Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.2002, Blaðsíða 19

18
FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 2002
FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 2002
23
I
M
agasm
DV I>V
M
agasm

eru
wm&

Ég vinn mínar sögur til dæmis ekki meö því móti aö mæta á lögregiustööina niöri á
Hverflsgötu til þess aö kynna mér starfsaöferölrnar þar á bæ. Mlg minnir aö Colln
Dexter hafl oröaö þetta svo aö hann vlldi ekkl kynna sér slíka hlutl í smáatrlðum,
slíkt myndi beinlínis hefta sig. Þessu er ég sammála.

sMmm i ■ ' - ,
ekki
fiarlægir
„Þegar ég skrifaði mína fyrstu skáldsögu,
Syni duftsins, gerði ég mér í raun enga grein
fyrir að hún væri glæpasaga. Sú bókmennta-
hefð hafði ekki fest rætur hér á landi,
kannski vegna þess að menn óttuðust að slík-
ar bækur væru hallærislegar í íslenskum
veruleika. Nú held ég að sá ótti sé horfmn.
Nú erum við íslendingar fyrir löngu komnir
inn í alþjóðlegt umhverfi, þar sem til dæmis
glæpir eru okkur ekki lengur jafn fjarlægir
og áður. En hvaö varðar velgengni bóka
minna þá skiptir að mínu viti meginmáli um
allar sögur að þær séu í senn spennandi og
skemmtilegar. Flaski menn á þessu megin-
atriði þá missa bækurnar líka marks,“ segir
Arnaldur Indriðason rithöfundur.
Þríeykið og jólasveinninn
Þessa dagana er að koma út sjötta bók Arn-
alds, sem hefur fyrir löngu skipað sér á bekk
með fremstu höfundum á íslensku skálda-
þingi. Bækur hans hafa hlotið almennt lof. Á
því er engin undantekning varðandi nýju
bókina, Röddina.
Þar rær höfundur sem fyrr á mið glæpa-
sagna og þríeyki lögreglmnannanna Erlend-
ar, Sigurðar Óla og Elínborgar fær sérstætt
morðmál til rannsóknar. Að þessu sinni á
hóteli í Reykjavík þar sem húsvörðurinn
finnst myrtur í jólasveinabúningi. Lögreglan
setur af stað umfangsmikla rannsókn og
grennslast meðal annars fyrir um æsku hús-
varðarins er var umkomulaus maður. Sú
könnunarferð kemur mönnum á réttu slóð-
ina.
„Inn í þetta blanda ég persónulegri sögu
Erlendar rannsóknarlögreglumanns. Dapur-
legri reynslu hans frá bernskuárum sem
raunar er þess valdandi að hann tekur öll
mál sem hann fæst
viö í starfi sínu
mjög inn á
sig. Hann
er
rammíslenskur karakter og
svolítið sérstakur mað-
ur,“ segir höfundur.
Skuggasögur
°g stílbrögó
Röddin er ekki
bara saga mn jóla-
sveininn sem finnst
- —m
- háspennuhöfundurinn Arnaldur Ind-
riðason heldur áfram - og er nú með
sína sjöttu skáldsögu
t
myrtur á hóteli.
Inn í söguna flétt-
ast síðan ýmsir
hliðarvinklar
þar sem skugga-
sögur mann-
lífsins eru
dregnar fram,
svo sem ein-
elti, vændi,
eiturlyf og
misþyrmingar
á börnum.
Nokkuö sem við
teljum til helsta
Ijótleika samfélagsins.
„Þetta er bæði hugs-
að sem stílbragð, en
einnig er ég með
þessu að undirstrika
að bakgrunnur
morðmáls getur
verið býsna flók-
inn,“ segir Arnald-
ur. „Sjálfur hef ég
alltaf viljað skrifa
samfélagslegar
frásagnir og sög-
ur af því sem er
í deiglunni. Inn
í þessa bók

„Glæpasamfelagiö her er i grundvallaratriö-
um ekki frábrugðiö því sem
erlendis er. Þegar ég var aö byrja aö skrifa
mínar skáldsögur sögöu menn aö þetta og
hitt gæti aldrei gerst á íslandi. Á síöustu
misserum hafa veriö aö gerast voveiflegir
atburöir meö mikið til sama hætti hér og í
öörum löndum.“
Magasín-myndir GVA
flétta ég
saman
fjórum
sögum en
grunnstef
þeirra
allra er
samband
foreldra og
barna og
hvaða afleið-
ingar það get-
ur haft séu
kröfur til
barnanna of
miklar eða
óeðlilegar."
Umfram allt
annað segist
Arnaldur þó hafa
reynt að skrifa
sögu sem hefði
eitthvað fram að
færa um það samfé-
lag sem við búum í
og geymdi litskrúð-
ugt gallerí söguper-
sóna. „Ákveðið sak-
leysi sem áður tengdist
glæpum á íslandi er
horfið. Glæpasamfélagið
hér er í grundvallaratrið-
um ekki frábrugðið því
sem erlendis er. Þegar ég
var að byrja að skrifa mínar
skáldsögur sögðu menn að
þetta og hitt gæti aldrei gerst
á íslandi. Á síðustu misserum
hafa verið að gerast voveiflegir
atburðir með mikið til sama
hætti hér og í öðrum löndum.“
Sannleikurinn heftir mig
Rithöfundar skrifa sögur sínar út
frá ýmsum sjónarhomum. Sumir taka
mið af sannsögulegum atburðum og
spinna út frá þeim. Aðrir höfundar skrifa
hins vegar hreina og klára fantasíu sem á
sér ekki stoð í staðreyndum nema að óvem-
legu leyti.
„Það sem ég skrifa er hreinn og klár skáld-
skapur og ég vil ekki hafa það öðruvísi. Ég
vinn mínar sögur til dæmis ekki með því
móti að mæta á lögreglustöðina niðri á
Hverfisgötu til þess að kynna mér starfsað-
ferðirnar þar á bæ. Mig
minnir að Colin Dexter
hafi orðað þetta svo
að hann vildi ekki
kynna sér
slíka
hluti í smáatriðum, slíkt myndi beinlínis
hefta sig. Þessu er ég sammála. Um margt
sem ég er að skrifa þarf ég að hafa frjálsar
hendur og skáldaleyfi til að túlka. Ég er ekki
að leita að bláköldum staðreyndum varðandi
lögreglurannsóknir í sögiun mínum, nema þá
að mjög takmörkuðu leyti.“
Miskunnarleysi misindismanna
En hvað með bókmenntaefni í sönnum sög-
um samtímans. í Helgarblaði DV sl. laugar-
dag var rætt við foreldra þrettán ára drengs
sem var tekinn norður í landi við að selja
hass. Hann var í slagtogi með sér eldri
manni sem liggur undir grun um misnotkun
á drengjum. í sama blaði var rætt við föður
sem er kominn í krossferð gegn handrukkur-
um. Einhver myndi ætla að fyrir rithöfund
væri mikið og bitastætt efni í svona sögum.
„Þetta eru auðvitað hörmulegar sögur en
ég veit ekki hvort rithöfundar sjá beinlínis
einhvern efnivið í þeim. Þetta sem þú vitnar
til er kannski merki um hvað samfélagið hér
hefur breyst óskaplega mikið á fáum árum.
Hvað harka fíkniefnaheimsins er að verða
allsráöandi og lögmál hans eru óbilgirni og
miskunnarleysi. Foreldrar bama sem fara út
af sporinu eru famir að verja sig með því að
vígbúast. Þessi mál era að mestu leyti hulin
almenningi, nema hvað þau gjósa einstöku
sinnum upp í fjölmiðlum. Ég átta mig raun-
ar ekki á því hvaðan þetta miskunnarleysi er
komið eða hvað er til ráða gegn þessu? Sjálf-
ur hefði ég trúað að misindismennimir væra
ekki svo margir og samfélagið ekki svo stórt
að lögreglan ætti að geta ráðiö við vandamál-
ið. Hins vegar tek ég fram að ég þekki þenn-
an veruleika aðeins út frá frásögnum fjöl-
miðla. Ég er enginn sérfræðingur í þessum
málaflokki þó að ég skrifi glæpasögur.“
Með ýmis járn í eldinum
Misjöfn verða morgunverkin, hermir Lax-
dæla að Guðrún Ósvifursdóttir hafi sagt. Á
meðan karlar hennar fóra af bæ til mann-
viga sat hún sjálf heima á bæ og spann tólf
álna garn. Og sagan endurtekur sig. Á með-
an hrottarnir halda áfram í myrkraverkum
sínum fer Arnaldur sjálfur snemma á fætur,
sest við tölvuna og skrifar um Ijótleika sam-
félags þeirra. Úr þeim flóka spinnur hann
sögur sem njóta hylli alþjóðar.
„Ég sest yfirleitt viö tölvuna um klukkan
níu á morgnaná og meðan kona og börn era
af bæ verður mér oft mjög mikið úr verki.
Reyni að vinna skipulega og beiti mig aga og
þetta hefur gengið mjög vel,“ segir Arnaldur
sem er með ýmis jám í eldinum. í samstarfi
við Óskar Jónasson er hann að skrifa kvik-
myndahandrit, hefúr gripið í gerð útvarps-
leikrita og nú er hann kominn af stað með
enn eina skáldsöguna sem að er stefnt að
komi út fyrir þarnæstu jól. Þar fær áðurnefnt
þríeyki lögreglumanna enn eitt morðmálið
til úrlausnar. Segist höfundurinn vera
kominn með grófar útlínur að sögunni, en
vill ekki tíunda efniviðinn frekar.
Hratt og knappt
Nú þegar hafa tveir kvikmyndagerðar-
menn tryggt sé rétt á því að filma sögur Arn-
alds. Baltasar Kormákur, sem um sl. helgi
var aðlaður í bak og fyrir vegna Hafsins, ætl-
ar að gera kvikmynd úr Mýrinni. Þá hefur
Snorri Þórisson í skoðun að kvikmynda
Napóleonsskjölin.
Má ætla að sögur Arnalds séu góður efni-
viður í kvikmyndir, enda stíllinn knappur og
myndrænn. Kannski er ekki við öðru að bú-
ast af manni sem árum saman hefur skrifað
um kvikmyndir og er raunar gjörkunnugur
þeim menningarheimi. „Ég sæki mikið í bíó-
myndir og það er margt í því frásagnarformi
sem heldur mér föngnum. Þessa sér ábyggi-
lega stað i stílnum mínum sem menn segja
aö sé hraður og knappur og laus við mála-
lengingar," segir Arnaldur.
Aðspurður segir hann að margir meistarar
kvikmyndanna hafi haft áhrif á sig og sinn
frásagnarmáta og nefnir þar Alfred
Hitchcock, Martin Scorsese og Pólverjann
Kieslowskí
Sonur skáldsins
Faðir Arnalds var Indriði G. Þorsteinsson
rithöfundur. Öðrum skáldum fremur gerði
hann aldahvörfin miklu upp úr seinna stríði
að efnivið í bókum sínum. Skrifaði sögur af
fólkinu sem flutti úr sveitinni á mölina í leit
að betra lífi þegar þjóðfélagið allt haföi enda-
skipti með því peningaflæði sem stríðið skóp.
„Pabbi gekk í gegnum miklar breytingar
sem urðu á samfélaginu á áranum eftir stríð.
Hann gat ekki annað en skrifað um það við-
fangsefni og gerði það að mínu mati vel. Ég
vona að mér takist ekki síður upp í mínum
skrifum. Ef eitthvaö sameiginlegt er í sögum
okkar held ég að það sé mannlegi þátturinn.
Ég held að við finnum báðir sterkt til með
persónum okkar,“ segir Arnaldur og heldur
áfram:
„Þessari breytingu sem varð á samfélaginu
þegar fólk fór í straumum aö flytja af lands-
byggðinni í bæinn er fjarri því lokið. Við höf-
um á undanfórnum árum fyllt heilu hverfin
hér á Reykjavíkursvæðinu af fólki sem er að
flytja af landsbyggðinni vegna afleiðinga
kvótakerfisins, en inn á þá þróun kem ég
meðal annars í bók minni, Dauðarósum. Það
sem er nýstárlegt í þessu er aö nú er verið að
reyna að festa fólk með álveri og virkjunar-
framkvæmdum, með tilheyrandi röskun á
náttúranni og raunar mörgu öðru. Mér
finnst þetta undarlegt og velti fyrir mér
hvernig þjóðin getur staðið undir svo trölls-
legum aðgerðum til þess að halda fólki í
byggð.“
-sbs