Dagblaðið - 31.08.1976, Qupperneq 2

DACBLAÐIÐ. — ÞRIÐJUDACUR 31. ÁGÚST 197P.
i
r
MARKUS GRÆDDI20
KRÓNUR Á FRJÁLSRI
(BLAÐA)VERZLUN
— en litli blaðsöludrengurinn tapaði
samsvarandi upphœð
Lilja sendi DB eftirfarandi:
„„Dagblaðiö á 30 kall,“
hrópaði stráksi í Austurstræti,
þegar ég kom af borgarráðs-
fundi á þriðjudaginn í síðustu
viku. Maður slær ekki hendinni
við slíkum kostaboðum." Á
þennan hátt byrjar Markús Örn
Antonsson grein í DB fyrir
nokkru.
Það er ágætt að gera kjara-
kaup og það slá víst fáir
hendinni ámótislíku.En maður-
inn, sem var að ganga af
borgarráðsfundi, var að gera
viðskipti sín við lítinn blaðsölu-
polla, einn þeirra sem standa
úti í hvaða veðri sem er og selja
blöð. Ég á einn slíkan svo ég
veit hvernig hann lítur út þegar
hann hefur verið að selja blöð
allan daginn.En hvers vegna
eru þeir að selja blöðin á 30
kall? Hvers vegna komast
menn að kjarakaupum? Þetta
er mjög einfalt mál. Fyrir að
selja 50 blöð fá sölustrákarnir
8—10 aukablöð, það fer eftir
þvl hvort þeir skila réttri upp-
hæð fyrir þau '50 sem þeir selja.
Það er mikið lagt á sig við söluna og samkeppnin er mikil hjá blaðsölustrákunum.
Þessi aukablöð fá þeir þegar
þeir koma og skila inn þeim
peningum sem þeir hafa selt
fyrir. Þessi aukablöð eiga þvi
þessir söjustrákar sjálfir. Þeir
ráða því sjálfir hvaða verð þeir
setja á þau. Því lægra sem
verðið er því meira tapa þeir
auðvitað á viðskiptunum.
Sölustrákurinn sem Markús
átti viðskipti við, hefur þvi
tapað 20 krónum á þessum
frjálsu verzlunarháttum,
Markús, þú græddir því 20
krónúr, verði þér að góðu!
_ lí 1 . 1 , » . 1 j 1 . 1 i 1 i 1 . 1 . ■
7/% 1
Er bankakerfið
„guðfoðir
gúmmítékkans"
Nokkrar hugleiðingar gamals
gúmmíkarls:
Vegna þeirrar túlkunar sem
bankaviðskipti nokkurra ein-
stakiinga og fyrirtækja hafa
hlotið í f jölmiðlum og að þvi er
virðist vísvitandi tilrauna
nokkurra manna til að magna
upp vef svika og falsana að
órannsökuðu máii vill undirrit-
aður, gamall gúmmíkarl í
vesturbænum, ieyfa sér að
hreyfa eftirfarandi athuga-
semdum:
t frásögn dagblaðanna af at-
hugun á umræddum bankavið-
skiptum verður það helzt ráðið
að um tuttugu manna hópur
hafi hreinlega haft á brott með
sér um tvo milljarða króna úr
bankakerfinu.
t marzmánuði 1976 voru
seðlar og mynt í umferð á ís-
landi, skv. efnahagsreikningi
Seðlabankans, 4,7 milljarðar
króna. Ætla viðkomandi blaða-
menn sér í alvöru að bera á
borð fyrir lesendur sína að
tuttugu manna hópur hafi
stolið tæpum helmingi seðla-
forða landsins? Er í rauninni
hugmyndin að telja lesendum
trú um að slíkur þjófnaður hafi
ekki uppgötvazt fyrr en eftir
margra mánaða eftirgrennslan
tilkvaddra sérfræðinga Seðla-
bankans, sem lögðu nótt við dag
í leit sinni?
Er lesendum ætlað að kyngja
því, þegjandi og hljóðalaust, að
starfsmenn og stjórnendur
bankanna hafi ekki tekið eftir,
að fyrra bragði, að um tvo
milljarða króna vantaði í kass-
ana þeirra?
t kjölfar undanfarandi saka-
mála, innan Sakadóms og utan,
og dvínandi trausts almennings
á löggæzlu og dómsvaldi, er
fólkið í landinu opnara en
nokkru sinni fyrr fyrir stór-
kostlegum söguburði. Tveggja
milljarða þjófnaður fellur því í
góðan jarðveg. Það er auðvelt
verk fyrir óprúttinn biaðamann
að stilla svo upp talnadæmum
að þeir sem ekki skyggnast
örlítið undir yfirborðið dragi
rangar ályktanir. Ef til vill er
leikurinn til þess gerður.
Svo undarleg er nú sú tilvilj-
un að báðir ritstjórar dag-
blaðsins Vísis eru tengdasynir
bankastjóra tveggja ríkisbank-
anna. Því má segja að þeim hafi
verið öðrum mönnum hægari
heimatökin að afla haldgóðra
upplýsinga um daglegan
rekstur bankastofnana. Þær
upplýsingar hefðu reynzt þarfa-
þing áður en setzt var að
skrifum um athugun Seðla-
bankans á viðskiptum umrædds
hóps manna.
Hér er því um forkastanleg
vinnubrögð hjá blaði tengda-
sonanna að ræða. Fyrstu
skrifum blaðsins má ef til vill
finna einhverja afsökun en
ekki þegar fram í sækir.
Þegar birt eru athugasemda-
laust lesendabréf einhverrar
móður utan úr bæ etc., sem
kveða svo fast að orði að spurt
er um hvort umræddir tuttugu-
menningar og meðsekir banka-
starfsmenn séu borgunarmenn
fyrir því fé, sem þeir hafa
svikið út úr bönkum landsins,
þá kastar fyrst tólfunum.
Ritstjórn Vísis veit betur en
svo að hér hafi verið stolið
heilum tveimur milljörðum eða
minni upphæð. Einstæðum
mæðrum úti í bæ eða öðrum
bréfriturum, sem misskilið
liafa villandi talnaleik blaðsins,
er enginn greiði gerður með að
birta misskilning þeirra á
prenti, nema síður sé.
Þá hafa sögusmiðir blaðanna,
fleiri en Vísis, oftlega nefnt
svik og falsanir þegar marg-
nefnda könnun hefur borið á
góma. Otrúlegur fjöldi manns-
nafna hefur á gatnamótum
heyrzt tengjast þessu máli,
margfalt sinnum tuttugu nöfn.
Þótt enginn maður hafi verið
dæmdur, ekki fundinn sekur og
því síður ákærður, þá vill
sjálfur dómsmálaráðherrann
birta nöfn þeirra manna sem
athugun Seðlabankans hefur
tekið tii. Sumir leggja að jöfnu
þessa könnun, sem að mati fjöl-
margra lögfræðinga hefur ekk-
ert saknæmt leitt í ljós, og játn-
ingu starfandi lögreglumanns á
ávísanafalsi. Hér hefur mörg-
um borgurum verið borið svo
margt misjafnt á brýn, að óat-
huguðu máli, að ekki dugir að
rasa um ráð fram í ótímabærum
nafnabirtingum.
Viðræður manna á meðal,
þeirra sem vilja skyggnast
aðeins lengra undir yfirborðið
en ráðvilltar húsmæður í les-
endadálkum Vísis, hafa vakið
margar spurningar um lagalega
stöðu þessa máls og fleiri atriði.
Því vill undirritaður leyfa sér
að bera fram nokkrar
spurningar til ráðamanna
bankastofnana og annarra
þeirra aðila sem svör hafa á
reiðum höndum:
1. Sakna einhverjar banka-
stofnanir tveggja milljarða
króna eða einhverrar ann-
arrar upphæðar eftir við-
skipti við einhvern eða alla
umrædda tuttugumenn-
inga?
2. Hefur einhver bankastofnun
skaðazt að öðru leyti fjár-
hagslega á viðskiptum við
þá menn sem könnunin
tekur til?
3. Hafa umræddir tuttugu-
menningar svikið fé út hjá
einhverri bankastofnun svo
hægt sé að tala um ávísana-
svik i fjölmiðlum?
4. Hefur einhver þeirra faisað
skjöl í banka sem réttlætir
tal fjölmiðla unt ávísana-
fals?
5. Hafa þessir tuttugu menn
gerzt srkir um nökkurn
þann verknað sem refsi-
verður er nú i dag skv. ís-
lenzkum lögum?
Þessar spurningar, sem
margir velta fyrir sér á gatna-
mótum og i kaffihúsum, hafa
svo fætt af sér aðrar spurningar
um bankaviðskipti almennt:
1. Eru ekki öl! viðskipti banka
og viðskiptamanna þeirra,
sem ganga árum saman og
ekki brjóta í bága við lands-
lög, einkamá! viðkomandi
aðilja?
2. Hvar setja bankar raun-
verulega mörkin varðandi
innistæðu eða innistæðu-
leysi ávísana a) að til sé
fyrir ávísun í krónutölu á
reikningi? b) að yfir-
dráttarheimild sé næg fyrir
ávísun c) við einhver önnur
mörk, eins og t.d. að hvorki
sé til næg innistæða né að
yfirdráttarheimild hrökkvi
til en viðkomandi viðskipta-
maður sé vanur að koma
daglega í bankann með full-
nægjandi innlegg fyrir
þeim ávísunum sem inni-
stæðulausar reyndust við
siðustu bokun?
3 Séu mörk bankanna dregin
við lið b), næg yfirdráttar-
heimild, hvað þýða þá eftir-
farandi liðir á vaxta-