Dagblaðið - 10.02.1976, Síða 15

Dagblaðið. Þriðjudagur 10. febrúar 1976.
15

Það þarf svo sannarlega að einbeita sér að því sem verið er að gera.
verður að hafa lag á að hjálpa
honum, svo að hann fari sér ekki að
voða. Auðvitað er lítið um að maður
geti farið eitt eða neitt. Sonur okkar
er líka lamaður og spastískur.
(spastískur er sá sem er með
heilaskemmd, hefur ósjálfráðar
hreyfingar, er stífur og á bágt með að
ganga). Það hefur þó elzt af
honum sem betur fer. Við áttum
heima í blokk, þegar hann var minni
og fram að fimm ára aldri gat hann
ekki gengið. Ég þurfti því að taka
hann með mér út í kerru, ef ég þurfti
að sinna einhverjum erindum.”.
guðlaug:
e varð Dara
ao vera heima.
„Við hjónin eigum bara eina telpu,
níu ára. Hún er mongólíti,” segir
Guðlaug. „Ég var bara með hana
heima. Þegar hún var sex ára var
hringt og spurt hvort hún kæmi ekki
í skólann. Ég sagði að hún væri
vangefin. Það var spurt hvað yrði þá
gert. Ég vissi það ekki. í Lyngás fór
hún svo fyrst þegar hún var átta ára.
„Almenningsálitið hefur breytzt
til hins betra hin síðari ár,” segir
Karlotta frá Keflavík. Hún er fimm
barna móðir. Eitt barnið er vangef-
inn 14 ára drengur. Við hjónin
fengum kennara fyrst til þess að
Á yngstu deildinni er mikið um leiki,
en sumir eru þreyttir og leggja sig.
koma heim, því að í Keflavík er
engin aðstaða. Nú er drengurinn
okkar í Lyngási. Fer þangað með
rútu kvölds og morgna.
Hulda:
Læknarnir töluðu
ekki við mig eins
og manneskju
„Við hjónin eigum tvo drengi. S'á
yngri, sjö ára er vangefinn frá
fæðingu. Hann er blóðskiptabarn,”
segir Hulda. „Drengurinn minn var
á spítala fyrstu fjóra mánuðina, en
það kom enginn úrskurður frá
spítalanum um að hann væri ekki
heilbrigður. Það var heldur aldrei
talað við mig eins og manneskju. Ég
var viss úrn það,að annaðhvort væri
barnið mitt alls ekki í lagi eða að ég
væri sjálf orðin kolvitlaus.
Ég fór til annarra lækna sem sáu
þegar að eitthvað var að. Síðar þurfti
hann að komast í æfingar hjá
Lömuðum og fötluðum, og svo^fór
hann í Lyngás. Það má segja að
miðað við aðra hafi ég verið tiltölu-
lega heppin að koma honum svona
fljótt lil þjálfnnar.
Elín:
Ég er svo heppin
að hafa getað verið
heima og sinnt honum
„Við hjónin eigum aðeins eitt
barn. Son, sem er tólf ára og
vangefinn. Ég er svo heppin að hafa
getað verið heima og sinnt honum.
Svo hefur hann líka verið hér í
Lyngási síðan 1968.” Þetta eru orð
Elínar.
„Þetta gekk samt ekki neitt vel því
að maður þurfti að ganga á milli
lækna til þess að fá úrskurð um hvað
væri að.”
Kópavogshælið hefur
úrskurðarvald um hvert
á að senda barn
Okkur er sagt að Kópavpgshælið
sé s.á staður sem hefur úrskurðarvald
um það. „Það er nánar tiltekið for-
stöðumaðurinn þar, sem hefur úr-
skurðarvald, en ekki yfirlæknirinn.
Forstöðumaðurinn er sérkennari að
mennt og á hæiinu starfar enginn
fastur sálfræðingur. Það er ekki nóg
að læknar séu búnir að skoða börnin
eða sálfræðingar og segja til um hvar
sé bezt að vista þau. Nei, foreldrarnir
Á elztu deildinni er mikið smíðað. Það kemur líka að því að það verða ekki bara
svona kubbar sem þessi börn handleika heldur alvöru timbur.
Sumir skoða blöð, aðrir klippa út og enn aðrir mála. Stúlkan sem málar hefur
sýnt mjög mikla framför undanfarið. Hví skyldi svo ekki þetta fólk fara út í
atvinnulífið og vinna sér inn aura eins og aðrir?
Þessi elztu eiga nú í raun og veru ekki að vera á Lyngási þar sem það heimili er
aðallega ætlað þeim yngri. Þegar við komum inn voru þau búin aðj/era að spila
eftir músíkinni í útvarpinu í klukkutíma. Stundum eru líka færðir upp
söngleikir í Lyngási og þá kemur í ljós margur listamaðurinn.
verða að gjöra svo vel að fara líka
með börnin á Kópavogshælið til
frekari skoðunar.” Þetta segja
mæðurnar. Kópavogshælið er ríkis-
stofnun, sem úrskurðar fólk inn á
fimm vistheimili og tvö dagheimili.
Þær halda áfram máli sínu. „Það
er allt of útbreiddur hugsunarháttur
að vangefin börn þurfi hjúkrun,
gæzlu eða að vera á hæli. Hvert
einasta barn getur lært eitthvað, sér-
staklega, ef það er þjálfað nógu.
snemma. Það þarf bara að koma því
inn hjá stjórnvöldum, að þetta se
hægt. Það tók til dæmis mörg ár að
fá Höfðaskóla viðurkenndan sem
skóla og öskjuhlíðarskólinn tekur
ekki mongólíta.”
f Sviþjóð eru
þroskaheftir
skólaskyldir
Við fáum að vita að í Svíþjóð séu
allir þroskaheftir skólaskyldir ffá 7
ára upp í 21 árs. Þetta varð að lögum
þar árið 1968. Svíar standa framar-
lega í því að afnema hæli, en byggja
fjölskylduheimili, skóla og eru með
verndaða vinnustaði. „Því hvers
vegna skyldi ekki sá vangefni gleðjast
jafnt og sá heilbrigði yfir að vinna og
fá kaup fyrir? Þeir geta líka orðið
þjóðfélaginu að gagni með vinnu
sinni í stað þess að vera lokaðir inn á
hælum,” segja mæðurnar.
Eru þessir einstaklingar hamingju-
samari en aðrir?
„Þetta er útbreidd skoðun,” er
svarið. „En auðvitað eru vangefnir
hamingjusamir og leiðir, nákvæm-
lega eins og aðrir. Það fer eftir um-
hverfi og aðbúnaði.”.
En hvernig gengur að sætta sig við
að eiga vangefið barn?
„Það verður að horfast í augu við
staðreyndir,” er svarið. „Erfitt er að
taka þessu fyrst og því miður getur
hvaða móðir sem er eignazt vangefið
barn. Þau halda áfram að fæðast.
Mest um vert er að koma einhverju
réttlæti á fyrir þessi börn. Það er líka
annað eftir því sem þau eldast verður
erfiðara að passa þau og enn verra að
fá aðra til þess.
Hver hugsar um
barnið mitt ef
ég verð veik?
Þetta er kannski heldur ekki það
versta sem getur komið fyrir mann í
lífinu. En oft leitar það á hugann.
Hvað verður um barnið mitt, ef ég
verð veik' eða ef ég dey? Við getum
ekki hugsað okkur að setja börnin
okkar á hæli. Við megum hvorki
verða veikar eða deyja.”
Að lokum sögðu mæðurnar okkur
að svona fundir þar sem fólk með
sömu vandamál gæti komið saman
og rætt hlutina hefðu verið þeim
mjög gagnlegir.
Nýlega er hafið námskeið í
Bjarkarási á vegum Námsflokkanna
fyrir foreldra þroskaheftra barna. Er
það á miðvikudagskvöldum frá kl.
8.30-11. Fræðslan fer fram í fyrir-
lestra- og umræðuformi. Margrét
Margeirsdóttir félagsráðgjafi hefur
unnið að undirbúningi námskeiðsins
og hefur umsjón með því.
Þegar hafa verið tveir tlmar og
hafa þeir verið mjög vel sóttir. Þess
má geta að sækja rhá hvern einstakan
tíma námskeiðs og borga sér fyrir
hann. Er námskeiðið opið öllum sem
hafa áhuga á málefnum vangef-
inna, segir Margrét.
-EVI-
Það er gaman að hafa svona alvöru hús bara fyrir sig.
DB-myndir Bjarnleifur.
/