Dagblaðið - 07.09.1976, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. SEPTEMBER 1976.
WBIAOIB
frjálst, úháð dagblað
Útgefandi Da«blaðiðhf.
Framkvæmdastjðri: Sveinn R. Eyjðlfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fröttastjðri: Jðn Bir^ir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aðstoðarfrétta-
stjðri: Atli Steinarsson. íþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Revkdal. Handrit
Asgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason. Ásgeir Tðmasson. Berglind Ásgeirsdóttir. Bragi Sigurðsson.
Erna V. Ingólfsdðttir. Gissur Sigurðsson. Hallur Hallsson. Helgi Pétursson. Jóhanna Birgis-
dðttir. Katrín Pálsdðttir. Kristín Lýðsdóttir. Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir:
Arni Páll Jðhannsson. Bjarnleifur Bjarnleifsson. Björgvin Pálsson. RagnarTh. Sigurðssón.
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.! lausasölu 50 kr. eintakið.
Ritstjðrn Síðumúla 12. sími 83322. auglýsingar. áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf.. Ármúla 5.
Mynda-og plötugerð: Hilmir hf.. Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf.. Skeifunni 19.
Aðhald eflir traust
Gagnkvæmt traust er á hverf-
anda hveli í þjóðfélagi okkar.
Þetta er ekki ný bóla, heldur hafa
menn síðustu mánuði tekið betur
eftir því, er áhrifamenn bregðast
trausti. Hin frjálsari fjölmiðlun
hefur opnað augu margra fyrir
því, hvernig þjóðfélagið starfar stundum á
annan hátt en hugsjónir þess gera ráð fyrir.
Stjórnmálamenn og embættismenn eru fjöl-
mennir í hópi þeirra, sem ekki eru trausts
verðir. Margir þeirra telja orð sín lítils virði.
Voru nokkur dæmi um slíkt rakin í leiðurum
Dagblaðsins á föstudaginn og mánudaginn.
Þessir áhrifamenn vilja gjarnan blekkja al-
menning og gefa því fjölmiðlum rangar upplýs-
ingar um gerðir sínar og markmið þeirra.
Þessu er samfara sú útbreidda skoðun
áhrifamanna, að almenningur hafi skammvinnt
minni. Þeir segja því ósatt, þótt þeir viti, að hið
sanna komi í ljós fyrr eða síðar. Dæmi Dag-
blaðsins fjölluðu einmitt um slíka hegðun.
Þegar fjölmiðlar upplýsa þessi atriði, eru
þeir ekki að grafa undan samskiptum al-
mennings og áhrifamanna. Traust getur ekki
byggzt á vanþekkingu. Áhrifamenn eiga að
njóta þess trausts, sem þeir eiga skilið, og
einskis fram yfir það. Og þeir, sem ekki ná
nægri einkunn á þessu sviði, eiga ekkert erindi
í áhrifastöður. Þeir eiga að víkja fyrir öðrum,
sem almenningur hefur fremur ástæðu til að
bera traust til.
Nauðsynlegt er, að frjálsir fjölmiðlar veiti
enn meira aðhald en þeir hafa hingað til gert.
Þeir þurfa að skrásetja ósannindi stjórnmála-
manna og embættismanna og minna almenning
á þau, þegar tækifæri gefast til.
Lítilsvirðing áhrifamanna fyrir eigin orðum
er ekki hið eina, sem stendur í vegi fyrir, að
þeir séu trausts verðir. Undanfarna mánuði
hefur almenningur fengið lítillega að skyggn-
ast inn í þá furðulega spilltu veröld, sem stjórn-
málaflokkar rækta undir fölsku yfirborði
hugsjóna og hindurvitna.
í þessum undirheimum er mikið braskað,
einkum með aðstöðu stjórnmálaflokka í sjóðum
og bönkum. Pólitískir bankastjórar úthluta fé
almennings á pólitískan hátt. Þeir lána flokks-
gæðingum meira fé til lengri tíma og á lægri
vöxtum en almenningur fær. Jafnframt er
verðbólgan höfð nægilega mikil til þess, að
unnt sé að hagnast verulega á skuldasöfnun.
Yfir þessa ormaveitu er breitt gatslitið klæði
hugsjónar bankaleyndar. Þessu klæði þarf að
svipta frá og skylda bankana til að gefa daglega
út skrár yfir fyrirgreiðslur dagsins. Bankarnir
eru ekki nógu traustvekjandi til að vera banka-
leyndar verðir.
Með markvissri opnun þjóðfélagsins er
smám saman unnt að sauma að skuggaböldum
þess og hrekja þá úr einu virkinu í annað.
Fjölmiðlar verða þá eftir mætti að efla aðhald
sitt með almennu siðferði í stjórnmálum, við-
skiptum, bankamálum og á öðrum þeim
sviðum, þar sem grundvallarhugsjónir þjóð-
félagsins hafa beðið hnekki.
Fjölmiðlar stunda aðhald sitt í umboði les-
enda sinna. Fjölmiðlar mega ekki frekar en
aðrir bregðast trausti umbjóðenda sinna, jafn-
vel þótt það kunni að kosta fjármálalegar
ofsóknir af hálfu bankavalds og annarra, sem
telja, að sinn sé mátturinn og dýrðin.
r
Fjárdráttur í FBI?
.... *
Clarence Kelly
slapp fyrir horn
-
Ford Bandaríkjaforseti
hefur ákveðið að Clarence
Kelly yfirmaður bandarísku
leyniþjónustunnar, FBI, skuli
halda enibætti sínu þrátt fyrir
uppljóstranir um, að hann hafi
þáð gjafir af undirmönnum sín-
um og þar að auki notað fé úr
sjóðum FBI til að betrumbæta
heimili sitt.
Er Kelly heyrði um þá
ákvörðun forsetans að fyrirgefa
honum gluggakappamálið svo-
kallaða lýsti hann yfir þakklæti
sínu til forsetans. Hann sagði í
leiðinni að leyniþjónustan og
yfirmenn hennar væru ekki
óskeikul og ættu það til eins og
aðrir að láta glepjast.
„Við sem erum opinberir
embættismenn eigum oft við
óstjórn og erfiðleika að stríða,“
sagði Kelly við þetta tækifæri.
„Það er því ávallt mikil ánægja
því fylgjandi að fá viðurkenn-
ingu fyrir störf sín. Ég vona að
ég muni í framtíðinni geta
þóknazt stjórnendum landsins
og íbúum þess.“
Clarence Kelly lét þess getið
í leiðinni að hann hygðist
kvænast á ný. Hann missti konu
sina í nóvember á síðasta ári,
en hyggst nú ganga í það
heilaga með fyrrverandi
nunnu, Shirley Dickes að
nafni.
Fröken Dickes var leyst
undan nunnuheiti sínu fyrir
um sex árum síðan, er hún
gerðist barnakennari i Mary-
land. Hún og Kelly kynntust
fyrir sex mánuðum. — Eigin-
kona hans dó úr krabbameini.
Tilkynningin um að Clarence
Kelly fengi að halda embætti
sínu var gefin út í Hvíta húsinu
á sunnudagskvöldið síðasta. t
V
henni sagði, að Ford forseti reka Kelly fyrir orð Edwards
hefði ákveðið að hætta við að Levi saksóknara.
Clarence Kelly, yfirmaður Alríkislögreglunnar: Glugga-
kapparnir höfðu nærri þvi fellt hann.
Dósir Elísabetar
Fyrir nærri 20 árum átti ég
þess kost að skoða skartgripa-
safn keisara og drottninga í
Kremlarhöllum. Þar á meðal
voru margar tóbaksdósir for-
kunnarfínar, sem Elísabet
drottning hafði átt á stjórnartíð
sinni um miðja 18. öld. Það
leyndi sér ekki, að þe&ir'gripir
höfðu verið taldir vel við hæfi í
konungshöllum á þeirri tíð, og
síst af öllu hefur það flögrað að
hennar hátign, að neftóbakið
drægi á nokkurn hátt úr
hefðarbrag hennar. Þvert á
móti munu þeir yngismenn sem
urðu þeirrar náðar aðnjótandi
að nálgast andlit þessarar róm-
uðu fegurðardísar, hafa þá
fyrst orðið bergnumdir svo um
munaði, þegar þeir fundu
tóbaksþefinn leggja úr þessum
yndislegu nösum. Ög ekki skulu
menn halda, að smekkur þess-
arar fögru drottningar hafi
verið einsdæmi á þeim tima.
Eins og venjulega var hún
aðeins þátttakandi — í tísku-
hreyfingum samtíðarinnar. Að
taka í nefið var sem sagt ein-
hver yndislegasta og fínasta
athöfn kóngafólks. En eins og
aldarandinn var þá, er vafamál,
að það hafi verið vel séð, að
almúginn færi að slá um sig
með þessari konunglegu nautn.
Að minnsta kosti tekur Jón
Vídalín heldur betur i hnakka-
drambið á þeim, sem á svip-
uðum tima leyfðu sér að líkja
eftir heldri mönnum i klæða-
burði og háttum. Hins vegar
nefði löngunin í þessa goðum-
líku sælmimu ekki verið
vitund nnnni fyrir það, þótt al-
menningi hefði verið meinað að
njóta hennar, nema síður væri.
Auðvitað hlaut þvi að fara
svo, að þessi dásamlega fína
neftóbaksnaut breiddist út um
öll lönd, jafnvel i eymdina og
volæðið hér úti á íslandi.
Með tímanum fór svo, að eng-
inn kotakarl var svo vesæll, að
hann gengi ekki með pontu upp
á vasann. Hinu langþráða lýð-
ræðislega takmarki var náð. En
mjög var það í sömu veru, að
engum kóngi eða drottningu
datt lengur í hug að iðka þann
andstyggilega og plebejiska
sóðaskap að skíta út nefið á sér
með tóbaki eins og sveitadurg-
ur. Og nú fór að verða æ minni
gróðavegur að versla með nef-
tóbak. Enn þekkist það að vísu
hér á landi, en er sífellt á
undanhaldi, samkvæmt
áreiðanlegustu verslunar-
skýrslum. Og það er eins gott að
fara nú að bjarga íslenskum
tóbaksdósum á söfn, á sama
hátt og dósunum hennar Elísa-
betar Pétursdóttur mikla í
Kreml, enda þótt þær séu ekki
lengur gerðar úr fílabeini, né
skreyttar gulli og gimsteinum.
Þegar litið er á þessa sögu
neftóbaksins, fer ekki hjá því
að manni detti í hug, hvernig
sigarettureykingarnar hafa lagt