Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.2003, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 2003
15
Menning
DV
Góð hönnun er gagnleg
- en best er ef hlutirnir eru líka fyrir augað, segir sýningarstjórinn Roy Manttári
Sýningin Young Nordic Design -
Generation X - sem fyrst var sett upp í
Scandinavia House í New York í nóv-
ember 2000 og hefur síöan farið víöa
um heim, meóal annars til Wash-
ington, Mexíkóborgar, Berlínar,
Montréal, Vancouver, Ottawa,
Helsinki og Glasgow, veröur opnuö í
kvöld kl. 20 í Norrœna húsinu. Stefán
Snœbjörnsson, innanhússarkitekt og
heiöursfélagi Form ísland, mun opna
sýninguna.
Sýningarstjóri er Anne Stenros, fram-
kvæmdastjóri Design Forum Finland, en sýn-
ingarhönnuður er finnski arkitektinn Roy
Mánttári sem nú setur hana upp í tíunda sinn.
Sýningarsalimir hafa verið ótrúlega ólíkir, seg-
ir hann, en bara einn virkilega góður, sá i
Montréal í Kanada. Þar var sýningin sett upp í
látlausum sal með góðri lofthæð og stórum
gluggum sem mátti byrgja ef vildi. Það er held-
ur lágt til lofts í kjallarasölum Norræna húss-
ins, en Roy er hjartanlega glaður að fá að vinna
í húsi landa síns Alvars Aaltos, sem honum
finnst vera mestur byggingameistari okkar
tima.
Fegurð og notagildi
Young Nordic Design er sýning á verkum ís-
lenskra, norskra, danskra, sænskra og fmnskra
hönnuða sem eru á mismunandi stigi þróunar-
ferlisins. „Sumir hlutirnir eru stök sköpunar-
verk höfunda sinna, sumir eru frumgerðir sem
eru á leiðinni í fjöldaframleiðslu og sumir eru
fjöldaframleidd eintök. Það er mismunandi eft-
ir löndum hve margir hlutir eru af hverri teg-
und,“ segir Roy Mánttári, „en
mér flnnst sýningin samt virka
vel sem heild.“
Hvað fmnst honum góð hönn-
un?
„Ég er hrifnastur af gripum
sem sameina fegurð og nota-
gildi,“ segir hann. „Fyrir mér er
einfaldur leikur að formi of létt-
vægur til að kallast hönnun. Vel
hannaður er gripur fyrst og
fremst vegna þess að hann nýt-
ist til þess sem hann er ætlaður,
og svo er stór plús ef hann er
líka fyrir augað. Auðvitað verð-
ur hönnuðurinn að leika sér að
formum meðan hann er að bíða
eftir hugljómun og leita að
réttri lögun fyrir hlutinn sinn,
ekki vil ég banna fólki að láta
hugann reika. En ég vil endi-
lega að niðurstaðan verði hlut-
ur sem er fagur á að líta og
gagnast okkur í hvunndeginum.
Þetta fmnst mér að hafi verið
reglan upp úr miðri síðustu öld
en er það ekki lengur."
- Höfum við þá valið fegurð-
ina umfram nytsemina?
Roy Mánttári hlær við. „Eig-
um við ekki að segja að við höf-
um valið hugmynd hvers og
eins um fegurð. Til að ná raun-
verulegri fegurð verður að vera
vilji og til að hafa vilja verður
að vera þörf. Þeir sem hafa enga
þörf fyrir fegurð geta heldur
ekki skapað hana. í þessu kem-
ur til kasta skólanna. Það á að
kenna öllum börnum fagur-
fræði.“
Bergþóra Gubnadóttir: Buxur og peysa.
Ásmundur Hrafn Sturiuson: Sky-Light (lampi).
Fátæklegri veröld
íslensku hönnuðirnir eru
Ásmundur Hrafn Sturluson,
Bergþóra Guðnadóttir, Guð-
björg Kr. Ingvarsdóttir, Kar-
olína Einarsdóttir, Linda
Björg Ámadóttir, OZ, Sesselja
H. Guðmundsdóttir og Tinna
Gunnarsdóttir, og það er gam-
an fyrir okkur hér á DV að
tvær í hópnum, Guðbjörg og
Linda Björg, hafa nýlega hlot-
ið menningarverðlaun blaðs-
ins í listhönnun, og sú þriðja,
Sesselja, hannaði verðlauna-
gripina árið 2001.
í umsögn New York Times
um sýninguna 3. nóv. 2000 seg-
ir meðal annars: „Ef sýningar
á nýrri hönnun eiga að kynna
fyrir okkur ný form sem
spara tíma, pláss, vinnu eða
jafnvel mannslíf, form sem
eru fögur og óumdeilanlega
nútímaleg og láta okkur sjá
líkama okkar, samfélag eða
heiminn í nýju ljósi, þá gegnir þessi sýning
hlutverkinu og meira til. Stundum gerir einn
og sami hluturinn þetta allt saman.“
Þetta er mikið lof og við spyrjum Roy á
hvaða leið ung norræn hönnun sé, að hans
mati.
„Hún verður sífellt alþjóðlegri," segir Roy
Mánttari, „það verður æ erfiðara að þekkja
hana frá hönnun annars staðar að. Hnattvæð-
ingin er staðreynd, því miður, vegna þess að
hún gerir veröldina fátæklegri. Það er svo óum-
ræðilega leiðinlegt að sjá sömu hlutina hvert
sem maður kemur og sama byggingarstílinn.
Líflð verður fábreyttara, jafnvel þó að hlutirn-
ir séu elegant og húsin flott og kúl. Einstakling-
urinn verður á einhvem hátt smærri, og það er
verulega sorglegt. En ég er viss um að þetta á
eftir að breytast aftur. Ekkert er óumbreytan-
legt, ekkert stendur í stað, og við eigum eftir að
sjá þjóðareinkenni blómstra að nýju.“
Sýningin stendur til 2. mars og í tengslum
við hana verður haldin alþjóðleg ráðstefna,
Hönnun - Máttur og möguleikar, í Norræna
húsinu í lok febrúar. Þar verður fjallað um ým-
is mál er brenna á hönnuðum bæði hér heima
og erlendis. Sýningin er opin alla daga nema
mánudaga kl. 12-17.
Til dýrðar guði
Mikið var ánægjulegt i*p~-
að sitja í fullri Háteigs-
kirkju á laugardaginn
var, hlýja tæmar eftir
stöðuna niðri á Lækjar-
torgi gegn stríðsáformum
Bandaríkjamanna og
hlýða á einhverja unaðs-
legustu músík sem fyrir-
finnst, madrigala frá 16.
og 17. öld: „Tónlistina
sem bregður birtu í hugskotin," eins og
Þorgerður Ingólfsdóttir sagði sem stýrði
sínu föngulega liði í Hamrahlíðarkórnum
af innlifun, fjöri og næmi eins og henni er
lagið.
Bróðir hennar, Árni Heimir, flutti skil-
merkilegt spjall um madrígala í byrjun
tónleikanna og tókst á furðu stuttri stund
að setja áheyrendur inn í þessa tónlist
þannig að nautnin varð enn þá meiri að
hlusta á hana á eftir. Madrígalar reynast
vera upprunnir á ftalíu um 1520 og sprottn-
ir beint upp úr ljóðagerð sem stóð í slíkum
blóma þar i landi þá að tónskáldin gátu
ekki á sér setið að semja lög við ljóðin. Fyr-
ir hlé voru svo sungnir madrígalar frá ítal-
íu, Þýskalandi og Frakklandi, hver öðrum
skemmtilegri og sumir ótrúlega nútímaleg-
Eftir hlé voru eingöngu sungnir ma-
drígalar frá Englandi enda úr nógu að
velja. Enskir madrígalar eru svo þekktir
að manni flnnst að hefðin hafi lifað þar
öldum saman, en í rauninni var blóma-
skeið þeirra aðeins tiu ár. Þá sömdu menn
í óða önn samkvæmt þessari aðlaðandi
tísku. Þetta minnir helst á einhverja tísku-
stefnuna á okkar tímum sem sprettur upp,
springur út og visnar á örfáum árum (eða
mánuðum), en svona hratt gátu hlutirnir
lika gerst í tónlistinni strax og farið var að
prenta nótur, eftir það dreifðust þær æ
hraðar um tónlistarheiminn.
Söngur ungmennanna var unaðslegur.
Alveg er ég viss um að stríðsherrarnir
græfu aximar djúpt i jörð ef þeir leyfðu
slíkum söng að bregða birtu í hugskot sitt.
Hin nýja alvara
Á jólabókafundi Félags íslenskra fræða í
vikunni sem leið talaði
Jón Yngvi Jóhannsson
meðal annars um áhrif
fjölmiðla á bók-
menntaumræðu. Nú orðið
skipti mestu máli, að
hans mati, að bækur
heföu fréttagildi sem
kæmi þeim í spjallþætti
og fréttatíma. Engin
skáldsaga hafði fréttagildi
á síðustu vertíð, eins og Höfundur íslands
hafði árið áður. Viðtalsbækur virtust sæta
mestum tíðindum, enda er gert út á skúbb-
in í þeim.
Jón Yngvi harmaði hve fáar ljóðabækur
komu út i fyrra en fagnaði aukinni breidd
i barnabókmenntum þar sem víða má
finna uppsprettu róttækra hugmynda og
afhjúpun á heimi hinna fullorðnu. Þar er-
um við orðin samstiga þróun sem viða má
sjá í öðrum löndum.
Skáldsögur handa fullorðnum túlka
flestar nýliðna sögu, að sögn Jóns Yngva.
Meðan grannþjóðirnar tala um
„gennembrud" er „uppgjör" lausnarorðið í
íslenskum bókmenntum - við bökkum inn
í framtíðina, eins og hann orðaði það, og
horfum sifellt til fortíðar.
Hann vakti athygli á hve alvarlegar nýj-
ar (og ungar) íslenskar bókmenntir eru,
höfundar þeirra eiga í djúpum samræðum
við samtíma sinn - samanber nýjar bækur
Mikaels Torfasonar, Guðrúnar Evu, Stein-
ars Braga, Stefáns Mána, Sigurbjargar
Þrastardóttur og Andra Snæs - sem er póli-
tískastur af þeim öllum þótt á yfirborðinu
sé hann fyndinn og uppátektarsamur.
Að mati Jóns Yngva lifum við tíma hinn-
ar fáguðu einlægni og hinnar nýju alvöru.
Þessi tilhneiging í bókmenntunum á sér
svo samsvörun í öðrum listgreinum, t.d. í
tónlist Sigur Rósar og múm.
Meista raná mskeið
Hinn víðkunni franski
orgelleikari, Daniel Roth,
verður með meistaranám-
skeið í orgelleik í Hall-
grímskirkju á morgun kl.
9-12 og 15-17 og á laugar-
dag kl. 9-12 fyrir nemend-
ur í Tónskóla þjóðkirkj-
unnar og starfandi org-
anista.
Roth verður einnig með tónleika fyrir
allan almenning í Hallgrímskirkju á
sunnudaginn kl. 17.