Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.2003, Blaðsíða 20

20 SKOÐUN FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2003
Ferskir vindar
Á þessu hausti er hugur í því fjölmarga unga
fólki sem náði kjöri til Alþingis í vor. Átján ný-
liðar völdust á þing, þar af margir á þrítugsaldri
eða laust yfir þrítugt. Þetta unga fólk hefur ekki
setið auðum höndum í sumar heldur lagt drög
að öflugu starfl á komandi þingvetri, ef marka
má viðtöl DV við nokkra nýja þingmenn í blað-
inu í gær.
Hagsmunamál ungs fólks eru þessum þing-
mönnum ofarlega í huga, sem von er. Fulltrúar
Samfylkingarinnar sem rætt var við lögðu
þannig áherslu á nýjar tillögur í menntamálum
en nefndu einnig hugmyndir um sérstakan
stuðning við fólk sem þarf í senn að standa
undir miklum afborgunum af námslánum og
háum leikskólagjöldum. Það hlýtur að teljast já-
kvætt að til Alþingis veljist fólk sem þekkir af
eigin reynslu hvernig búið er að ungum fjöl-
skyldum.
Persónuleg reynsla af aðstæðum hlýtur að
dýpka skilning á þeim úrlausnarefnum sem
þarf að fást við. Hún skapar hins vegar líka
hættu á „hagsmunapoti" (sem er víst ekki
óþekkt fyrirbæri á Alþingi) og hún er auðvitað
engin trygging fyrir því að hver einasta tillaga sé
skynsamleg eða hver einasta krafa um aukin
ríkisútgjöld réttmæt.
Þá er lofsvert að ungt fólk í stjórnarliðinu
skuli vera ófeimið við að sýna frumkvæði og
sjálfstæði. Þannig ætlar ung framsóknarkona
að freista þess að fá Alþingi í lið með sér við að
þrýsta á ráðherra í eigin flokki að afnema hið
umdeilda rjúpnaveiðibann. Ungur þingmaður
Þá er lofsvert að ungt fólk í stjórnar-
liðinu skuli vera ófeimið við að sýna
frumkvæði og sjálfstæði. Þannig
ætlar ung framsóknarkona að
freista þess að fá Alþingi í lið með
sér við að þrýsta á ráðherra í eigin
flokki að afnema hið umdeilda
rjúpnaveiðibann. Ungur þingmaður
Sjálfstæðisflokksins heitir því að
minna ríkisstjórnina rækilega á lof-
orð um skattalækkanir
Sjálfstæðisflokksins heitir því að minna ríkis-
stjórnina rækilega á loforð um skattalækkanir
og hyggst einnig beita sér fyrir úrbótum á bágri
réttarstöðu skattgreiðenda gagnvart ríkisvald-
inu, sem samflokksmenn hans bera vitanlega
ábyrgð á.
Allt þetta unga fólk sýnir þegar merki þess að
það muni standa undir þeim væntingum sem !
kjósendur gerðu til þess.
Bíllinn hættulegur börnum
Greining á tölum um slys á 0-6 ára börnum í
umferðinni á árunum 1991-2000 sýna að um 6
af hverjum 10 börnum slasast í bflum. Um 30
prósent slösuðust á gangi og um 10 prósent á
reiðhjóli. í aldurshópnum 7-14 ára slösuðust 41
prósent í bflum á sama tímabili. Það er viður-
kennt að börn, sérstaklega þau yngri, standa
ekki jafnfætis fullorðnum í umferðinni. Sér-
staða þeirra er augljós. Þau eru smávaxin og
hafa mörg hver ekki nægilegan þroska til að
vera ein í umferð, sjá ekki þá hættu sem getur
skapast ef þau fara ekki rétt að. En öðru máli
gegnir um fullorðna. Þess vegna er sú staðreynd
uggvænleg að bfllinn sé hættulegasti staðurinn
fyrir börn í umferðinni - þar sem þau eru undir
forsjá fullorðinna og í umhverfi þar sem slysa-
varnir eiga í flestum tilfellum að vera eins og
best verður á kosið. Hátt hlutfall barna sem
slasast í bflum hlýtur að vekja menn til um-
hugsunar um annars vegar hegðun fullorðins
fólks í umferðinni og hins vegar hvort öryggis-
búnaður bfla taki nægilegt mið af yngstu far-
þegunum, þeim sem setja fullkomið traust á þá
fullorðnu.
GeirH. Haarde spáirí útgjöld ríkisins, skattalækkanir, sölu Landssímans
Skattalækkanir í „biðsti
Fyrsta þingmál hvers vetrar er
jafnan frumvarp til fjárlaga
næsta árs. Ljóst er að aðhalds er
þörf vegna vaxandi þenslu og
stóriðjuframkvæmda. Þetta
verður „aðhaldsfrumvarp",
segir Geir H. Haarde fjármála-
ráðherra í ítarlegu viðtali við
DV, en hins vegar ekkert
„kreppufrumvarp".
„Við viljum sýna afgang, kannski
á bilinu 3-7 milljarða," sagði Davíð
Oddsson forsætisráðherra í DV-
viðtali í júlí, spurður um fjárlög
næsta árs, en hafði þann fýrirvara
að varasamt væri að nefna eina tölu
í því sambandi.
Það væri tilgangslaust að freista
þess að komast nær tölunni en
þetta en hinar breiðu línur em ekk-
ert leyndarmál: „Það er alveg ljóst
að það er mikil uppsveifla fram
undan vegna framkvæmda í tengsl-
um við orkufrekan iðnað og virkj-
anir á hálendinu. Við verðum strax
í fjárlögum næsta árs að taka tillit
til þess,“ segir Geir H. Haarde. „Við
verðum þess vegna að reyna að búa
þannig um hnútana að ríkissjóður
sé ekki að efna til þenslu eða
spennu á vinnumarkaði heldur
þvert á móti að gæta fyllsta að-
halds, og það er stefnan í fmm-
varpinu fýrir næsta ár af hálfu ríkis-
stjórnarinnar; að þetta verði að-
haldsfrumvarp. Þar með er stefnt
að því að það verði nokkuð mynd-
arlegur afgangur á rekstrinum á
næsta ári.“
Útgjöld standi í stað að
raungildi
Nýlega var birtur ríkisreikningur
fyrir 2002 þar sem fram kemur að
útgjöld ríkisins jukust um 4,4% að
raungildi á milli ára. (Þegar frá hafa
verið taldar afskrifaðar skattkröfur
og áhrif af framlagi vegna lífeyris-
skuldbindinga.) Geir er spurður
hvort stefnt sé að svipaðri eða
minni aukningu ríkisútgjalda á
næsta ári.
„Sum þessara útgjalda em þess
eðlis að það er mjög erfitt að
sporna þar við ákveðnum vexti. Ég
geri fastlega ráð fyrir því að á næsta
ári verði almennt talað mjög lítil
raunaukning á útgjöldum, nema til
dæmis varðandi þær trygginga-
greiðslur sem hanga saman við
samninga okkar við eldri borgara
og öryrkja. Að öðm leyti gemm við
ráð fyrir því að það verði lítill sem
enginn vöxtur raunútgjalda," segir
Geir. Hann minnir á að næsta ár sé
aðeins hið fýrsta af nokkmm ámm
sem einkennist af mjög miklum
-framkvæmdum. Það sé þess vegna
mjög mikilvægt að ríkissjóður byrji
Ég geri fastlega ráð fyr-
ir því að á næsta ári
verði almennt talað
mjög lítil raunaukning
á útgjöldum ríkissjóðs.
strax að gæta að sér.“
- Hverjir munu helst fínna fyrir
aðhaldinu?
„Ég sé nú ekki að neinir sérstakir
hópar þurfi að kvíða neinu. Þetta
em alls ekki þannig fjárlög. Það er
engin kreppa í landinu. En það em
hins vegar ævinlega miklar kröfur
og óskir til ríkissjóðs um margvís-
legar framkvæmdir og umbætur af
öllu tagi. Menn verða bara að fara
aðeins hægar í sakirnar á næstunni;
þetta mál snýst um það."
Sundabraut í
einkaframkvæmd
Mikil umræða hefur orðið um þá
ákvörðun ríkisstjórnarinnar að
fresta Héðinsfjarðargöngum vegna
yfirvofandi þenslu. En hvað með
samgöngumál í höfuðborginni, til
dæmis Sundabrautina, sem kynnt
var til sögunnar á næstsfðasta kjör-
tímabili en bólar enn ekkert á? Sú
spurning vaknar hvort hún verði
eitt af fórnarlömbum þenslunnar.
Geir svarar því til að Sundabraut sé
ekki á dagskrá á næstunni hvort eð
er samkvæmt áætlun Vegagerðar-
innar. Þetta sé hins vegar gagnleg
framkvæmd - og hugsanlega megi
flýta henni með því að standa
öðruvísi að henni en hingað til hef-
ur verið gert ráð fyrir.
„Ég held að þetta geti verið mjög
gagnleg framkvæmd. Við sjáum það
til dæmis á fréttum hér í gær að um-
ferðin um Ártúnsbrekkuna er komin
upp í 82 þúsund bíla þegar mest er.
Þessi framkvæmd myndi auðvitað
létta mikið á þeirri umferð.
Mér finnst alveg einboðið að
hugsa sér þessa framkvæmd sem
einkaframkvæmd þar sem yrði inn-
heimt veggjald, vegna þess að
menn hefðu alltaf þann kost að
keyra Ártúnsbrekkuna. Þannig held
ég að það væri hægt að fjármagna
þetta nokkuð hratt og kannski flýta
þessu miðað við það sem ella hefði
orðið, því þetta er væntanlega ekki
á dagskrá fýrr en eftir þó nokkuð
mörg ár. Ég er alveg viss um að
þessi framkvæmd er það arðsöm
að hún gæti staðið undir veggjaldi
alveg eins og Hvalfjarðargöngin.“
Viðskiptahalli ekki stórmál
um þessar mundir
Nýjar tölur sýna að viðskiptahalli
var miklu meiri á fyrri hluta ársins
en á sama tíma í fýrra. Greiningar-
deild íslandsbanka birti nýlega það
álit, að þar sem ekkert lát virtist á
hallanum gæti hann orðið 3% á ár-
inu í stað 1% eins og bankinn spáði
fyrir örfáum vikum.
Fjármálaráðherra bendir hins
vegar á að það verði gjarnan miklar
sveiflur í innflutningi á milli mán-
aða. Núna sé til dæmis mjög mikið
flutt inn af atvinnutækjum vegna
virkjunarframkvæmda. Hann tekur
því ekki undir þær áhyggjur ís-
landsbanka, að hugsanlega aukist
viðskiptahallinn jafn hratt og
óvænt aftur og hann hvarf.
„Nýjasta spá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins staðfestir það sem við höf-
um haldið fram, að ástandið hér er
mjög gott og þeir gera
ekki ráð fyrir miklum
halla á viðskiptajöfnuði
í sínum spám frekar en
aðrir spáaðilar hafa
gert,“ segir Geir.
Norðurál í járnum
Stækkun Norðuráls
er annað sem greining-
ardeildir fjármálafyrir-
tækjanna hafa dálitiar
áhyggjur af um þessar
mundir. Sumum virðist
að stækkunin sé í al-
gjöru uppnámi eftir að
meirihluti hrepps-
nefndar Skeiða- og
Gnúpverjahrepps hafh-
aði nýverið útfærslu
Landsvirkjunar á Norð-
lingaölduveitu. Geir
segist vona að stækk-
unin verði.
„Ég tel að úrskurður
setts umhverfisráðherra
hafi byggst á því að það
ætti ekki að fara inn á
friðlandið í Þjórsárver-
um með lónið en að það
hafi ekki verið miðað við
tiltekin hæðarmörk. staðan sé góð.
Friðlandið sjálft skiptir
auðvitað mestu máli. En niðurstað-
an er ekki komin og þó að þetta setji
strik í reikninginn geri ég mér nú
vonir um að Landsvirkjun og önnur
orkufýrirtæki getið unnið úr því
máli. Þetta skiptir miklu máli fýrir
okkur.
En auðvitað er þarna líka annar
aðili, Norðurál sjálft og eigendur
fýrirtækisins, og þeir verða að gera
upp við sig hvað þeir vilja gera. Við
þurfum auðvitað að gæta þess
gagnvart þeim að við missum ekki
það sem þeir hafa hugsað sér eitt-
hvað annað."
Annað sem gæti haft áhrif á efna-
hagsmálin er hækkun lánshlutfalls
hjá Ibúðalánasjóði upp í allt að 90%,
sem getið er um í stjórnarsáttmálan-
um. Geir segir að nefnd sé að kanna
STAÐAN GÓÐ: Geir segir að nýjar tölur um viðskiptahalla
séu ekki sérstakt áhyggjuefni; spár sumra um 3% halla á ár-
inu séu of háar, enda segi Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn að
allar hliðar þess máls; hækkuninni
sé ekki ætlað að leiða til hækkunar á
húsnæðisverði og kanna verði hvort
markaður sé fyrir ný skuldabréf.
„Það vakna auðvitað ótal spurningar
í þessu en það er verið að vinna í
þessu af fullri alvöru."
Vongóður um sölu Símans
„Það sem er að gerast er það, að
fjarskiptamarkaðurinn er almennt
að taka við sér, ekki síst í útlönd-
um,“ segir Geir spurður um hvern-
ig mál standi með sölu Landssím-
ans. Hann virðist nokkuð bjartsýnn
á að hreyfing gæti komist á málið.
„Miðað við þessa breytingu ætti
ekki að vera óraunhæft að við gæt-
um selt þetta fýrirtæki, eins og hef-
ur verið ásetningur ríkisstjórnar-