Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.2003, Qupperneq 9

FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 2003
DV
Fréttir
9
41 eldgos a
tuttugustu
öldinni
Á nýliðinni öld er staðfest að 41
eldgos hafi orðið á íslandi og við
það. Þar af er eitt eldgos í Kötlu
árið 1918 og hafa menn nú beðið
eftir nýju gosi þar undanfarin ár.
Síðan land byggðist um 870 hafa
verið þar 20 eldsumbrot, eða að
meðaltali tvö á öld. Mýr-
dalsjökull er fjórði
stærsti jökull landsins
en íshettan er um 600
ferkílómetrar að stærð.
Rís jökullinn i um
1200-1500 metra hæð yfir
láglendið í kring en Kötlu-
askjan er um 100 ferkílómetr-
ar að stærð. Dýpt hennar er
um 600 til 750 metrar en hæsta
brún hennar er í 1.380 metra
hæð yfir sjó.
Mikil skjálftavirkni hefur verið
í Mýrdalsjökli undanfarin misseri
og töluverð þensla í gangi. Flestir
skjálftanna hafa mælst undir
Goðabungu við vestanverða Kötlu-
öskjuna en ekki undir öskjunni
sjálfri. Það er í raun ekki fyrr en
Helgi Björnsson hjá Raunvísinda-
stofnun Háskólans vann þrívídd-
arkort og myndir af landinu undir
jöklinum ásamt félaga sínum,
Finni Pálssyni, að menn fóru að
gera sér betri grein fyrir lögun
Kötluöskjunnar. Þessi kort og
myndir eru byggðar á viðamiklum
bergmálsmælingum sem gerðar
voru á jöklinum með svokallaðri
íssjá árið 1991. Þá kom í ljós að
það getur skipt miklu máli hvar í
öskjunni gos kemur upp varðandi
líkumar á hvort jökulhlaup komi
undan jöklinum austan-, sunnan-
eða vestanverðum. Byggist það á
þrem 300-600 metra djúpum skörð-
um sem eru í gígbarmana og auð-
velda vatni að hlaupa undan jökl-
inum þegar gos brýst upp á yfir-
borðið. -HKr.
41 eldgos á og viö ísland á tuttugustu öld
2000 Hekla 1973 Neöansjávargos* 1927 Askja
1998 Grimsvötn 1973 Heimaey 1926 Norðaustan Eldeyjar
1996 Gjálp 1970 Hekla 1924 Askja
1991 Hekla 1963-1967 Surtsey 1923 Askja
1984 Krafla 1961 Askja 1922 Askja 2 gos.
1983 Grimsvötn 1954 Grfmsvötn 1922 Grfmsvötn
1981 Krafla 2 gos. 1947 Hekla 1921 Askja
1981 Hekla 1945 Grímsvötn 1918 Katla
1980 Hekla i 1938 Grimsvötn 1913 Austan Heklu
1980 Krafla 3 gos. 1934 Grímsvötn 1910 Þóröarhyrna
1977 Krafla 2 gos. 1933 Grimsvötn 1903 Þórðarhyrna
1975 Krafla 1929 Askja 1902 Grímsvötn
*1 sjó um 5 km undan ströndinni vió Landeyjar
upp tækjabúnaði til ýmissa mikil-
vægra mælinga á svæðinu. Hann seg-
ir ljóst að eitthvert landris og þensla
hafi verið á Mýrdalsjökulssvæðinu í
heild undanfarin tvö ár. Erfitt er þó að
meta hvað verði. Dæmi séu um að slík
þensla stöðvist og gangi jafnvel til
baka. Þenslan tengist vafalaust inn-
skotavirkni á nokkurra kílómetra
dýpi. Slík innskotavirkni er algeng og
sjaldnast að þetta komi upp á yfirborð-
ið í gosum. Mest er um vert að fylgjast
vel með framþróuninni með mæling-
um sjálfvirkra tækja og úrvinnslu
þeirra og daglegri skoðun á framvind-
unni.
Við teljum mjög líklegt að unnt sé
að vara við stóru Kötlugosi og hlaupi,
eins og þau þekkjast í sögunni, með
nokkurra klukkustunda fyrirvara.
Það er erfiðara að spá
í hvort við gætum varað við gosi
þarna í Goðabungunni og meðfylgj-
andi hlaupi. Meginreglan ætti því að
vera sú að fara varlega í ferðalögum
um hugsanlegar hlaupleiðir þama úr
Goðabungunni og niður í Þórsmörk.
Síðasta Kötlugosið sem svo má kalla
varð 1918. Tilgátur hafa verið um
minni háttar gos undir jökli síðar. Síð-
asta jökulhlaup á svæðinu kom undan
Sólheimajökli 1999. -HKr.
A skjálftavakt
Ragnar Stefánsson á vakt við jaröskjálftamælana.
Eyrún Reynisdóttir, 021091
Telma Ósk firnarsdóttir, 140694
Ranney Elsa Hólmgeirsdóttir, 220792
Ingibjörg Stefónsdóttir, 170992
Krakkaklubburinn óskar
vinningshöfum til hamingju.
Vinningshafar vinsamlegast nólgist vinningana
íþjónustuver DV, Skaftahlíð 24, fyrir 22. febrúar.
KveSja. TÍgri og Kittý

Um hvað snúast stjórnmúl?
Kynntu þér málið í Stjórnmálaskóla
Sjálfstæðisflokksins í Valhöll mánudags-,
þriðjudags- og fimmtudagskvöld frá 27.
janúar til 12. febrúar
Fyrirlestrar og umræður, m.a. um
■ borgarmálin
• listina að hafa áhrif
• fjölmiðla og stjómmál
• flokksstarfið
•menntun og menningarmál
• heilbrigðisþjónustu
■ ferða- og umhverfismál
• listina að vera leiðtogi
• efnahagsmál
• ísland í samkeppni þjóðanna
Dagskráin er kynnt á heimasíðu
Sjálfstæðisflokksins, www.xd.is, á
hnapp Stjómmálaskólans. Skráning
og nánari upplýsingar í síma 515
1777/515 1700, einnig á netfangi
disa@xd.is
Heimsfrumsýnmg
d nýju grmefni!
Sjáiu þai á A
Ipyggflu þépmidastpæfá sérsfflku IdpsIíMí. afcœ 2.588 lg>.
fókus