Dagblaðið - 10.02.1976, Blaðsíða 2

Dagblaðið. Þriðjudagur 10. febrúar 1976.
FÍFLINU SKAL Á
FORAÐIÐ ETJA
Það varð sorg —
ÞEGAR TEIKNIMYNDIRNAR
VORU FELLDAR NIÐUR!
Þjóðviljinn er málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis,
eins og í blaðinu stendur. Ekki er ég
áskrifandi að Þjóðviljanum en
Sigríður í Núpstúni heldur honum til
haga fyrir mig svo að ég fæ tækifæri
til að kynna mér efni hans öðru
hverju.
Þó að ég sé oft ósammála þeim
Þjóðviljamönnum, verð ég að viður-
kenna, að í blaðinu koma oft læsileg-
ar og áhugaverðar greinar. Ég er
nú að líta í eitt Þjóðviljablað
sem kom út 23. marz 1974. Á þeim
tíma höfðu ýmsir örlagaríkir atburðir
nýlega gerzt. Dr. Þorsteinn Sæ-
mundsson o.fl. merkir menn voru þá
búnir að safna undirskriftum fyrir
Varið land og miklar vinnudeilur
höfðu þá nýlega verið leystar á ör-
lagaríkan hátt. Þá fór allt úr bönd-
unum eins og Hannibal sagði.
Á bls. 7 í fyrrnefndu blaði er mynd
af dr. Þorsteini Sæmundssyni að
beygja sig yfir kassann með undir-
skriftablöðunum frá Vörðu landi en
þeir Ólafur Jóhannesson og Eysteinn
Jónsson horfa á með miklum alvöru-
svip eins og þeir séu að fylgja vini til
grafar. Nú að undanförnu hef ég lítið
heyrt í dr. Þorsteini Sæmundssyni og
öðrum VL-mönnum en mér finnst
tími til kominn að þeir láti nú eitt-
hvað í sér heyra. Ég legg til, að þeir
láti nú tölvuna draga út 500 nöfn
þeirra sem skrifuðu undir hjá þeim
VL-mönnum. Síðan verði þessir 500
menn spurðir hvort þeir séu enn
sömu skoðunar og fyrir tveim árum
varðandi dvöl bandariska hersins hér
á landi.
Á bls. 9 og 10 í fyrrnefdu blaði er
grein eftir Óttar Proppé sem
nefnist Mennt er máttur til að...?
Opið bréf til MarkúsarÁ. Einarsson-
ar og annarra háttlaunaðra mennta-
manna. Höfundurinn færir þarna
rök gegn því, að langskólamenn eigi
að fá hærra kaup en ómenntaður
lýðurinn. Margt í grein Óttars er svo
vel sagt og íhugunarvert að ég fór að
rifja hana upp að nýju og ég ætla nú
t.d. að benda á eftirfarandi kafla:
„Um leið og lágtekjufólk fer að
selja vinnu sína, fer það að borga
skatta sem meðal annars eru notaðir
til að greiða kostnað af íslenska skóla-
kerfinu. Það fer því strax að greiða
sinn hluta af kostnaði við menntun
langskólagengins fólks. Það má því
með fullum rétti spyrja hver skuldi
hverjum.—
Fullkomlega eðlilegt er að spyrja
hvort láglaunafólk sé ekki haft að
fífli. Augljóst er að láglaunamönnum
er att á foraðið. Lykillinn að viðun-
andi kjarasamningum hefur oftast
verið í höndum Dagsbrúnarmanna.
Tekjulægstu launþegarnir hafa líka
oftast beitt skæðasta og vandmeð-
farnasta vopni stéttabaráttunnar,
verkföllum. En hvað hefur svo gerzt,
þegar verkamenn hafa knúið fram
kjarabætur?
Tekjuháir launþegar fylgja í slóð-
ina, eða berast eftir henni sjálfkrafa.
Allir fá hlutfallslega sömu launa-
hækkun, sem velt er beint út í verð-
lagið. Kjarabætur láglaunafólks
verða að engu. Það fær heldur fleiri
en að sama skapi léttari krónur í
umslagið en áður. Raungildi laun-
anna er enn svo lágt, að það er
ofvaxið mennskum mönnum að
framfleyta sér á dagvinnukaupi.
Þegar ég var skólastrákur í Flens-
borg vann ég stundum á sumrin við
að landa úr togurum. Við þetta
unnu þá einkum unglingar og roskn-
ir verkamenn. Karlarnir voru margir
hverjir orðnir lúnir eftir langa ævi,
og sumir þeirra hefðu alls ekki átt að
koma niður í lest til annars en að
rabba um daginn og veginn, því að
þetta var púlvinna. Ég öfundaði
mjög kranamennina, taldi þá eiga
náðuga daga miðað við okkur í lest-
inni og hefði með glöðu geði borgað
dálítið af kaupinu mínu fyrir að fá að
stjórna krana einn og einn dag í stað
þess að moka karfa. Ég hef sjaldan á
ævinni orðið jafn undrandi og þegar
ég heyrði, að kranamennirnir fengju
hærra kaup en karlarnir í lestinni.
Óréttlæti í stórum eða smáum stíl
verður að hverfa. Nýafstaðnir kjara-
samningar hafa litlu sem engu breytt
um þessi mál.”
Þetta allt hefur orðið mér mikið
umhugsunarefni. Þó að verkamenn
fengju mjög miklar kauphækkanir í
krónutölu í febrúarlok 1974 voru þeir
litlu sem engu bættari að þrem vik-
um liðnum, að dómi Óttars Proppé.
Eini árangurinn var aukin verðbólga
og síðan varð ríkisstjórnin að gefast
upp.
En það er eins og menn eigi ósköp
erfitt með að læra af reynslunni. Nú
eru verkalýðsfélögin að undirbúa
verkföll ef ekki verður gengið að
kröfum þeirra. Auðvitað vita allir,
hver árangurinn verður, aðeins aukin
verðbólga. Krónutölukjarabæturnar
verða allar teknar aftur á einn eða
annan hátt, og verkamennirnir fá
kannski ekki einu sinni hugsanlegan
verkfallskostnað bættan.
Einhvers staðar er villa í kerfinu
sem verkalýðsfélögin verða að finna.
Mig grunar að villan sé sú að lág-
launastéttirnar beita verkfallsvopn-
inu til framdráttar kröfum sínum.
Samningar, sem gerðir eru, hafa því
aðeins eitthvert. gildi að þeir séu
haldnir. En samningar, sem gerðir
eru þegar verkfall er yfirvofandi eða
skollið á, eru í eðli sínu nauðungar-
samningar, og samkvæmt almenn-
ingsáliti er ekki talin siðferðileg
skylda að halda nauðungarsamninga.
Þar liggur hundurinn grafmn. Þess
vegna renna slíkir samningar yfirleitt
strax út í sandinn. Atvinnurekendur
og stjórnvöld reyna strax að finna
smugur til þess að komast fram hjá
samningunum og jafnvel brjóta þá
niður.
Samningsrétturinn er launastétt-
unum svo mikils virði að það er of
mikil áhætta að gera þau réttindi
óvirk með verkföllum eða verkfalls-
hótunum. Svo má líka líta á reynslu
bænda. Þeir láta nægja að semja um
kjör sín samkvæmt lögum, sem Al-
þingi hefur sett, en beita ekki sölu-
stöðvun á afurðum. Samt finnst Jón-
asi Kristjánssyni, ritstjóra Dagblaðs-
ins, að þeir séu of heimtufrekir.
Verkamenn verða að læra af
reynslunni, minnast varnaðarorða
Óttars Proppé og láta ekki etja sér út
í verkföll eins og fíflum út í forað.
Kópsvatni 1. febrúar 1976.
GUÐMUNDUR JÓNSSON
Friðrik Guðmundsson hringdi:
„Þannig er mál með vexti, að ég á
tvo unga syni, sem bíða spenntir frá
miðvikudegi til miðvikudags eftir
teiknimyndunum í Sjónvarpinu.
Þessar myndir eru bókstaflega eina
efnið, sem börn hafa gaman af í
sjónvarpinu nú orðið.
Því var mikil sorg síðasta miðviku-
dag, þegar teiknimyndirnar voru
felldar niður og í staðinn var sýnd
skátamynd frá Noregi ásamt ein-
hverri ballettmynd, sem engin börn
botna neitt í. Því spyr ég: Hefði ekki
verið hægt að koma þessum myndum
fyrir einhvers staðar annars staðar í
dagskránni en á þeim tíma, þegar
börnin horfa hvað mest, eða er
kannski hætt að sýna teiknimyndirn-
ar?”
Björn Baldursson dagskrárfulltrúi
hjá sjónvarpinu sagði, að Nordjamb-
myndin frá Noregi væri eiginlega
ætluð börnum. Hún hafi hins vegar
verið svo löng, að ekki hafi verið
hægt að koma fyrir neinum teikni-
myndum, heldur hefði fimmti þáttur
myndaflokksins Ballétt fyrir alla
verið sýndur. Þessi myndaflokkur
hefði verið sýndur af og til í allan
vetur og engar kvartanir komið
vegna hans.
Ennfremur sagði Björn, myndirnar
um Björninn Jóka væru búnar í bili,
en í næstu viku hæfist nýr flokkur
um tvo óstýriláta kettlinga og nefnist
hann Mjási og Pjási.
Skrúfið uppí
útvarps-
tœkjunum
bílsfjórar SVK
Hver er storfsgrundvöllur
héraðshjúkrunarkvenna?
SVEITAKONA spyr:
„Þegar héraðshjúkrunarkonur eru
fastráðnar í héraði, hver er starfs-
grundvöllur þeirra?”
Dagblaðið sneri sér til Ingibjargar
Magnúsdóttur í heiíbrigðisráðuneyt-
inu og tjáði hún okkur eftirfarandi:
„Héraðshjúkrunarkonur eru engar í
starfi eins og stendur. Þegar
írumvaip til laga um heilbrigðis-
þjónustu var til umræðu og af-
greiðslu á Alþingi 1972—3 var gert
ráð fyrir að ráðnar yrðu héraðshjúkr-
unarkonur til starfa með héraðslækn-
um.
Héruðum átti að fækka í 5.
Héraðshjúkrunarkonur áttu að hafa
yfirumsjón með hjúkrunarstarfi 1 hér-
aði í samráði við héraðslækna og
ráðuneyti ( grein 19.1.). Þegar
frumvarpið var samþykkt var gildis-
töku kafla sem fjallaði um læknis-
héruð og héraðshjúkrunarkonur
frcstað Afiur á móti var ákveðið tneð
þessum nýju lögum að ráða skvldi
hjúknmarfræðinga m staiia vio
heilsugæzlustöðvar og stefnt að því
að þeir hefðu sérmenntun í heilsu-
vernd, fæðingarfræði eða starfi hjúkr-
unarfræðings á göngu og slysadeild.
Starfsheitið hjúkrunarfræðingur er
nýtt samheiti yfir hjúkrunarkonur og
hjúkrunarmenn, það var samþykkt á
Alþingi síðastliðið ár og því notað
hér.
Starf hjúkrunarfræðings á heilsu-
gæzlustöð getur verið mismunandi.
Það fer eftir stærð stöðvarinnar og
fjölda þeirra heilsugæzlustarfsmanna
er skipta með sér verkum. Hjúkr-
unarfræðingur annast þá þætti
heilsugæzlu er heyra undir heilsu-
vernd og heimahjúkrun. Hluti þeirra
starfa eru sjálfstæð hjúkrunarstörf,
önnur unnin eftir fyrirmælum lækn-
is.
Hjúkrunarfræðingur fyrirskipar
t.d. aldrei lyfjagjof lil sjúklinga.
heldur framkvæmir þar fyrirmæli
la*knis. iijum iímuj træðingur hefur
ekki vaktskyldu, sú skylda er hjá
viðkomandi lækni. Hins vegar sinni
hann því sem hann ræður við, þegar
til hans er leitað og hefur því sam-
band við lækni um meðferð sjúklings.
Starfstími hjúkrunarfræðings er 40
vinnustundir á viku. Hann hagar
starfi sínu í samráði við stjórn
stöðvarinnar og heilsugæzlulækni.
Hjúkrunarfræðingur sem hefur
sérnám í einhverri þeirra sérgreina er
fyrr eru nefndar þiggur laun sam-
kvæmt 22. launaflokki. Samanber
launasamning Hjúkrunarfélags
íslands og fjármálaráðhcrra, en hinir
samkvæmt 20. launaflokki.
Ef þeir vinna við heilsugæzlu þar
sem hvorki situr læknir né er daglega
að læknisþjónustu skulu þeir fá 15%.
álag á föst laun.
Ferðalög vegna starfsins eru þeim
að kostnaðarlausu svo og starfs-
klæðnaður.
Ef þessar upplýsingar eru ekki
tæmandi er sveitakonu velkornið að
leita til ráðuneytisins varðandi
frekari upplýsingar.”
Einn af föstum viðskiptavinum
Strætisvagna Kópavogs skrifar:
„ „. . . á varð. . . ið Þór. . .”
Sundurlausar setningar sem þessa er
ekki óalgengt að heyra í vögnum
Strætisvagna Kópavogs. Nú upp á
síðkastið er mikilsverðar fréttir hafa
stöðugt hljómað í útvarpinu, höfum
við farþegar S.V.K. orðið að mestu
að vera án þeirra.
í vögnunum eru hátalarar stað-
settir á mismunandi stöðum. Einn er
staðsettur beint við höfuð vagnstjór-
ans. Sá hátalari er sennilega sá eini,
sem á á hættu að gefa sig vegna
ofnotkunar. Hini.r virðast greinilega
aðeins vera skraut í augum bílstjór-
anna. Hátalarar vagnstjóranna eru
yfirleitt látnir vera í sambandi, því
að auðvitað vilja þeir ekki missa af
nýjustu fréttunum. En ég held að
þeir góðu menn, (og kona) ættu að
gera sér það ljóst, að í vagninum sitja
30-40 manns. Margir hafa engu
minni áhuga en þeir á því er í
fréttunum er lesið.
Verst er þó að vagnstjórarnir skuli
stilla hátalara sína þannig að maður
skuli heyra útundan sér sundurlausar
setningar sem oft eru ruglandi fyrir
þann, er setninguna þannig nemur.
Þá væri betra að hafa algjörlega
slökkt á tækjunum. Svo virðist sem
stjórnendur vagnanna séu ragir við
að hafa útvarpstækin í gangi, sérstak-
lega ef eldra fólk er í vögnunum. Það
er enginn að biðja um að tækin séu
svo hátt stillt að neinn saki, heldur
þannig að með góðu móti megi
greina orðaskil. Ég býst fastlega við
því, að eldra fólk hafi alveg jafn-
mikinn áhuga og aðrir á að heyra
fréttir og veður.
Annars hef ég ekkert nema gott af
vagnstjórum S.V.K. að segja, að
þessu undanskildu. Þetta má þó auð-
veldlega lagfæra,"og vona ég að vagn-
stjórar geri það, nema þeir vilji halda
uppteknum hætti og hlusta einir á
útvarpið, en síðan færa farþegum
fréttirnar í gegnum hátalarakerfi
vagnanría.”