Dagblaðið - 24.09.1975, Blaðsíða 9

Dagblaðið. Miðvikudagur 24. september 1975.
9
GERAST í BANGLADESH?
hernum. Þeir hafa einnig fengið
stóraukin stjórnmálaleg áhrif.
Bæði hershöfðingjarnir og
undirmenn þeirra eiga sæti i
byltingarráði Mushtaques
forseta, sem i raun og veru
stjórnar landinu.
Meginvandamálið, að sögn
diplómatanna, er að undirfor-
ingjarnir geta ekki snúið aftur
til herbúða sinna sem óbreyttir
herforingjar eftir að hafa
stjórnað byltingunni.
Talsmenn þessara tveggja
hópa eru Ziaur Rahman fyrir
\SaJ
hönd hershöfðingjanna og
Khalid Musharaf fyrir hönd
undirforingjanna. Að sögn
diplómatanna er ágreiningur á
milli þessara tveggja manna.
Khwaja Wasiuddin, aðstoðar-
hershöfðingi og núverandi
ambassador Bangladesh i
Kuwait, er væntanlegur heim
innan tiðar til að taka þar við
mikilvægu embætti. Ekki hefur
heimildum borið saman um
hvaða embætti það muni verða,
en taka ber tillit til þess, að
Wasiuddin er elzti herforingi
landsins.
Aftökur og
fangelsanir
Margir helztu aðstoðarmanna
Mujibs voru myrtir ásamt fjöl-
skyldu hans þann blóðuga
morgun, 15. ágúst. Margir aðrir
eru i fangelsi og eiga yfir höfði
sér að verða ákærðir um spill-
ingu og bitlingastarfsemi. Aðrir
eru i gæzluvarðhaldi.
Mushtaque forseti lét verða
eitt sitt fyrsta verk eftir bylt-
ínguna að leysa upp Krishak
Sramik Awami-bandalagið,
eina leyfilega stjórnmálaflokk
landsins eftir að Mujib gjör-
breytti stjórnarháttum sinum
og stjórnarskrá fyrr á þessu ári
til að festa sjálfan sig i sessi.
Tveir þingmenn bandalagsins
voru handteknir nýlega ásamt
Tofael Ahmed, nánum sam-
starfsmanni Mujibs.
Helzta baráttumál stjórnar-
innar sem stendur er þó að gera
upptæk öll vopn sem til eru ólög-
leg I landinu. Eftir að lands-
mönnum hafði verið gefinn
vikufrestur til að skila vopnum
sinum til yfirvalda lét stjórnin
til skarar skriða.
Samkvæmt stjórnarskýrslu
voru alls um 80.000 ólögleg vopn
til eftir sjálfstæðisstrið Bangla-
desh. Þrisvar sinnum reyndi
Mujib að fá þegna sina til að
skila vopnum sinum til stjórn-
valda en án verulegs árangurs.
Nú hafa hundruð vopna fundizt i
herferfj nýju stjórnarinnar um
landið þvert og endilangt.
Indverjar varir um sig
Smávægilegir bardagar eru
sagðir hafa átt sér stað á milli
sveita hersins og félaga i per-
sónulegum öryggisverði
Mujibs.
Fréttir frá austustu héruðum
Indlands, sem liggja að Bangla-
desh, herma að þessir öryggis-
verðir hafi reynt að skipuleggja
andspyrnu i Comilla og Rang-
purhéruðum gegn nýju stjórn-
inni. Indverska stjórnin hefur
mikinn áhuga á að koma I veg
fyrir ferðir og starfsemi þess-
ara öryggisvarða á indversku
landssvæði, þar sem túlka megi
það sem afskipti Indlands af
innanrikismálum Bangladesh.
Embættismenn indversku
stjórnarinnar i Calcutta hafa
viðurkennt, að nokkuð hafi verið
um liðsflutninga Indlandsmegin
við landamærin, en taka skýrt
fram, að einungis sé um venju-
legar æfingar að ræða. Ind-
verskum landamæravörðum
hefur þó verið fyrirskipað aö
koma i veg fyrir allar ólöglegar
mannaferðir yfir landamærin.
Indverska stjórnin hefur
einnig verið mjög viðkvæm
fyrir allri gagnrýni og tor-
tryggni i sinn garð. Þá kærir
Mujibur Rahman lýsir yfir stofnun lýðveldisins Bangladesh
stjórn Gandhis sig sizt af öllu
um innanlandsóeirðir i Bangla-
desh, þar sem það gæti haft i för
með sér fjöldaflótta bengalskra
Hindúa yfir landamærin til Ind-
lands. I Bangladesh eru 10 mill-
jón Hindúar.
Efnahagsörðugleikar
Indlands vegna
Bangladesh
Indverskt efnahagslif varð
fyrirmiklum áföllum þegar ind-
verska stjórnin gerði sitt bezta
til að fæða þær milljónir
Hindúa, sem flýðu yfir til Ind-
lands i striði Bengala og
Pakistana 1971.
Forystugreinar dagblaöa i
Dacca sem og hvita bókin hafa
látið aö þvi liggja, að nýja
stjórnin sé óllkleg til að við-
halda sömu vináttunni og kær-
leikskeðjunni, sem Mujib fursti
hélt við Indland.
1 hvitu bókinni er kafli sem
greinilega er beint til Indlands.
Þar segir að fyrri . stjórn
Bangladesh hafi verið neydd til
að taka rangar ákvarðanir
„vegna þrýstings frá vinaþjóð”.
Dæmin, sem nefnd voru i
þessu sambandi, voru sam-
komulag frá i april um miðlun
Ganges-fljóts með stiflu á
Farakka nærri landamærum
Indlands og Bangladesh, og
einnig gengisfelling stjórnar
Mujibs fyrr á þessu ári.
Farakka-áætlunin, sem veitir
Indverjum vatn úr Ganges til
framrásar hafnarinnar I Cal-
cutta, var harðlega gagnrýnd.
Sú gagnrýni náði meira að segja
inn I sjálfa rikisstjórn Mujiburs
Rahmans.
Enn eitt áhyggjuefni ind-
versku stjórnarinnar er vin-
gjarnlegar augngotur nýju
stjórnarinnar i Dacca til Kina
og rikja múhameðstrúar-
manna, þ.á.m. Pakistan.
Indversk áhrif i Bangladesh
fara örugglega minnkandi með
meiriháttar aðstoð oliurikra
múhameðstrúarrikja. Mestar
áhyggjur hefur þó stjórn
Gandhis af fúsum vilja Kinverja
til að viðurkenna nýju bylt-
ingarstjórnina.
Landamæri Kina og Indlands
eru hundruð km á lengd. Sam-
komulag stjórna landanna er
ekki upp á það bezta og Pek-
ing-stjórnin, sem alltaf hefur
stutt stjórn Pakistan, vildi
aldrei viöurkenna hina föllnu
stjórn þjóðarleiðtogans sem
brást, Mujiburs Rahmans.

SIÐFERÐI
Ég var fulltrúi flokks mins i
fjárhags- og viðskiptanefnd
neðri deildar, sem fjallaði um
málið, og flutti þar breytingar-
tillögu um að ákvæðin um þessa
pólitisku stjórn stofnunarinnar,
um þá fyrirhuguðu stjórnendur
hennar, sem farið var að kalla
„kommissara”, skyldu felld
niður. I stað þess skyldi rikis-
stjórnin skipa framkvæmda-
stjóra, er annast skyldi daglega
stjórn stofnunarinnar og ásamt
forstöðumönnum deilda mynda
framkvæmdaráð hennar.
Fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins i fjárhags- og
viðskiptanefnd voru þá
Matthias Bjarnason og
Matthias Á. Mathiesen. Þeir og
flokkur þeirra voru andvigir
frumvarpinu I heild, en flokkur
minn studdi hins vegar megin-
stefnu þess. En um það atriði
vorum við sammála, að
ákvæðin um hina pólitisku
stjórn stofnunarinnar, um
„kommissarana”, væru stór-
hættuleg, þau væru fordæmis-
laus varðandi slikar stofnanir
og i raun og veru siðlaus. Þeir
fluttu þvi breytingartillögur við
frumvarpið, sem voru efnislega
séð samhljóða þeim breytingar-
tillögum um þetta atriði, sem ég
flutti fyrir hönd flokks mins.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins i
fjárhags- og viðskiptanefnd efri
deildar voru þeir Geir
Hallgrimsson og Halldór
Blöndal. Þeir lýstu einnig fullri
andstöðu við þetta stjórnfyrir-
komulag og fluttu tillögu til
breytingar á þvi, sams konar og
við fulltrúar Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks i neðri deild.
Fóru þeir i nefndaráliti hinum
hörðustu orðum um þessa
skipan mála og þá stjórnmála-
spillingu, sem hún bæri vott um.
Reynslan af hinni pólitisku
framkvæmdastjórn var mjög
slæm. Er óhætt að fullyrða, að
meira óorði hefur ekki I annan
tima verið komið á áætlunar-
gerð á tslandi en á valdaferli
þeirra pólitisku fulltrúa,' sem
settir voru yfir Framkvæmda-
stofnunina. Engin raunveruleg
samvinna tókst milli sjálfrar
rikisstjórnarinnar og hinnar
pólitisku stjórnar Fram-
kvæmdastofnunarinnar. Hinar
mikilvægustu ákvarðanir varð-
andi fjárfestingarmál voru
teknar án þess að Fram-
kvæmdastofnuninni væri falin
nokkur áætlunargerð i þvi sam-
bandi, og má þar t.d. nefna
skuttogarakaupin. Svo virtist,
sem Framkvæmdastofnunin
heföi verið sérstakt áhugamál
Framsóknarflokksins, en margt
virtist benda til þess, að ráð-
herrar Alþýðubandalagsins
gerðu sér far um að sniðganga
hana. Sjálfstæðisflokkurinn hélt
upp harðri gagnrýni á störf
hinna pólitísku „kommissara”,
eins og Alþýðuflokkurinn.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
myndaði núverandi rikisstjórn,
hlaut almenningur að gera ráð
fyrir þvi, að það yrði eitt fyrsta
verk hinnar nýju rikisstjórnar
að breyta þessu stjórnarfyrir-
komulagi Framkvæmdastofn-
unarinnar, sem hann hafði rétti-
lega talið nánast siðlaust.
Einhverjar yfirlýsingar munu
hafa verið gefnar um, að slikt
stæði til. En ekki varð það gert.
Það, sem gerðist, var hins
vegar, að sá þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, sem hvað
harðast hafði gagnrýnt laga-
setninguna á sinum tima i neðri
deild, Ingólfur Jónsson, var
skipaður formaður stjórnar
stofnunarinnar. „Komissara-
kerfið” var ekki afnumið,
heldur breytt um menn i
kommissarastörfunum. Fram-
sóknarmaðurinn hélt sinu sæti,
en i stað fulltrúa Alþýðubanda-
lags og Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna kom fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins og meira að
Kjallarinn
Gylfi Þ. Gísíason
segja þingmaður sama kjör-
dæmis, Austurlandskjördæmis,
og Framsóknarmaðurinn. Hinir
nýju komissarar urðu Tómas
Arnason og Sverrir Hermanns-
son.
Þegar sýnt virtist, að rikis-
stjórnin ætlaði ekki að láta
verða af þvi að breyta þessu
óheilbrigða stjórnarfyrirkomu-
lagi mikilvægrar opinberrar
stofnunar, fluttum við þing-
menn Alþýðuflokksins i neðri
deild á siðasta þingi frumvarp
um breytingar á lögunum, sam-
hljóða þeim tillögum, sem við
fulltrúar Alþýðuflokks og Sjálf-
stæðisflokks höfðum flutt á
sinum tima i báðum deildum
þingsins. Engum þurfti að
koma á óvart, þótt
framsóknarmenn og málgagn
þeirra sendi okkur tóninn út af
þessum frumvarpsflutningi. En
sjálfstæðismenn fengust nú ekki
til þess að taka undir sin fyrri
rök. Enn situr við hið sama.
Sjálfstæðismaður er formaður
stjórnarinnar og tveir pólitiskir
kommissarar, sjálfstæðismaður
og framsóknarmaður, eru
raunverulegir yfirmenn
Framkvæmdastofnunarinnar.
Um þetta hátíalag er ekki
hægt að nota annað orð en að
hér sé um að ræða pólitiskt
siðleysi. Um þessar mundir er
mikið talað um misferli i fjár-
málum. Ekki verður slikt for-
dæmt nógu sterklega. En við
hverju er að búast, þegar
stjórnmálamenn og stjórnmála-
flokkar leyfa sér að litilsvirða
heilbrigða dómgreind og rétt-
lætisvitund almennings með svo
augljósum hætti, að gera það i
dag, sem þeir fordæmdu fyrir
fáeinum árum, — að sýna það i
reynd, að ekkert var að marka
fyrri orð og eiða — að völd og
áhrif eru þeim meira virði en
stefnumál?
Almenningur þarf að veita
þessu athygli. Heilbrigt
hugsandi menn verða að koma i
veg fyrir að slikt geti gerzt.