Dagblaðið - 30.09.1976, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1976.
11
Oft höfum við íslendingar
fengið að kenna á því að við
stjórnvölinn í landi okkar sitja
menn sem stjórna fremur af
brjóstviti en af þekkingu.
Einkum eru það tæknimennt-
aðir menn og sérfræðingar sem
verða að þesni leyti fyrir barð-
inu á stjórnariierrunum. t
stuttu máli má segja að
okkur Islendingum sé
haldið niðri á steinaldar-
stigi af ráðamönnum þjóð-
félagsins og tækniþróun í land-"
inu sé tafin vegna þekkingar-
jkorts og viljaleysis stjórnvalda
til að takast á við tæknileg mál-
efni. Atakanlegt dæmi um það
hvernig haldið er aftur af
tækniþróuninni fremur af van-
þekkingu en af illvilja, skal nú
rakið hér á eftir.
Alkunna er að um 30% af
efni sjónvarpsins er nú þegar
sent út í lit. Um þessar mundir
er það eingöngu það efni sem
kemur til landsins á mynd-
segulböndum sem unnt er að
senda út í lit. Til þess að unnt
verði að senda út stærri hluta
af dagskrárefni sjónvarpsins í
lit vantar sjónvarpið nokkur
tæki.
Fyrst og fremst vantar 3 sjón-
varpsmyndavélar fyrir lit, en
þær kosta um 15—20 milljónir
samanlagt. Ef þessar sjón-
varpsmyndavélar yrðu keyptar
myndi verða unnt að senda út
fréttamyndir og allar einfaldar
stúdióupptökur í lit. T.d. yrðu
þá öll viðtöl sem tekin yrðu í
sjónvarpssal, stillim.vndir, þul-
irnir, fréttamennirnir, veður-
fregnirnar og fleira, sent út í
lit. Erlendar fréttamyndir og
innlendar fréttamyndir teknar
utan stúdíós yrðu að mestu
áfram í svart-hvítu.
Ef sjónvarpið fengi til
viðbótar þessum þrem mynda-
vélum filmuskanner sem kostar
álíka mikið og myndavélarnar
allar til samans, þ.e. um 20
milljónir kr. yrði unnt að senda
kvikmyndir og ýmislegt annað
efni sem berst á filmu til sjón-
varpsins út í lit.
Með þessu móti yrði unnt að
senda allt að 80% af dagskrá
sjónvarpsins í lit.
í febrúar í vetur var samin
skýrsla hjá sjónvarpinu um það
á hvern hátt yrði best staðið að
því að fara opinberlega út í
litaútsendingar hér á landi.
Kom þar meðal annars fram
það sem hér á undan er sagt.
Ráðamenn hvöttu sjónvarpið
eindregið til þess að stinga
þessari skýrslu undir stól og
láta hana aldrei koma fram.
Það er víst næstum landráð
að tala um litsjónvarp á íslandi,
án þess að nefna í sömu andrá
að dreifikerfi sjónvarpsins sé
afskaplega lélegt úti á lands-
byggðinni, og það geti þess
vegna ekki nema hluti af lands-
byggðinni náð litaútsendingum
sjónvarpsins. Þess vegna er
plöggumeinsog þessari skýrslu,
sem fjalla um tæknilega mögu-
leika og kostnað við að koma
upp litsjónvarpi á íslandi,
stungið undir stól, af því að
ráðamenn eyu hræddir við
80% AF DAGSKRA
SJÓNVARPSINS í UT
Stereo-útvarp fyrir Reykjavik, Akureyri og
Vestmannaeyjor
landsbyggðina, jafnvel þótt
staðreynd sé að nú i haust er
örbylgjuhlekkurinn til Akur-
eyrar verður tekinn í notkun,
muni um 85% landsmanna geta
náð litaútsendingum sjónvarps-
ins.
Ef við nú skoðum kostnaðar-
tölurnar, sem nefndar eru hér
að ofan, dálítið nánar, þá sjáum
við að samanlagt er einungis
um að ræða um 40 milljónir í
fjárfestingarkostnað, til þess að
unnt verði að koma 80% af
dagskrá sjónvarpsins í lit til
85% landsmanna.
Skráð litsjónvarpstæki í
landinu munu nú vera um 670,
350 tæki liggja á hafnarbakkan-
um og bíða þess að verða leyst
út í þessari viku eða næstu og
um 200 tæki eru þegar seld en
ekki kornin á skrá. Samanlagt
eru þetta um 1200 tæki. Það er
því þegar orðinn álitlegur
fjöldi litsjónvarpstækja i land-
inu.
Á hinum Norðurlöndunum
er tekið sérstakt litagjald fyrir
móttöku • sjónvarpsefnis í lit.
Kemur það fram í hækkuðu af-
notagjaldi af litsjónvörpum.
Litagjaldið er venjulega um
60% af afnotagjaldi fyrir svart-
hvítt sjónvarp og leggst það
ofan á afnotagjald fyrir venju-
legt sjónvarp.
Afnotagjaldið fyrir svart-
hvítt sjónvarp er nú 12.000 kr. á
ári hér á landi. 60% af 12.000
kr. eru 7.200 kr. og ef sú tala er
margfölduð með 1200, sem er
fjöldi tækja sem þegar er vitað
um að verða í notkun í landinu
innan eins til tveggja mánaða
fáum við út um 8,4 milljónir kr.
sem gætu verið afnotagjald
fyrir litsjónvarp sérstaklega.
Reiknaó er með að þau tæki
filmuskanner og myndavélar,
sem hér að ofan eru nefnd
muni geta enst í 10 ár. 40 millj-
ónir kr. afskrifaðar á 10 árum
með 10% vöxtum leiða til árs-
Kostnaðar sem nemur um 6,5
milljónum kr. Þannig mundi
litagjaldið eitt sér af þeim
tækjum sem nú þegar eru inn-
flutt til landsins geta fjár-
magnað þau tæki sem sjón-
varpið nú vantar til þess að
geta sent út 80% af dagskránni
í lit.
Ástæðan til þess að litsjón-
varpssendingar eru ekki
leyfðar nú þegar er sú að
stjórnarherrarnir óttast að
Kjallarinn
Reynir Hugason
sprenging verði í sjónvarps-
kaupum manna hér á landi.
í landinu eru nú um 54.000
sjónvarpstæki. Ef endurnýja
ætti allan þann flota myndi það
kosta í beinhörðum gjaldeyri
um 5,4 milljarða króna. Stór
hluti þeirra sjónvarpstækja
sem fyrir er í landinu, er
orðinn 10 ára eða eldri vegna
þess að á tímabili var flutt inn
mikið af notuðum tækjum frá
Vestur-Þýskalandi og Norður-
löndunum. Þau tæki sem eru
(orðin svona gömul þarf að
éndurnýja hið bráðasta. Það er
því komið að því að landsmenn
þurfi að fara að endurnýja sjón-
varpstækjakost sinn. í bein-
hörðum gjaldeyri munu 54.000
svart-hvít sjónvarpstæki kosta
um 2 milljarða kr.
Litsjónvarpstæki kosta nú í
verslunum um 300 þúsund kr.
Auðvelt ætti að vera fyrir ráða-
menn að leyfa innflutning á t.d.
ákveðnu magni af Iitsjónvarps-
tækjum á ári, t.d. um 2—3000
tækjum til að byrja með. Þetta
mundi svara að heildarverð-
mæti til um 1/5 úr skuttogara í
beinhörðum gjaldeyri. Ríkis-
stjórninni er einnig innan
handar að setja sérstakan
lúxusskatt á litsjónvarpstæki
og hafa á þann hátt hemil á
eftirspurninni. Enginn óvitlaus
maður færi t.d. að kaupa lit-
sjónvarpstæki ef það kostaði
um 500.000 kr.
Stúdíótækin á Laugavegi 176
sem notuð eru við dagskrárgerð
eru orðin gömul og úrelt.
Tæknideild sjónvarpsins hefur
verið svelt síðastliðin 10 ár því
mestur hluti fjármagns stofn-
unarinnar hefur farið í dag-
skrárgerð. Tækjakosturinn er
því orðinn mjög slitinn og er
komið að því að kaupa þarf ný
tæki. Ef keypt verða tæki fvrir
svart-hvítar sendingar, mun
verða erfitt að fá varahluti
í þau innan fárra ára og
tækin eru einnig mun
dýrari en efni standa til
vegna þess að svo lítið
er orðið framleitt af þeim í
heiminum, því flestar þjóðir
eru komnar með litaút-
sendingar. Markaðurinn fyrir
svart-hvít stúdíótæki og svart-
hvít viðtæki er orðinn'lítill því
tækin eru orðin úrelt og heyra
til gamla tímanum. Það væri
því mikil óráðsía ef farið væri
nú að kaupa úrelt stúdíótæki
fyrir svart-hvítar sendingar,
því þrýstingurinn á það ,að
sjónvarpið fari aó senda allt
efni út í lit mun sifellt vaxa og
þegar blaðran springur munu
þessi tæki verða einskis virði.
Það sem skiptir þó megin-
máli er, að ef sjónvarpið fengi
leyfi til að hefja reglubundnar
útsendingar í lit myndu fljót-
lega fara að koma inn tekjur til
sjónvarpsins, í formi gjalda af
sjónvarpstækjum er rynnu
beint til uppbyggingar dreifi-
kerfis sjónvarpsins. Þessar
tekjur eru nú í lágmarki, vegna
þess að flestir sem hafa ætlað
sér að eignast svart-hvít tæki
hafa fengið sér þau og innflutn-
ingur því mjög lítill. Afgjaldið
sem sjónvarpið fær af hverju
innfluttu litsjónvarpstæki er
um 70.000 kr. En af hverju
svart-hvítu tæki fær sjónvarpið
einungis um 30.000 kr.
Dreifikerfi sjónvarpsins er
enn ekki næglega gott og með
því að halda aftur af þróuninni
og leyfa ekki sjónvarpinu að
hefja litaútsendingar mun það
dragast enn lengur að unnt
verði að koma dreifikerfinu í
viðunandi horf, þar sem fjár-
mögnun dreifikerfisins byggist
eingöngu á gjaldi af innfluttum
sjónvarpstækjum.
Ástandið í málefnum hljóð-
varpsins er enn átakanlegra en
hjá sjónvarpinu. Dreifikerfi út-
varpsins er sýnu lélegra en
dreifikerfi sjónvarpsins. Hljóð-
varpið hefur engar sérstakar
tekjur af innfluttum útvarps-
tækjum á svipaðan hátt og
sjónvarpið af sjónvarpstækj-
um. Uppbygging dreifikerfis-
ins er því öll í molum. Örbylgju-
hlekkir sem flytja dagskrárefni
sjónvarps og hljóðvarps teygja
sig nú sífellt lengra og lengra
um landið og munu ná til Akur-
eyrar í haust. Örbylgjuhlekk-
irnir flytja dagskrárefnið með
miklu meiri gæðum en tíðkast
hefur fram til þessa með venju-
legum sendum. í haust er
áætlað að um 60—70% þjóðar-
innar muni hafa mjög góð skil-
yrði til hljóðvarpsmóttöku.
Tími er til kominn að fara að
huga í alvöru að útsendingum
hljóðvarps í stereo. Sérstaklega
ef tekið er tillit til þess, að
kostnaður við að koma á stereo-
útvarpi fyrir Reykjavík, Suður-
nes, Akranes, Borgarnes, Akur-
eyri og nágrenni er einungis
um 7 milljónir kr. að viðbætt-
um kostnaði við leigu á dag-
skrárlínu til Akureyrar. Til
þess að geta sent út dagskrá
sina í stereo vantar hljóðvarpið
eingöngu sendi á Vatnsenda-
hæð sem kostar 3—4 milljónir
kr., er þá miðað við 600 watta
sendi. Ef ná ætti verulega góð-
um móttökuskilyrðum á stóru
svæði í kringum Reykjavik,
mundi þurfa um 1200 watta
sendi, en hann mun kosta um 6
milljónir kr. Niðri á Skúlagötu
vantar þá einungis smátæki til
þess að geta komið dagskrár-
sendingunni við.
Stereosendir er nú þegar á
Vaðlaheiði. Stereoútvarp
myndi því ná til um 70% lands-
manna ef sendingar væru
hafnar nú þegar.
Ef fjármagnskostnaðinum
yið kaup á þeim tækjum sem
.nauðsynleg eru til stereoút-
sendinga væri dreift á aðeins
eitt ár mundi hann hafa í för
,með sér 100 kr. hækkun á
afnotagjaldi útvarpsins. Það er
því ljóst að hér er ekki um
.miklar fjárfestingar að ræða.
Fremur er hér um að ræða van-
,kunnáttu, vanmat á aðstæðum
(og enhverja furðulega hræðslu
við eðlilegaog sjálfsagða tækni-
þróun.
Flest eða öll skárri hljóð-
varpstæki sem flutt hafa verið
inn á undanförnum árum eru
gerð fyrir stereomóttöku og
'þarf almenningur því ekki að
^kaupa sér ný hljóðvarpstæki til
'þess að taka á móti stereosend-
mgum.
Litsjónvarp og stereoútvarp
eru fyrir löngu komin í öllum
menningarlöndum og í þróun
er fjögurra rása útvarp, litsjón-
varp, sem er flatt og hægt er
að hengja á vegg eins og hvert
annað málverk ogeinhvern tíma
í framtíðinni fáum við litsjón-
varp með þremur víddum.
Fjárfestingarkostnaðurinn
að baki þess að koma upp lit-
sjónvarpi og stereoútvarpi á
Islandi er mjög lítill, það er því
ekki eftir neinu að bíða. Það er
aðeins gamaldags hugsunar-
háttur ráðamanna sem stendur
í vegi fyrir þróuninni.
Reynir Hugason
verkfræðingur.
Mér var jafnframt kunnugt um
það, að nýtt hús var selt í
Garðahreppi um svipað leyti.
Það hús var ca 200 ferm auk
bílskúra, mjög vandað i bygg-
ingu, en það var ekki að fullu
frágengið, t.d. lóð ófrágengin
og húsið ómálað að utan. Á
kaupverði þess húss og þess, er
ég keypti, munaði nokkrum
hundruðum þúsunda, er. það
hús var dýrara en mitt, en út-
borgun var einnig hærri. Af
þessu má ljóst vera, að verðið
hefur verið i samræmi við
markaðsverð á húsum í Garða-
hreppi á þeim tíma, er kaupin
áttu sér stað, en ég vil geta
þess, að mitt hús er 8 ára gam-
alt.
3. Aðalatriði málsins er, að
húsið er selt með frjálsu sam-
komulagi og gerði ég seljendum
lilboð í það í samræmi við það,
er ég taldi mér fært. Þeir gerðu
mér gagntilboð, sem ég sam-
þ.vkkti. Endanlegt söluverð
byggðist þvi á verðhugmyndum
seljenda sjálfra.
Eg vil taka það skýrt fram og
leggja á það sérstaka áherslu,
að seljendur (og þeir, sem að
málinu komu frá þeirra hendi
bæði lífs og iiðnir), höfðu
engan persónulegan né póli-
Kjallarinn
Halldór E. Sigurðsson
tískan hagnað af því að eiga
þessi viðskipti við mig og’ ég
mótmæli öllum dylgjum í
þeirra garð þar um. Eg vil líka
leggja áherslu á, að þessi við-
skipti eru gerð af mér sem ein-
staklingi og tengjast á engan
hátt þvi starfi, sem ég gegni nú.
Ef það er orðið þyrnir i augum
Morgunblaðsmanna, að ein-
staklingar eigi þak yfir höfuð
sér, eða viðskiptasamningar
séu gerðir skv. frjálsu sam-
komulagi, þá brestur mig skiln-
ing á stefnu blaðsins.“
Hitt er svo annað mál að.ég
hef enga ástæðu til að ætla að
þeir aðilar, sem nú hafa tekið
upp þetta mál hafi áhuga fyrir
því að skoða málið niður í kjöl-
inn frá venjulegum viðskipta-
sjónarmiðum.
Tilgangurinn með skrifunum
er heldur ekki sá að fjalla um
mín persónulegu viðskipti, t.d.
hvort ég kaupi íbúðarhús eða
ekki, tilgangurinn er sá að læða
þvi að, að ég hafi þegið mútur i
sambandi við þessi fasteigna-
skipti, enda ýmist dylgjað með
það eða sagt beint eins og i
Þjóðviljanum.
Því skora ég hér með á
ykkur, sem árásina gerið að
sýna fram á, eða a.m.k. gera
heiðarlega tilraun til þess að
sanna, að ég hafi gengið erinda
íslenska Álfélagsins, í ríkis-
stjórn. á Álþingi eða öðrum
vettvangi. Eg mótmæli harð-
loga þessum dylgjum og áburði
og á meðan þið finnið ekki
oróum vkkar nokkurn stað
verður að skoða þau sem mark-
lausan áróður af lægstu tegund.
Ritstjóri Þjóðviljans hefur
krafist þess að ég segi af mér
ráðherrastörfum vegna þessa
máls. Það er nokkuð síðbúin
ósk úr hans herbúðum með til-
liti til þess að málið kom upp í
tíð vinstristjórnarinnar.
Hitt skulu bæði hann og aðrir
vita, að ég tel mig hafa sinnt
ráðherrastörfum mínum eftir
bestu getu og samvisku og tel
þessa frómu ósk, og árásina í
heild, nokkra viðurkenningu á
því að sæmilega hafi til tekist.
Ég ætla ekki að afsaka mig
fyrir hugrenningar annarra. Ég
treysti því að almenningur sjái
í gegnum þessar árásir, að þetta
eru pólitískar árásir af því tagi
sem ekki hafa verið notaðar í
íslenskum stjórnmálum um
langt árabil. Því miður virðist
það nú aftur verða tízka að
vegið sé að stjórnmálamönnum
með ærumeiðandi óhróðri.
Þessar árásir eru gjarnan
gerðar undir því yfirskini að
verið sé að efla pólitískt sið-
gæði. Barátta fyrir pólitisku
siðgæði verður þó ekki háð með
dylgjum. Þvert á móti vitnar
slíkur vopnaburður um skort á
pólitísku siðgæði.
Þegar rógskrif um menn
koma í stað umræðu um hin
pólitisku málefni þjóðfélagsins
er hætta á ferðum. Stjórnmála-
barátta er ekki þessarar gerðar.
Stjórnmálabaráttan hlýtur að
hafa háleitari markmið, hún er
barátta um lífsskoðun manna,
hvernig leysa skuli úr vanda-
málum þjóðarinnar eins og þau
eru á hverjum tíma, hvernig
bæta skuli kjör hennar, rækta
land hennar og auka þroska
hennar. Þessi markmið skipta
máli i íslenskum stjórnmálum
og þeim verður ekki náð með
því að ræna ærunni af þeim
sem við stjórnmál fást með
dylgjum og óhróðri.
Það er stundum sagt að til-
gangurinn helgi meðalið. Hitt
mun sönnu nær að meðalið lýsi
tilganginum, ódyggðin styður
sig við svikin og illgirnin við
róginn.
Þjóðinni stafar nú hætta af
því að óheiðarleg vinnubrögð
nái fótfestu í íslenskri stjórn-
málabaráttu. Megi hún bera
gæfu til að svo verði ekki.
Að lokum endurtek ég
áskorun mína til vkkar að
sanna á mig mútuþægni við
Islenska Álfélagið. að öðrum
kosti lýsi ég dylgjur ykkar óg
frásögn þar um ósantnndi at
verstu gerð.
Halldór E. Sigarðsson