Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.2003, Síða 18

78 MENNING FÖSTUDAGUR S. SEPTEMBER 2003
Menning
Leikhús ■ Bókmenntir ■ Myndlist ■ Tónlist ■ Dans
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Netfang: silja@dv.is
Sími: 550 5807
TMM enn á tímamótum
TÍMARIT: Edda útgáfa hefur
hætt útgáfu Tímarits Máls og
menningar og verður væntan-
legt hausthefti hið síðasta það-
an. Bókmenntafélag Máls og
menningar, sem stendur utan
Eddu, hefur eignast tímaritið
og hyggst hefja útgáfu þess á
sínum vegum í ársbyrjun 2004.
Tímarit Máls og menningar var
félagsbréf bókaútgáfu Máls og
menningaráárunum 1937-9
en 1940 varð það formlegt
tímarit um menningu og þjóð-
mál og er því komið yfir sex-
tugt. Þótti velunnurum þess
leitt að leggja það niður, og nú
standa vonir til þess að það fái
að lifa lengur. Starfshópur
verður skipaðurtil að ræða
framtíðarform þess og inni-
hald.
tmm
Spænska
TUNGUMÁL: Námskeið í spænsku
hefst hjá Endurmenntun Hí 15. sept.
Markmiðið er að þátttakendur geti
bjargað sér við algengustu aðstæður
að námskeiði loknu og geti búið til
og skilið einfaldar setningar. Unnið
er með hversdagslegan orðaforða úr
daglega lífinu. Skráning á
http://www.endurmennt-
un.hi.is/tungumal-flokk.asp?ID=28h
03
HROILUR FERMÉR UM
HJARTARÆTUR: Kristinn
Sigmundsson túlkar
Sdiumann með Jónasi
Ingimundarsyni.
DV-mynd E.ÓI.
Kristinn Sigmundsson og Jónas Ingimundarson flytja Ijóðaflokka Schumanns í Salnum:
Snillingur af holdi og blóði
Und eh ich's gedacht, war alles verhallt,
Die Nacht bedecket die Runde,
Nur von den Bergen noch rauschet der Wald
Und mich schauer's im Herzensgrunde.
Rödd Kristins Sigmundssonar hijómar
áreynslulaust um alla kima Salarins þegar
blaðamaður laumast inn á miðja æfingu.
Hann er að syngja eitt síðasta ljóðið úr
Söngvasveig opus 39 eftir Robert Schumann
og vísan er svona í þýðingu Reynis Axelssonar:
En fyrren varði var hljómurinn dáinn út,
nóttin hylur svæðið,
skógarþyturinn einn heyrist frá hæðunum,
og hrollur fer mér um hjartarætur.
Tíbrárröð Salarins hefst á sunnudagskvöldið
kl. 20 og opnunartónleikarnir eru hrein ger-
semi. Þá flytja Kristinn Sigmundsson bassi og
Jónas Ingimundarson pfanóleikari tvo magn-
aða Ijóðaflokka eftir Schumann, Liederkreis
op. 39 og Kemerljóðin op. 35. Fyrri flokkurinn
er við ljóð eftir Joseph von Eichendorf en sá
seinni við ljóð eftir Justinus Kerner.
„Við Jónas höfum einu sinni flutt
Söngvasveiginn áður,“ segir Kristinn í hléi
milli flokka, „en Kernerljóðin hef ég aldrei
sungið áður opinberlega."
Geðsveiflumúsík
Þegar Kristinn er beðinn að lýsa flokkunum
tveimur segir hann að Söngvásveigurinn op.
39 sé „einhvers konar eirðarleysis-, taugaveikl-
unar- og geðsveiflumúsík, hver sveiflan á fæt-
ur annarri. Og reyndar er ekki erfitt að sjá
ástæðurnar fyrir þeim sviptingum," bætir
hann við. „Flokkurinn er saminn á miklum
umbrotatímum í líft tónskáldsins, í apríl 1840,
þegar óvíst var hvort hann og Clara Wieck
fengju að eigast."
Clara var níu árum yngri en Robert, dóttir
píanókennara Schumanns, og faðirinn vtldi
hreint ekki að dóttir hans yrði gefin þessum
manni. Hann fór í mál til að reyna að hindra
hjúskapinn, en Schumann vann málið og þau
fengu að eigast.
„Þessir erflðleikar koma fram í tónlistinni,"
segir Kristinn, „Schumann hefur valið ljóð í
takt við tilfinningar sínar og það skiptast á
kvíðastemningar og sæluandvörp. í lokin er
eins og allt hafi fallið í ljúfa löð - „... tunglið og
stjörnurnar segja það, og lundurinn hvíslar
það í draumi, og næturgalarnir syngja það:
Hún er þín, hún er þín." Þannig endar flokkur-
inn á uppsveiflu og bjartsýni.
Robert og Clara giftu sig 12. september 1840
og eftir brúðkaupið gerir hann lögin við ljóð
Kerners," heldur Kristinn áfram. „Það er allt
annar karakter í þeim, stærri, sjálfsöruggari,
samt endar flokkurinn í svartasta þunglyndi -
þó að það sé kannski ekki söluvænlegt að
nefna það!"
Persónuleg rómantík
„Schumann var geðveikur, líklega af völdum
sýfilis, og endaði ævi sína á hæli," segir Jónas.
„Rómantík hans er miklu persónulegri, tauga-
veiklaðri, óöruggari en annarra rómantískra
tónskálda. Maður finnur meira fyrir honum
sjálfum í tónlistinni en hjá hinum. Hans innsta
kemur (gegnum tónlistina."
„Hann hefur þjáðst af mikilli vanmeta-
kennd," segir Kristinn.
„En þegar hann nær fluginu þá flýgur hann
kannski hærra en allir hinir," segir Jónas, „það
tekst bara ekki alveg alltaf."
„Nú hef ég ekki athugað hver afköst hans eru
á hverjum tíma, en víst er að fyrir 1840 hafði
hann samið örfá ljóðalög," segir Kristinn.
„Hann leit niður á það form og hafði látið það
óspart í ljós! En svo kemur þetta ár með sfnum
miklu viðburðum og á því eina ári semur hann
í kringum 130 ljóðalög! Dichterliebe, Frauen-
liebe und -Leben, lög við ljóð eftir H.C. Ander-
sen, Heinrich Heine og fleiri og fleiri. Svo hætt-
ir hann nær alveg að semja ljóðalög þar til
dregur að ævilokum kringum 1850."
„I upphafi ædaði Schumann sér að verða pí-
anóleikari og öll hans fyrstu verk eru stórfeng-
leg píanóverk," bendir Jónas á. „Meðal þeirra
eru mörg glæsilegustu verk rómantíska tíma-
bilsins."
Brothættur snillingur
- Er mikill munur á að syngja Scumann og til
dæmis Schubert?
„Já, það er mikill munur," segir Kristinn með
þunga. „Menn greinir á hvor þeirra sé erfiðari,
en mér finnst Schubert miklu auðveldari. Ef
maður fer eftir öllu sem stendur á pappírnum
hjá honum þá getur maður verið nokkuð ör-
uggur. Það þarf ekki að skálda mikið. En
Schumann er - hvernig á ég að orða það? Brot-
hættari. Maður verður auðvitað að syngja eftir
öllu sem stendur og túlka textann en það er
ekJd nóg. Schumann krefst þess að maður sé
stanslaust eins og kvikfiskur í andanum."
„Schubert var óskiljanlegt fyrirbæri, alger
snillingur," bætir Jónas við. „Hann er svo
barnslegur að ef maður gerir ekkert fyrir verk-
in hans þá er það of lítið en um leið og maður
gerir eitthvað er það strax of mikið! Þetta er
vandi. En þeir sem gefast á vald þessum tær-
leika og einlægni þeir standa býsna nálægt
Schubert. Schumann er meira af holdi og
blóði."
- Hvorn er þá meira gaman að syngja? spyr
blaðamaður Krisún.
„Fyrir mig er meiri áskorun að syngja
Schumann," svarar Kristinn um hæl, „þó ég
njóti beggja. Það er eitthvað við Schumann
sem hangir saman við tilfinningaólguna sem
við vonim að tala um áðan - stemningin getur
breyst frá einum takti til annars. Stundum
verða til algerar andstæður. Ef maður er ekld
með í huganum og sálinni þá fellur þetta dautt
niður, en ef maður fer að lyfta undir það vísvit-
andi þá verður það væmið og ógeðslegt. Mað-
ur er alltaf að feta einstigi þarna á milli."
„Þess vegna er músíkin líka síný," segir
Jónas. „Við æfum og æfum en svo gerisf
kannski eitthvað alveg nýtt á tónleikunum og
allir í salnum finna það."
„Með þvf erfiðasta sem ég hef gert er þegar
við fluttum Dichterliebe," rifjar Kristinn upp.
„Þar er pi'anóið í aðalhlutverki og ég svona
sögumaður, en þar kynntist ég þessum brot-
hætta karakter. Manni finnst stundum að
maður sé með næfurþunna glerplötu - skæni -
í höndunum og ef maður lyfti henni óvarlega
þá detti hún sundur í miðjunni. En þegar
manni loksins tekst að höndla þetta fi'na skæni
þá er tónlistin alveg göldrótt."
Tónleikarnir eru helgaðir minningu Hall-
dórs Hansens, barnalæknis og tónlistarfröm-
uðar.
GLAÐIR LISTAMENN: Tríó Reykjavíkur og tónskáldið John Speight. DV-mynd GVA
Tríó Reykjavíkur í Hafnarborg
Tríó Reykjavíkur hefur sitt 14.
starfsár í samvinnu við Hafn-
arborg á sunnudagskvöldið.
Tónleikaröðin verður með
svipuðu sniði og undanfarin
ár. í tríóinu eru Guðný Guð-
mundsdóttir, Gunnar Kvaran
og Peter Máté.
Fyrstu tónleikar tríósins verða
á sunnudagskvöldið kl. 20. Á efn-
isskránni er tríó í e-moll eftir Jos-
eph Haydn og tríó í C-dúr eftir
Jóhannes Brahms. Að auki mun
tríóið flytja „Out of the Gothic
North", píanótríó eftir John
Speight. Verkið var samið fyrir
hollenska tríóið Osiris og frum-
flutt þar í landi árið 1996. Tríó
Reykjavíkur frumflutti verkið á
íslandi vorið 1998 en gefur
áheyrendum nú kost á að heyra
það aftur fimm árum síðar.
John Speight hefur starfað á fs-
landi um áratugaskeið, sem tón-
skáld, söngvari og kennari. Hann
er eitt afkastamesta tónskáld
hérlendis og hafa tónsmíðar
hans vakið æ meiri athygli á und-
anförnum árum. Jólaóratóría
hans hlaut frábærar viðtökur
bæði áheyrenda og gagnrýnenda
og hlaut hann íslensku tónlistar-
verðlaunin fyrir hana í ár.
Næstu tónleikar verða 16. nóv-
ember og bera yfirskriftina
„Mozart að mestu".