Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.2003, Síða 14

74 SKOÐUN ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 2003
Besta þróunaraðstoðin

Það var viðeigandi að tveir atburðir
skyldu fara saman í gær. Annars vegar
fóru samningaviðræður á ráðherrastefnu
Alþjóða viðskiptastofnunarinnar, WTO, út
um þúfur. Þar átti meðal annars að leggja
drög að samkomulagi um frjálsari aðgang
fyrir framleiðslu þróunarlandanna að
mörkuðum ríkari landa. Hins vegar var
kynnt álitsgerð um þróunaraðstoð íslend-
inga, sem unnin var fyrir utanríkisráðu-
neytið. í henni er lagt til að opinber fram-
lög til þróunaraðstoðar verði tvöfölduð á
næstu þremur árum, sem felur í sér að
þau hækki um ríflega 1,3 milljarða króna á
ári.
Full ástæða er til þess fyrir íslendinga að
taka virkan þátt í ýmsu mikilvægu þróun-
arstarfi, ekki síst þar sem þörfin er brýnust
á sviði heilbrigðis- og menntamála. Sýni-
legur árangur hefur náðst á sumum svið-
um. Miklu skiptir að stuðningur Vestur-
landa við þróunarríkin hefur orðið mark-
vissari á undanförnum árum og fremur lít-
ið fer nú fyrir þeirri gagnrýni, sem áður
fyrr var hávær, að spilltir ráðamenn í
þriðja heiminum komist upp með að taka
við bílförmum fjár og hlaða þeim undir
sjálfa sig í stað þess að nýta til þeirra þarfa
sem ætlast var til. En þrátt fyrir ágætan ár-
angur - og enn betri ásetning - liggur hins
vegar í augum uppi að til langs tíma litið er af-
nám viðskiptahafta í alþjóðaviðskiptum lang-
En þrátt fyrir ágætan árangur - og enn betri
ásetning - liggur hins vegar í augum uppi að til
langs tíma litið er afnám viðskiptahafta í al-
þjóðaviðskiptum langsamlega dýrmætasta
„aðstoð" sem Vesturlönd geta boðið þróunar-
ríkjunum. Brýnt er að fólk skilji að prósentur í
tollskrám Vesturlanda halda tugum efekki
hundruðum milljóna fólks annars staðar í
heiminum rækilega föstum í fátækt.
samlega dýrmætasta „aðstoð“ sem Vesturlönd
geta boðið þróunarríkjunum. Brýnt er að fólk
skilji að prósentur í tollskrám Vesturlanda
halda tugum ef ekki hundruðum milljóna
fólks annars staðar í heiminum rækilega
föstum í fátækt. Með því að slá óvinnandi
tollaskjaldborg utan um landbúnað sinn
hafa stjórnvöld ekki aðeins lagt feiknaleg-
an viðbótarkostnað á neytendur heima
fyrir; í leiðinni hafa þau gert að engu
möguleika margra fátækra ríkja á að
koma afurðum sínum á markað.
Það er ótrúlegt til þess að hugsa að enn
í dag skuli fjölmörgum ríkjum haldið í fá-
tækt með úreltum viðskiptahindrunum,
sem enginn maður getur fært rök fyrir að
nokkur einasta vitglóra sé í. Tiltölulega fá-
mennir hagsmunahópar á Vesturlöndum
hafa komist upp með að hindra sjálfsagð-
ar breytingar í þessum efnum. Breytingar
sem myndu ekki aðeins skila neytendum
heima fyrir mikilli kjarabót heldur leiða til
byltingar í lífskjörum margra þróunar-
landa, sem fyrr eða síðar myndi gera að
engu þörfina fyrir hefðbundna þróunar-
aðstoð.
Þrátt fyrir að nýafstaðinn fundur WTO
hafi valdið vonbrigðum er ástæða til að
fagna yfirlýsingum Halldórs Ásgrímsson-
ar utanríkisráðherra í kjölfar hans - og
svipuðum ummælum Halldórs undan-
farna mánuði - þess efnis að íslenskur
landbúnaður verði að búa sig undir
aukna erlenda samkeppni.
Viðteknar venjur riðlast
BERGMÁL
Eiríkur Bergmann Einarsson
stjómmálafræöingur
Sumir dagar eru merkilegri en
aðrir. Stundum gerast atburðir
sem eru táknrænir fyrir lengri
tíma þjóðfélagsumrót og stað-
festa nýjan veruleika. Eitthvað
er öðruvísi en áður, fyrri sýn að
hverfa og ný mynd að mótast.
f liðinni viku bárust fréttir af
ýmsum atburðum, stórum sem
smáum, táknrænum sem háalvar-
legum, sem áttu það sammerkt að
staðfesta víðtækar þjóðfélagsbreyt-
ingar bæði innanlands og utan.
Hver atburðurinn rak annan sem
sýndi að þjóðfélagið er í örri mótun
þessa dagana og viðteknar venjur
að riðlast.
Að glata sakleysinu
Sama dag og heimsbyggðin
minntist voðaverkanna f Banda-
ríkjunum 11. september 2001 dó
Anna Lindh, utanríkisráðherra Sví-
þjóðar, á skurðarborðinu á Karo-
línska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi
eftir fólskulega hnífstunguárás.
Þegar þetta er skrifað er morðing-
inn ófundinn og enn allt á huldu
um ástæðu ódæðisins. Þessi hræði-
legi atburður er ekki sfst skelfilegur
fyrir það að hann gerðist einmitt í
Svíþjóð, f sömu borg og Olof Palme,
þá forsætisráðherra Svíþjóðar, var
myrtur fyrir sautján árum. Sá at-
burður hefur síðan hvílt sem mara
á hinni sænsku þjóðarsál.
En þrátt fyrir það hefúr Svíþjóð
Samúðarkveðjur
fráRÚV
„Svíarverða þv( að bíða eftir
evrunni um sinn."
GunnarH. Arsælsson, fréttarit-
ari RÚViSvíþjóö, samhryggist Svi-
um með niðurstöðu þjóðarat-
kvæðagreiðsiu um evruna iniður-
iagi fréttar sinnar imorgunfrétt-
um Útvarpsfgær.
SIGUR SINN SJÓ: Höfundur segir að fréttir um að Björgólfsfeðgar séu um það bil að ná
yfirráðum í Eimskip staðfesti að Kolkrabbinn sé að liðast í sundur sem stofnun í íslensku
viðskiptalífi.
verið fánaberi hins opna lýðræðis-
þjóðfélags Norðurlandanna sem er
grundvallað á friðsemd, jöfnuði og
virðingu fyrir mannréttindum.
Norðurlandabúar, með Svía f
broddi fylkingar, hreykja sér af
hinu opna samfélagi, návíginu milli
stjórnmálamanna og almennings.
Þar sem stjórnmálamenn deila
kjörum með almenningi, kaupa
mjólkina sína í Bónus og ferðast
um með almenningssamgöngum.
Norðurlöndin hafa hingað til verið
talin einstaklega friðsæl samfélög.
Það hefur óðum verið að breytast
undanfarin ár og hvert ofbeldis-
verkið rekið annað í stórborgum
Norðurlandanna. Morðið á Önnu
Lindh staðfestir að sakleysi Norð-
urlandanna er horfið og mun vænt-
anlega hafa í för með sér stóraukna
öryggisgæslu.
Kolkrabbinn liðast í sundur
Fréttir af yfirvofandi yfirtöku
Björgólfs Guðmundssonar á Eim-
skip er táknræn. Hafskipi, sem
Björgólfur veitti forstöðu, var sökkt
á sínum tíma af eiturnöðrum og
Björgólfur var niðurlægður að
ósekju og nánast hrakinn úr landi.
Heimkoma hans, með fulla vasa
fjár sem hann græddi á því að selja
Rússum áfengi, er eitthvert magn-
aðasta „comeback" sem sést hefur í
íslensku samfélagi.
Fréttir um að þeir Björgólfsfeðg-
ar séu um það bil að læsa kfónum í
Eimskip eru ekki aðeins táknrænar
sögunnar vegna heldur staðfesta að
Kolkrabbinn sem stofnun í íslensku
viðskiptah'fi er að liðast í sundur.
Hvernig svo sem menn vilja skil-
greina fyrirbærið þá hefur sú
skepna teygt anga sína víða og
táknað miðlægan valdakjarna í ís-
lensku viðskiptalífi um áratuga-
skeið. Endalok Kolkrabbans sem
ráðandi valdablokkar í íslensku at-
vinnulífi munu gjörbreyta við-
skiptaumhverfi landsins.
Farið hefur fé betra
önnur og enn rótgrónari stofnun
í íslensku atvinnulífi er nú komin á
fallanda fót. Fréttir í liðinni viku
staðfestu að hið sovéska landbún-
aðarkerfi sem við fslendingar höf-
um mátt búa við er nú loks að riða
til falls en þetta fúna kerfi hefur
hneppt bændur í fátæktargildru og
leitt af sér hæsta matvælaverð í
heimi. f áratugi hefur kerfið fengið
að morkna innan frá. Væri nú betra
umhorfs ef menn hefðu bara hlust-
að á Gylfa Þ. Gíslason sem sá þetta
fyrir, fyrir meira en hálfri öld. En þá
hlustuðu menn ekki á rödd skyn-
seminnar og Gylfi var útmálaður
sem landráðamaður. Um landbún-
aðarkerfið er aðeins eitt að segja:
Farið hefur fé betra!
Nýjar lægðir í fjölmiðlum
Fjölmiðlun á Islandi náði áður
óþekktum lægðum í liðinni viku og
ætla ég rétt að vona að það sé ekki
til marks um nýja tíma. Vikublaðið
Séð & heyrt sagði vísvitandi ranga
frétt af því að ungur þingmaður
hefði verið tekinn próflaus fyrir of
hraðan akstur. Ekki aðeins er þetta
engin frétt heldur beinlfnis alrangt.
í áratugi hefur land-
búnaðarkerfið fengið
að morkna innan frá.
Væri nú betra umhorfs
efmenn hefðu bara
hlustað á Gylfa Þ. Gísla-
son sem sá þetta fyrir,
fyrir meira en hálfri öld.
Ritstjóri blaðsins vissi að fréttin var
röng daginn áður en blaðið kom út.
Sjálfur sýslumaðurinn í umdæm-
inu þar sem bifreiðin var stöðvuð
sagði ritstjóranum að þingmaður-
inn hefði ekki verið undir stýri. Það
lá meira að segja fyrir ljósmynd
sem sannaði það. En það dugði
ekki til. Þrátt fyrir það var fréttin
sögð og blaðinu dreift. Ritstjórinn
beit síðan höfuðið af skömminni í
viðtali við DV þar sem hann sagðist
standa við fréttina þótt yfirlýsing
um hið gagnstæða kæmi loks von-
um seinna. Hversu lágt er eiginlega
hægt að leggjast?
Kalt mat hjá RÚV
„Augljós áhrif sænska nei-sins
hér í Noregi eru að það hræðir
fylgismenn Evrópusambandsins
frá því að leggja út (þriðju þjóð-
aratkvæðagreiðsluna um inn-
göngu í sambandið; fólkið getur
alltaf fundið upp á þv( að segja
nei, þótt allir helstu sérfræðingar
um framtíð landsins og fjármál
segi já-lð skynsamlegra."
Gísii Kristjánsson, fréttaritari
RÚVÍNoregi, ieggur hiutiægt mat
á stöðu máia íhádegisfréttum Út-
varpsigær. Tæptáreriiðiðfráþví
að frétt Gisia um meinta stefnu-
breytingu forsætisráðherra Noregs
igarð ESB varö Davíð Oddssyni tii-
efni tii að saka RÚVum fréttaföis-
un úr ræðustóii á Aiþingi, enda var
ekki hægt að finna fréttinni stað f
norskum fjöimiðium.
Þegarspurt er
„[...] ekki er til sú Evrópusam-
bandsþjóð sem sjálfviljug hefur
kastað gjaldmiðli sínum en tekið
(staðinn upp gjaldmiðil Evrópu-
samkenndarinnar. f þeim lönd-
um þar sem evran ríkir, þar
ákváðu stjórnvöld það ein. I
þeim löndum þar sem kjósendur
hafa veriö spurðir, þar er engin
evra."
Vefþjóðviijinn dAndriki.is.
í sameign
„Stjórnarskráin þarf að taka af
allan vafa um að náttúruauðlind-
ir, sem enginn á og eru í reynd
partur af sameiginlegri arfleifð
þjóðarinnar, séu ótvíræð sam-
eign hennar. Ég á þar við auð-
lindir fallvatnanna, auðlindir sem
kunna að leynast á hafsbotni,
fjarskiptarásir í lofti, þjóðlendur,
svo það helsta sé nefnt."
Össur Skarphéöinsson ieggur tii
endurbæturá stjómarskránni f tii-
efniaf 100 ára afmæii heima-
stjórnarinnar lgrein á Póiitíkis.
Svipað og
þorskurinn?
„Þjóðsöngurinn er eign ís-
lensku þjóðarinnar, og ferfor-
sætisráðuneytið með umráð yfir
útgáfurétti á honum."
2. grein iaga frá 1983um þjóð-
söng fsiendinga.