Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2002, Qupperneq 25

LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2002
I>V
25
Helgarblað
Ekki alveg
nýjasta nýtt
Hvaöa diskur er þetta?
Fljúgandi diskar eru nýjir af nálinni en þeir sáust fyrst 1947.
þegar lestin rann inn á stöðina. Þetta
vilja Ameríkanar meina að sé upphaf
skyndibitamenningarinnar sem svo
mjög einkennir þjóðfélag þeirra.
Bjór
Fomleifafræðingar halda að það séu
meira en 10 þúsund ár síðan maðurinn
náði valdi á því að brugga áfengan
vökva úr komi og sykri. Á sex þúsund
ára gömlum leirtöflum frá Babýlon er
að finna uppskriftir og leiðbeiningar
um bjórbruggun. Það vora síðan
munkar á miðöldum sem fullkomnuðu
aðferðir við braggun, eimingu og vin-
gerð en láðist að finna upp lækningu
við timburmönnum.
Ástin
Ást er eilíf, eða að minnsta kosti
jafngömul manninum, og verður að
teljast vera átta milljón ára gömul.
Helen Fisher, mannfræðingur og rit-
höfundur, sem hefur kynnt sér heila-
starfsemi fólks sem er ástfangið og
meðal annars fylgst með því í segul-
ómtækjum og niðurstöður hennar
benda til mikillar virkni í frumstæð-
asta hluta heilans. Hún segir að þetta
sanni að ástin hafi verið eitt það fýrsta
í mannlegu eðli sem þróaðist. Þótt
sumt fólk eigi ekkert sérstakt orð yfir
ástina þá er hugtakið til í 90% ailra
menningarsamfélaga.
-PÁÁ
- margir hlutir eru eldri en við höldum
Farsímar
Fyrsta farsíma-
þjónustan fyrir al-
menning var tekin
í notkun í Japan
3. desember 1979.
Fyrsti farsíminn
var smíðaður
sex árum áðum
hjá Motorola-
fyrirtækinu.
Fljótlega komst
mjög í tísku meðal japanskra ung-
menna að hefja simtöl sín á orðunum
denshani nottera sem útleggst: Ég er í
lestinni.
Hjóliö
Því er almennt trúað að hjólið hafi
verið fúndið upp í Mesópótamíu, um
það bO 3000 árum fyrir Krist. Þá var
maðurinn búinn að finna upp klám og
hafði gott vald á þvf að bragga bjór.
Pizzan blífur.
Því er haldið fram að elsta pizzan sem enn er borðuð sé Pizza
Marguerite sem upphaflega var bökuð fyrir drottningu.
TAKTU A MEÐ _ rKUTUIC/VI570 _
Hlaupabraut
Mikið úrval qönqu- oq hlaupabrauta ásamt
PRO'FORM 570
göngu- og hlaupabrauta
mesta úrvali landsins af þrek- og æfingatækjum.
Aðeins topp-merki.
Vændi
Vændi er oft kallað elsta atvinnu-
grein mannkyns en árið 600 fyrir Krist
vora fyrstu ríkisreknu vændishúsin
sett á fót í Aþenu. Seint á siðustu öld
komst sá siður á að þegar vændiskon-
ur vora uppteknar létu þær rautt ljós í
gluggann. Við þessi rauðu ljós era
vændishverfi nútímans oft kennd og
kölluð „rauð hverfi".
Oryggiö á oddinn.
Elstu smokkar heims voru
egypskir.
Skyndibitar
Fred Harvey, sem flutti frá Englandi
til Ameríku á nítjándu öld, má kallast
faðir skyndibitans. Hann opnaði veit-
ingastað í Kansas sem tók við pöntun-
um frá jámbrautarfarþegum gegnum
símann og þannig var maturinn heitur
Stundum veltum við því fyrir okkur
hve gamlir hlutir séu. Sumt lífru' ein-
hvem veginn út eins og það hafi alltaf
verið til meðan aðrir hlutir era nýtil-
komnir, eða það höldum við stundum.
Almennt sýnist manni að fólki sé tamt
að halda að allar veralega skynsamleg-
ar og þarfar uppfmningar séu af-
sprengi okkar tíma þvi forfeður geti
ekki hafa fundið upp neitt sem hentar
okkur. Þetta er ekki alls kostar rétt
eins og verður ljóst við lestur eftirfar-
andi greinar.
Lítum aðeins á aldur nokkurra
hluta og fyrirbæra sem verða á vegi
okkar í daglegu lífi:
Gómurinn góöi.
Elstu gervitennur heims eru nærri
3000 ára gamlar.
Falskar tennur
Elstu gervitennur sem vitað er um
hafa fundist i etrúskum rústum og era
frá þvi um það bil 700 áram fyrir
Krists burð. Þær vora gerðar úr dýra-
tönnum og beinum. Ekki er vitað neitt
um hvemig þær reyndust.
Duftkaffi
Það var 1901 sem Satori Kato, efna-
fræðingur sem starfaði í Chicago, datt
niður á aðferð til að búa til þurrt kaffi
sem leysa mátti upp í vatni. Það var
hins vegar stéttarbróðir hans, George
Constant, sem árið 1906 hóf að mark-
aðssetja Red E Coffee sem var fyrsta
skyndikaffið.
Fljúgandi diskar
Sumir trúa alls ekki að fljúgandi
diskar eða furðuhlutir séu til en þeir
sáust fyrst svo vitað sé 24. júní 1947,
þegar Kenneth nokkur Amold, flug-
maður lítiilar flugvélar, tilkynnti um
undarlega hluti yfir Cascade-flöllum.
Hann líkti hreyfmgum þeirra við það
þegar diskur fleytir kerlingar á vatni
og það vora fjölmiðlar sem gáfu fyrir-
bærinu nafnið fljúgandi diskar.
Nokkrum vikum seinna gerðust hinir
undarlegu atburðir við Roswell í Nýja-
Mexíkó en margir trúa
því að þar hafi fljúg-
andi diskur farist.
PRO'FORM 570
Rafdrifin göngu/hlaupabraut
Hraði 0-16 km/klst. Fjaðrandi bretti sem
minnkar álag á liðamót. Vandaður
tölvumælir sem sýnir:
Hraða, tíma, vegalengd, púls og
kaloríubrennslu.
Rafdrifin haeðarstilling
Space-saver
Verð aðeins kr.
kr. 193.147.-
Stærð: L.173 x Br.72 x H.130 cm
VlSa- Og EurO raðgreiöslur Bjóöum aöeins gæöat;
Mikið úrval af lóðum,
æfingastöðvum,
æfingabekkjum og
hlaupabrautum
ÖRNINN0*
STOFNAÐ 1925
-----Þrektækjadeild-----
Skeifunni 11, Sími 588 9890
ski frá heimsþekktum framleiöendum og fullkomna varahluta- og viögeröaþjónustu
Netiö
Intemetið eða Netið, eins og það er
kallað í daglegu tali, varð tO í hug-
myndaformi árið 1962,
þegar amerískum vís- jm
indamönnum datt í hug |
að samtengja risatölvur
nokkurra háskóla. Árið
1969 var þetta tölvunet
komið í gagnið og
tengdi saman íjóra há-
skóla og árið 1971 var
fyrsti tölvupósturinn
sendur frá einum skóla
til annars.
Smokkurínn
Fyrstu smokk-
arnir sem vitað er
um voru notaðir
af Egyptum að
minnsta kosti 1000
árum fyrir Krist
en menn hafa efa-
semdir um að þeir
hafi reynst traust-
ar getnaðarvamir.
Rómverjar gerðu
einnig smokka
sem hafa verið
mjög ótraustir en
smokkar úr fisk-
slógi og gömum
hafa fundist í kast-
alarústum og era
frá miðri 17 öld. I
dag era smokkar taldir
98% öraggir og árlega era framleiddar
ellefu bilijónfr af þeim í heiminum.
Pitsa
Það era til ýmsar heimildir um mat
sem líkist pitsu ailt aftur til Grikk-
lands hins foma en pitsan er þó óum-
deilt ítalskur matur. Fyrsta pitsan sem
við vitum fyrir vist að var elduð á ítal-
íu var bökuð af Raffaele Esposito i
Napólí sérstaklega í tilefni heimsóknar
Margrétar prinsessu af Savoia.
Hann setti
** basiliauf,
tómata og
mozzarelia-
ost á pits-
una til að
minna á lit-
ina í þjóð-
fána Ítalíu.
Pitsa
Margu-
erita er
enn vin-
sæl svo
honum
tókst
greinilega
vel upp.
Unsur
UÞað var enginn
annar en listamaður-
inn og þúsundþjala-
smiðurinn Leonardo
da Vinci sem
. setti á blað
hugmynd
og teikn-
ingar að linsum
fyrir sjóndapra. Þetta var árið 1508 en
það áttu eftir að líða fjórar aldir áður
en nokkur maður setti slíka hluti upp
í augun á sér. Árið 1936 vora fyrstu
linsumar búnar til úr plasti en sú gerð
sem hleypir súrefni í gegnum sig og
flestir nota kom ekki fram fyrr en
snemma á sjöunda áratugnum.
i
:
53*
itw