Dagblaðið - 12.11.1975, Blaðsíða 9

Dagblabið. Miðvikudagur 12. nóvember 1975.
9
\
1 \ \ :
y - ■' Wki
■ Ifl
II 1. * ‘ MWkÍ' - j1
Á í / * ÍaPffPSi 1 '••(* / ‘IH , --■JHIjfe: tm o HlSt '^H'\*:.v« ■ A i V x
Heim! Heim! Suður-vietnamiskir flóttamenn á Guam fá fregnir um aö þeir fái að snúa heim. Þeir kom-
ust ekki lengra en til Guam á leið sinni til Bandarikjanna. Nú eru þeir ýmist atvinnulausir eða farnir -
lieim i þorp sin i sveitum landsins.
ekki hegningu,” sagði háttsett-
ur embættismaður á sviöi fé-
lagsmála i samtali við Pham
Ngoc Dinh, fréttamann Reuters
i Saigon i fyrrakvöld.
Hann bætti þvi viö, að það
myndi taka töluverðan tima að
má burtu öll merki um félags-
lega spillingu sem hefur grass-
eraö i meira en heila öld.
Hópur varðliða hefur að und-
anförnu farið um þau svæði og
borgarhverfi Saigon, sem áður
gengu undir nafninu „Rauð-
ljósahverfin”, og hvatt vændis-
konur til að láta af illum lifnað-
arháttum sinum.Erþeim bent á
að snúa sér til þjálfunarmið-
stöðvanna eða heimaþorpa
sinna.
Dagblaö i Saigon skýrði
nýlega frá þvi að 824 fyrrum
vændiskonur úr miöborginni
hefðu hlotiö endurhæfingu og
væru farnar að „lifa lifinu upp á
nýtt”, eins og haft var eftir einni
þeirra.
En vændiskonur eru ekki með
öllu horfnar af götum botgar-
innar. t vissum borgarhlutum
eiga vegfarendur enn „á hættu”
að rekast á falar konur.
Afbrot og atvinnu-
leysi helzt i hendur
Herferð borgaryfirvalda
beinist einnig að þvi að tæma
göturog stræti af óknyttamönn-
um, eiturlyfjasjúklingum, vasa-
þjófum, innbrotsþjófum og betl-
urum.
Afbrot eru enn vandamál i
Saigon en verulega hefur dregiö
úr þeim eftir að tekið var fyrir
starfsemi nokkurra skipulagðra
þjófaflokka. Veskja- og reið-
hjólaþjófnaöur er þó enn I „góðu
gildi”.
Embættismaður stjórnarinn-
ar sagði afbrotavandamálið
haldast I hendur við atvinnu-
leysi. „Þegar það siðarnefnda
hefur verið útilokað mun hið
fyrra hverfa af sjálfu sér,”
sagði hann.
Atvinnuleysi er að sjálfsögðu
einn mesti höfuðverkur nýju
stjórnarinnar. Hundruð þús-
unda fyrrverandi hermanna
Thieu-stjórnarinnar eru nú
komnir aftur með fjölskyldur
sinar — og þá vantar vinnu.
Talið er að I Saigon, sem telur
hálfa fjórðu milljón ibúa, sé
rúmlega ein milljón manna án
atvinnu.
Ýtt undir
landbúnaðinn
Yfirvöld reyna nú allt hvað af
tekur að skapa atv. i iðnaöi og
landbúnaði. Þeir, sem vilja
rækta eigin jörð, fá hjálp i form i
vinnukrafts, verkfæra og pen-
inga til að koma undir sig fótun-
um.
Atvinnuleysingjum er ætlað
að fara frá Saigon og þegar hafa
um 300 þúsund manns snúið aft-
ur heim til þorpa sinna i sveit-
unum eða hafið uppbyggingar-
störf á nýju „efnahagssvæöun-
um”.
Samkvæmt opinberum heim-
ildum er stefnt að þvi að ibúa-
tala Saigon lækki úr 3.5 millj. i
tvær milljónir.
N
þá út frá þvi að svör finnist við
þeim, og að þau svör skipti ein-
hverju máli, allténd fyrir
skemmtun manns af leiknum.
Þvi miður lætur texti leiksins
uppi heldur en ekki dul og tor-
ráðin andsvör i þessu máli sem
hætt er við að áhorfandinn leiði
hjá sér: Eigi komið þér þeim
kassa á mig. En torvelt er að
festa hug við framvindu leiksins
eins og hann kemur fyrir á svið-
inu, án neinnar tillagðrar merk-
ingar hennar, án þess að gera
ráð fyrir að orð og æði í leiknum
eigi að gera einhvers konar boð
umfram orðanna hljóðan eða
það sem fyrir augu ber.
En einkum verður þetta að
vandamáli vegna þess hversu
ásjáleg sýningin i Leikhúskjall-
aranum reyndist þrátt fyrir
þessi tormerki. Eg hef sjaldan
vitað eins skýr skil texta og
leiks og i þessari sýningu: án
þess að kæra sig svo sem neitt
um merkingu þess sem fyrir
bar, manngervinga og efnislega
framvindu leiksins var unnt að
fylgjast af nokkrum áhuga með
leikurunum á sviðinu, viðureign
þeirra við hinn tillukta og tor-
kennilega texta leiksins. Þannig
skoðað mætti kannski segja að
Hákarlasól sé leikrit sem ekki
fjalli um neitt nema sig sjálft.
Þá er kassinn mikli i leiknum
„tákn” fyrir leikinn sjálfan sem
leikendum er uppálagt að rjúfa
og ráða innihald hans fyrir
áhorfendum.
En þessi einkennilega viður-
eign fórst þeim merkilega vel úr
hendi Sigurði Skúlasyni,
Sigmundi Erni Arngrimssyni og
Gunnari Eyjólfssyni og nutu þá
að sönnu hins mikla návigis sem
verður við áhorfendur i
Leikhúskjallaranum þar sem
hvert viðvik og svipbrigði
verður svo nærtækt og stórt i
sér. Þessi sýning er öll fyrir
augað: hrikaleg mynd mann-
anna/trúðanna þriggja loðir
föst i hug áhorfandans þegar frá
er snúið þótt langsótt og annar-
leg orðræða þeirra þyrlist hjá
eins og þoka i salnum.
Umbúnaður leiksins á
sviðinu, hvit og grá sviðsmynd
Magnúsar Tómassonar, var
sérkennileg og einkar vel við-
eigandi: Leikurinn gerist að
sinu leyti inni i einhvers konar
kassa sem áhorfendur sjá inn i á
þrjá vegu. Það er leikrit i kass-
anum.
Hákarlasól — Sigurður Skúla-
son, Sigmundur örn Arngrims-
son, Gunnar Eyjólfsson. Mynd
úr leikskrá.

.
f rœðingar hœfír sem byggingastjórar?
Kjallarinn
Sturla Einarsson
ýmist i framkvæmd eða viögerö
um siðar.
Siðasta tillagan er svo um það
að þeir 4 meistarar, sem fram til
þessa hafa séð um allar húsbygg-
ingar á Islandi, skuli nú ekki
lengur fara með framkvæmda-
vald i byggingarmálum, heldur
skuli hinum 5. bætt við, hann skuli
vera háskólamenntaður og hann
skuli öllu ráða.
Nauðsynlegt er að allir þeir er
um húsbyggingarmál hugsa geri
sér grein fyrir þvi, hvað hér er á
ferðinni. Til þess að skýra hvern-
ig þessum málum er nú fyrir
komið skal gangur einnar hús-
byggingar rakinn, og geta menn
þá um það dæmt hvort nauðsyn sé
á að vikja núverandi meistara-
kerfi til hliðar og setja yfir þá
nýja yfirstjórn, skipaða mönnum
sem aldrei hafa að byggingum
unnið.
Starf byggingameistara sem
byggingastjóra felst I eftirfarandi
störfum: Við upphaf hverrar
byggingar felur húsbyggjandinn
(þá lóöarhafi) arkitekt eða húsa-
teiknara og verkfræöingi að
teikna fyrir sig húsið.
Þegar húsbyggjandinn hyggst
svo hefja framkvæmdir hefur
hann oftast fyrst upp á bygginga-
meistara (húsasmiðam.) og spyr
hann ráða varðandi húsbygging-
una, þ.e.a.s. efnisþörf, vinnulaun,
byggingartima og jafnvel fjár-
mögnun.
Einnig kemur það oftast i hlut
byggingameistarans að útvega
hina meistarana, múrarameist-
ara, pipulagningameistara og
rafvirkjameistara, en þó er það
venja, að húsbyggjandinn þekkir
einhvern af áðurnefndum meist-
urum og fær hann þá i viðkom-
andi verkþátt.
Aður en framkvæmdir geta svo
hafizt þarf húsbyggjandinn að
skrifa undir verkbeiðni sem við-
komandi meistari skrifar einnig
undir, siðan fer meistarinn meö
verkbeiðnina (afrit) til bygginga-
fulltrúa og skrifar nafn sitt i bók
og þar með er hann orðinn ábyrg-
ur verktaki sins verkþáttar húss-
ins. Byggingameistarinn, sem
framkvæmir mótasmiði og annað
tréverk hússins með sinum
starfsmönnum, þarf svo að gæta
þess að múrarameistari komi
• með sina menn inn i verkið þegar
leggja þarf járnalögn, pipulagn-
ingameistari þegar leggja þarf
pipu- eða skólplögn og rafvirkja-
meistari þegar kemur að raflögn.
Er mjög nauösynlegt að góð
samvinna sé á milli allra aðila,
þvi að stöðvist einhver meistar-
anna vegna manneklu, efnisleysis
eða féleysis húsbyggjanda er það
venjan að húsbyggjandinn hring-
ir i byggingameistarann og biður
hann að leysa vandann.
Verður byggingameistarinn oft
að leysa ótrúlegustu vandamál,
svo sem hlaupa til og útvega efni
af öllum gerðum, velja heppileg-
asta byggingaefnið og viðskipta-
aöila, laga fljótt það sem aflaga
kann að fara, umbera að fá ekki
greidd vinnulaun á réttum gjald-
dögum og jafnvel eyða missætti
milli hjóna eða skoðanamun
vegna byggingarinnar og róa
stressaöa húsbyggjendur. Ekki er
reiknað með kaupi til handa
meistaranum fyrir megnið af
þessum störfum, heldur aðeins
fyrir stjórnun starfsmanna og
eftirlit með verkþættinum.
Mjög misjafnt er hve mikiö
meistarinn þarf að stjórna heild-
arverkinu og fer það eftir þvi
hvað húsbyggjandinn getur
bjargað sér sjálfur.
Má ljóst vera að húsbyggjendur
eru að þvi leyti eins misjafnir og
þeir eru margir, þvi ef vel á að
vera þarf húsbyggjandinn að hafa
hæfileika framkvæmdastjóra.
Alltof mörg dæmi eru um að
meistarinn hrökklist frá húsinu
og skrifar sig af sem ábyrgur
fyrir þvi sem eftir er vegna skiln-
ingsleysis og vanþroska hús-
byggjanda.
1 sliku tilviki má húsbyggj-
andinn ekki halda áfram verkinu
nema annar meistari hafi tekið
við. Slik vandræði stafa einnig
oftast af þvi að húsbyggjandan-
um, sem er að ráðast i flestum til-
vikum i mestu og erfiðustu fram-
kvæmd á lifsleiðinni, finnist hús-
byggingin sér svo mikilvæg að
meistarinn verði að taka tillit til
þeirra aðstæðna og vera reiðubú-
inn, nánast á nóttu sem degi, en
tekur ekki tillit til þess að meist-
arinn þarf að geta lifað sem eðli-
legustu heimilislifi.
Þetta má þó losna við ef hús-
byggjandinn lætur bjóða út hús-
bygginguna en þvi fylgir aftur á
móti að byggingin verður dýrari.
meðal annars vegna þess að hús-
byggjandinn fær ekki tækifæri að
vinna sjálfur við bygginguna og
þá þýðir ekki að láta standa á
greiðslum til verktaka.
Er þvi augljóst af framan-
greindu að starf byggingarstjóra
krefst þess að hafa alhliða þekk-
ingu á verkframkvæmdinni.
reynslu og hæfileika i stjórnun
starfsmanna. mjög góða þekk-
ingu og reynslu á efni þvi sem
nota á i bygginguna og vera ávallt
i góðu andlegu jafnvægi vegna
misjafnrar framkomu og skiln-
ings húsbyggjanda. Er þvi væg-
ast sagt hæpið að arkitekt eða
verkfræðingur geti annazt start
byggingarstjóra en þessir menn
hafa ekki verklega reynslu sem
iðnaðarmenn, hafa ekki stjórnað
iðnaðarmönnum eða verið verk-
takar og þekkja mjög takmarkað
til efniseiginleika.
Sturla Kinarsson
luisgagna- og
byggingameistari.