Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.2003, Blaðsíða 14

74 SKOÐUN FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ2003
Ásættanleg lausn fyrir báða
Islendingar þurfa á landvörnum að halda eins
og aðrar þjóðir. Varnarsamningurinn við
Bandaríkjamenn hefur reynst farsæll og tryggt
öryggi lands og þjóðar undanfarna áratugi. Þótt
Bandaríkjamenn vilji breytingar á því fyrir-
komulagi, með því að flytja flugherinn á brott,
hafa þeir ítrekað að varnarsamstarfið haldi
áfram, landið verði varið. I væntanlegum við-
ræðum þjóðanna um varnarsamstarf mun
koma fram hver staða varnarmálanna verður
en ljóst má vera að íslendingar verða að búa sig
undir einhverjar breytingar hvað þau varðar.
Þegar sú staða liggur fyrir er hægt að taka af-
stöðu til framhaldsins, hvort sú niðurstaða telst
ásættanleg frá sjónarhóli fslendinga um lág-
marksvarnir og á hinn bóginn frá sjónarhóli
Bandaríkjamanna um framlag þeirra til varna
íslands og um leið varna á Norður-Atlantshafi.
Þær varnir snerta ekki aðeins Island heldur og
önnur ríki Atlantshafsbandalagsins, NATO.
Vegna umræðu um varnir fslands hefur AP-
fréttastofan greint frá hugmyndum sem Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra setti fram í er-
indi sem hann flutti árið 1995. Þar greindi Björn
frá hugmynd um að stofna fimm hundruð til
þúsund manna varnarsveit sem sæi síðan um
að þjálfa 21 þúsund manna varalið. Haft hefur
verið eftir Birni að ekki megi gera ráð fyrir að
vinaþjóðir á borð við Bandaríkin tryggi öryggi
landsins til frambúðar. Hann hafi hins vegar
aldrei verið þeirrar skoðunar að varnarbúnaður
af hálfu íslendinga komi í stað varnarsamnings-
Þótt ekkert verði fullyrt um niður-
stöðu varnarviðræðna íslendinga og
Bandaríkjamanna má greina að
nokkur afstöðubreyting hefur orðið
frá því að tíðindi bárust fyrst affyrir-
ætlunum Bandaríkjamanna.
ins við Bandaríkin eða loftvarna af þeirra hálfu.
Það eigi hins vegar ekki að útiloka umræður um
aukinn hlut Islendinga sjálfra við að tryggja eig-
ið öryggi.
Þær umræður eru nauðsynlegar og umdeild-
ar hugmyndir Björns eru gagnlegar sem hvati
þeirra. Þótt hugmyndir ráðherrans fengju lítinn
hljómgrunn meðal fulltrúa þeirra stjórnmála-
flokka sem DV ræddi við í gær munu íslending-
ar standa frammi fyrir því fyrr eða síðar að
þurfa að taka afstöðu til þátttöku í eigin vörn-
um.
Þótt ekkert verði fullyrt um niðurstöðu varn-
arviðræðna íslendinga og Bandaríkjamanna
má greina að nokkur afstöðubreyting hefur
orðið frá því að tíðindi bárust fyrst af fyrirætl-
unum Bandaríkjamanna. Málið er nú komið í
hendur æðstu yfirmanna í Hvíta húsinu. Sam-
skiptin fara því ekki aðeins fram við starfsmenn
bandaríska varnarmálaráðuneytisins heldur
æðstu yfirvalda sem líta til fleiri þátta en tækni-
legra hliða málsins.
Afstaða Davíðs Oddssonar forsætisráðherra,
sem fram kom á fundi með blaðamönnum í
gær, er skynsamleg en þar sagði ráðherrann að
ekki ætti að halda frekari fundi um varnarmál
við Bandaríkjamenn ef niðurstaða þeirra funda
væri fyrir fram gefin. Davíð sagði að stefnt væri
að viðræðum en þær ættu ekki að hefjast fyrr en
menn sæju fram á einhverja lausn sem báðir
gætu sætt sig við.
Hafa verður í huga, eins og áður hefur verið
bent á í leiðara DV, að vamarsamningurinn frá
1951 hefur ekki aðeins reynst fslendingum og
Bandaríkjamönnum vel heldur öllum þjóðum
við Norður-Atlantshaf. Framhald viðræðnanna
er því ekki einkamál þessara tveggja þjóða held-
ur hagsmunamál allra aðildarríkja NATO.
Tilskipanavald ESB
KJALLARI
Friðrik Daníelsson
efnaverkfræðingur
í júní sl. kom út skýrsla frá Al-
þjóðamálastofnun Háskóla fs-
lands og norsku utanríkismála-
stofnuninni þar sem kemur
fram að íslendingar og Norð-
menn eru ekki nauðbeygðir að
lúta um alla framtíð laga- og
reglusetningavaldi ESB sem af-
salað var með EES-samningn-
um. Við eigum enn kost á að
verða aftur fullvalda.
Þetta er ný rödd viskunnar gegn
þeim halelújakór sem kyrjar að
EES-samningurinn eða ESB-aðild
séu einu kostirnir í samskiptunum
við ESB. f úttektinni em reifaðir
þrír kostir: 1) Tvihliða viðskipta-
samningur; 2) ESB-aðild; 3) Áfram-
hald núverandi EES-samnings.
Með tvíhliða viðskiptasamningi,
sem í úttektinni er kallaður „sviss-
nesk lausn“, en Svisslendingar
höfnuðu bæði aðild að ESB og EES-
samningnum, yrði laga- og reglu-
setningavald ESB yfir íslandi
afnumið. Margir túlkendur laga-
króka hafa haldið því fram að EES-
samningurinn eða aðild sé for-
senda fyrir viðskiptum við ESB - nú
renna fleiri stoðir undir að það sé
rangt mat.
Reynslan af evrópsku valdi
Islendingum hefur ætíð gengið
best þegar þeir hafa verið frjálsir frá
evrópsku valdi. Svo var á landnáms-
öld og snemm-þjóðveldisöld og aft-
ur eftir endurheimt sjálfstæði þegar
landsmenn lyftu sér úr sárafátækt í
ríkidæmi á undrastuttum tíma.
Stjórnarhættir Evrópulanda, sem
em mörgum sinnum þéttbýlli og
íjölmennari en ísland, hafa aldrei
hentað hérlendis, hvort sem er á
sviðum stjórnmála, viðskipta eða
almenns réttarfars.
Evrópskt stjórnkerfi var vanhæft
til að takast á við íslensk vandamál.
Viðskiptamálin lentu í heljargreip-
um (sbr. einokunarverslunin), og
réttarfarið fyrirskipaði limlestingar
eða dráp á fólki fyrir litlar eða eng-
ar sakir (sbr. Stóridómur). En
stjórnarhættir Evrópu em nú aftur
farnir að hrjá íslendinga eins og á
myrkum tfmum kónga, erkibiskupa
og páfa, eftir að Evrópusambandið
fékk með EES-samningnum laga-
og reglusetningavald yfir íslend-
ingum, í skiptum fyrir smávægilega
bætt viðskiptaaðgengi (Island hafði
ágætan samning fýrir).
íslenska lýðveldið undirgekkst
þar að taka upp lög og reglur ESB á
sviðum sem sum hafa ekkert með
viðskipti að gera. Tilskipanirnar frá
ESB flæða inn í stríðum straumi.
Gerðirnar em orðnar um 2000 síð-
an við lentum í EES og hið litla ís-
lenska stjórnkerfi hefur varla und-
an að innleiða allar kvaðirnar hér.
Þó að EES-samningurinn hafi
mögulega flýtt fyrir vissum umbót-
um í byrjun er hann nú farinn að
verða mjög íþyngjandi. - Tilskipan-
irnar em farnar að taka sinn toll á
athafna- og efnahagslífi lands-
manna með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Atvinnuþróun hægist
Lítil takmörk em fyrir þvf hversu
óþarfar og beinlínis skaðlegar til-
skipanirnar frá ESB geta verið. Þær
em sniðnar að risasamfélögum og
forræðishyggjuhefð sem er ættuð
frá evrópska lénstímanum. Þær
setja höft á athafnasemi og hægja á
efnahagsþróun og spilla sveigjan-
leika atvinnulífsins, ekki síst vinnu-
markaðarins, sem er einn helsti
kostur íslensks efnahagslífs.
íslendingum hefur ætíð
gengið best þegar þeir
hafa verið frjálsir frá
evróspsku valdi. Svo
var á landnámsöld og
snemm-þjóðveldisöld
og aftur eftir endur-
heimt sjálfstæði, þegar
landsmenn lyftu sér úr
sárafátækt í ríkidæmi á
undrastuttum tíma.
Hinir kjörnu fulltrúar hafa þegar
misst hluta af valdi sínu til embætt-
ismanna, með ESB-reglugerðir í
höndunum, og alls kyns sjálfskip-
aðra reglu- og lagatúlkenda. Og
evrópska eftirlitsstofnunin með
EES-samningnum, ESA, hefur úr-
skurðarvald um ákvarðanir sem ís-
lensk stjórnvöld hafa þegar tekið og
hefur þvælst fyrir ákvörðunum,
jafnvel á annað ár, og er í raun far-
in að virka sem sérstakur dragbítur
á mikilvægar ákvarðarnir íslenskra
stjórnvalda. Ákvarðanataka um
þjóðþrifamál er orðin tímafrekari
og þarf fleiri formlega umijallendur
og meiri hætta er á að ákvarðanir,
til dæmis um atvinnuskapandi
framkvæmdir, verði of seinar eða
strandi á skrifborði vegna aukaat-
riða.
Þetta svipar til þess sem gerist í
Evrópusambandinu: Fjölmennið
þar gerir það að verkum að kjörnir
fulltrúar verða að framselja valdið til
embættismanna sem hefur, ásamt
með síbólgnandi regluverki ESB,
gert atvinnuuppbyggingu þar sein-
virka. Og er það ein af ástæðunum
fyrir viðvarandi stöðnun í ESB.
Atvinnufrelsið hérlendis á og
orðið undir högg að sækja á ýmsum
sviðum. Það hægir á nýliðun í at-
vinnuvegunum vegna fráfælandi
kvaða og kostnaðar sem EES-til-
skipanirnar hafa í för með sér. Ungt
fólk getur ekki lengur hafið at-
vinnustarfsemi eins og var; til þess
eru kvaðir og skattar of miklir. Stór
fyrirtæki, sem ráða mun betur við
kvaðirnar, hafa náð fáokun á heilu
atvinnugreinunum. ESB-tiIskipan-
irnar eru enda oft gerðar í samstarfi
við þarlend samtök atvinnurek-
enda, þar sem stóru fyrirtækin ráða
og stóru verkalýðssamtökin. í hvor-
ugum samtökunum eiga þeir sem
ekki eru byrjaðir fulltrúa. - Nýliðun
og atvinnusköpun í ESB er því
ábótavant og hefur verið það um
langt skeið.
Skattheimta og kostnaður vex
Tilskipanirnar frá Brussel valda
undantekningarlítið auknum
kostnaði fyrir skattborgara íslands.
Sveitarfélögin þurfa að eyða fúlg-
um fjár í óþarft eftirlit og ótíma-
bærar aðgerðir í umhverfismálum,
óþörf frárennslismannvirki fyrir
smábæi við úthafið, þar sem haf-
straumarnir eru margfalt rennsli
Amasonfljótsins, og skolpið orðið
sótthreinsað eftir 100 metra ferð í
hafinu.
EES-reglugerðirnar fyrirskipa
rokháar sektir fyrir að urða rifin hús
eða fiskúrgang „í leyfisleysi“! Ríkið
þarf að koma á fót einni óþarfri eft-
irlitsstarfseminni eftir aðra á svið-
um þar sem einföld og ódýrari
meðul mundu duga. Þetta leiðir af
sér aukna skattheimtu og haldi
fram sem horfir gæti skattheimtan
hérlendis farið að komast upp á
Evrópusambandsstig. Fyrirtækin fá
vaxandi kostnað af oft gagnslaus-
um umhverfisaðgerðum, nýjum
vinnumarkaðskvöðum o.fl.
Atvinnugreinar í hættu
En það er ekki aðeins að tilskip-
anirnar séu farnar að valda skatta-
hækkunum og hægari atvinnuupp-
byggingu - þær eru líka beinlínis
farnar að valda hættu á að atvinnu-
vegir bíði varanlegt tjón. Ný orku-
Huglausir?
„En Þórólfur er ekki einn um
að skulda svör. Borgarfulltrúar
Samfylkingarinnar verða einnig
Jaa að svara þeirra spurningu hvort
Q þeir sætti sig við að Þórólfur
Jj/l starfi í umboði þeirra án þess að
svara þvi opinberlega hvort hann
f" hafi tekið þátt í samsæri gegn al-
menningi. Ef þeir sætta sig við
það þá eru þeir annað hvort hug- Ráðhúsið í Reykjavík.
lausir eða skortir sannfæringu
orða sinna.“
Hinrik M. Ásgeirsson á Pólitík.is
Undirstaðan
„Þetta er fólkið sem leggur
undirstöðuna undir það að við
hin getum menntað okkur heima
og erlendis og fengið til þess lán
(ekki höfum við sparaðl!) og hér
geti þrifist blómlegt lista- og
menningarstarf og auðvitað um-
fram allt byggt vegi! Ef enginn er
fiskurinn, þá er ekkert lista- og
menningarlíf, hvað þá malbikaðir
vegir."
ÁsthildurSturludóttir um út-
iendinga fyrir vestan o.fl. á Tikin.ls
Blóð, sviti og tár
„Á fákeppnismarkaði er dýrt
að ná almennilegri fótfestu nema
Guðmunda Ósk Kristjánsdóttir.