir sig
og þar skiptast menn í marga flokka.
Geoffrey Templer segir að beinar
pipur henti ekki vel þeim sem sitja við
skrifborð við vinnu sina og reykja þar.
Meistari Þórbergur.
Hann taldi eins og fleiri aö
pípureykingar gerðu menn gáfaöa en
sú trú hans beiö skipbrot.
Ekki svo að skilja að það sé nokkurs
staðar leyfilegt nú til dags að reykja
við skrifborðið. Templer segir að þegar
starfsmaður með beina pipu í munni
lúti yfir verk sitt sé mikil hætta á að
tóbakið hrynji yfir það sem hann er að
gera og það hafi bæði í fór með sér eld-
hættu og að auki slokkni í pípu reyk-
ingamannsins.
Viila Þórbergs
- eða gera
reykingar mann
gafaðan?
Af einhveijum
undarlegum ástæð-
um hefur áratug-
um, ef ekki öldum
saman loðað við
pípureykingar sú
goðsagnakennda
ímynd að það sé
meö einhverjum
hætti greindarlegra
að reykja pípu en
annað tóbak. Vindl-
ar era tengdir við
sælkera, sígarettur
við töffara en pípur
við gáfumenn og
prófessora. Þessi
lymskulega mark-
aðssetning er hreint
ekki ný af nálinni
því í bókinni Is-
lenskur aðall eftir
Þórberg Þórðarson
má lesa skemmti-
legar lýsingar á því hvemig skáldið
ánetjaðist tóbaki um borð í skútu í apr-
íl árið 1908 og hann lýsir því fjálglega
hvemig pípureykingar löngum stund-
um knúðu fram gáfulegar hugsanir hjá
honum.
„En reykingamar urðu mér ekki að-
eins deyfilyf til að slæva dómgreind
mína fyrir ömurleika lifsins. Það urðu
aðrar meginnautnir mínar að láta þær
þyrla upp í sálu minni skáldlegu hug-
arflugi eða leiða mig inn í djúplæg
heilabrot á sviðum heimspeki og vís-
inda.“
Þórbergur taldi með öðrum orðum
að reykingar gerðu hann gáfaðri.
„Reykingamar voru þannig ríku-
lega tengdar gáfnalífi mínu. Fyrir því
lagði ég alltaf töluverða rækt við að
eiga tóbakspípur sem trufluðu ekki
þetta háeðla samband reykinga og sál-
ar ... Það skaðaði hugsunarárangur-
inn, gerði reykingamar að ófrjórri
stemmningavímu."
Þórbergur leitaði lengi að pípu sem
sameinaði það tvennt að örva hugsun-
argáfuna og svala reykinganautninni.
Hin fullkomna pípa stóð honum alltaf
fyrir hugskotssjónum en svo sá hann
hana loksins norður á Akureyri. Þar
sá hann virðulegan mann ganga um á
verönd, djúpt hugsi, rólegum og íhug-
andi skrefum.
„Þetta hlýtur að vera afskaplega vit-
ur maður, hugsaði ég. Nei! Hvað er nú
þetta? Fram úr munni þessa glæsilega
herra hékk eitthvað óviðjafnanlega
Harold Wilson
Harold Wilson, fyrrverandi forsætis-
ráöherra Breta, sást eiginlega aldrei
opinberlega ööruvísi en meö pípuna
í munni eöa höndum.
Frá Ameríku til
Evrópu
Pípan er í sjálfu
sér ekki beinlinis
ný uppfinning
þótt hún sæist
Af sem áður
var.
Eitt sinn þótti
þaö flott og
greindarlegt að
reykja pípu og
menn létu gjarn-
an mynda sig á
Ijósmyndastofum í
íhugulu reykjarskýi.
Þetta er liöin tíö því
nú vita allir aö tó-
bak drepur.
Skúli strompur
Skúli fógeti í Viöey hefur áreiðanlega
átt sinn þátt í aö innleiöa reykingar
á íslandi en hann var ástríöufullur
pípureykingamaöur og munnmæli
herma aö hann hafi gert tilraun til
að rækta tóbak i Viöey.
fundist í rústum um alla Suður-Amer-
íku, Suðaustur-Asíu og víðar.
Tóbaksnautn varð ekki almenn í
Evrópu fym en um 1600 en breiddist
hratt út og menn töldu tóbak lengi búa
yfir miklum lækningamætti en ekki
vera það eitur sem síðan varð ljóst að
það er. Dæmi um trú manna á lækn-
ingamátt tó-
baks-
ins
Pípan mín prúð
- pípureykingar eru deyjandi íþrótt eins og þátttakendurnir