Dagblaðið - 29.10.1976, Qupperneq 11

DAC’iBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 29. OKTÓBER 1976.
Nýútkomin bók John Deans:
Fjórir höf uðpaurar Watergate
sátu í fangelsi í sveitaklúbbi
Baltimore: Menn elduðu sinn mat sjálfir og skreyttu jólatré.
Það var eins og ættarmót á
gamla bænum heima í dalnum
er John Dean hitti þrjá dæmda
fyrrum samstarfsmenn sína i
fangelsi.
Endurfundirnir voru bæði
sorglegir og skemmtilegir, segir
John Dean í nýútkominni
minningabók sinni, „Blindur
metnaður", sem gefin hefur
verið út vestanhafs.
Vitnsiburður Deans varð til
þess að sakfella Jeb Stuart
Magruder, Charles Colson og
Herbert W. Kalmbach við
Watergateréttarhöldin og fyrir
vikið voru þeir dæmdir til fang-
elsisvistar árið 1974. Hann var
þvi ekki viss um hvernig þeir
myndu taka honum er hann
kom til Holabird-virkisins í
Baltimore til þess að afplána
eins til fjögurra ára fangelsis-
dóm fyrir þátt sinn í að reyna
að halda afbrotunum í sam-
bandi við Watergate leyndum.
„Velkominn
í klúbbinn..“
En fyrrum samstarfsmenn
hans úr ríkisstjórn Nixons
hefðu ekki getað verið vin-
gjarnlegri, segir hann í bók-
inni. Hann rakst á Colson og
Kalmbach í eldhúsi fangelsis-
ins þar sem fangarnir 21 í þessu
litla fangelsi fengu leyfi til þess
að útbúa matinn sinn sjálfir.
Kalmbach, sem var einkalög-
fræðingur Nixons og fjáröfl-
unarstjóri í kosningabarátt-
unni, lagði hönd á öxl Deans
og sagði: „Hafðu ekki áhyggjur,
vinur. Þetta verður allt í lagi.“
Colson, sem var sérstakur
ráðunautur Nixons og skít-
verkamaður hans, var ennþá
vingjarnlegri. „Viltu ekki fá út-
varpið mitt lánað, eða eitthvað,
vinur?“ Dean segir að hann
hafi afþakkað gott boð.
„Maturinn er helvíti góður
hérna," sagði Colson einnig til
að viðhalda samræðunum. „Við
skiptumst á að elda matinn á
hverjum degi og sumir strák-
anna hérna eru alveg einstakir
kokkar. Það er eitthvað til af
Stroganoff-réttinum frá því um
hádegið í ísskápnum og ég mæli
sérstaklega með honum."
Jeb Magruder, fyrrum
kosningastjóri Nixons, hafði
setið lengst inni þeirra fjög-
urra. Hann heilsaði Dean með
orðunum: „Velkorninn í klúDb-
John Dean og Maureen eru
bæði að rita bækur um Water-
gatehneykslið.
Herfangelsið Holabird við
inn, John. Þetta fer að verða
alveg eins og í Hvíta húsinu,
þegar við erum allir komnir
hingað,“
En síðan, eftir því sem Dean
segir, hallaði Magruder sér að
honum og hvíslaði: „Við værum
ekki hérna ef við hefðum notað
suma af strákunum, sem eru
hérna, til þess að brjótast inn í
Watergate. Þeir segja að við
séum ekkert nema viðvaningar
og þeir hafa rétt fyrir sér.“
Litskrúðugur hópur
Magruder átti við, skrifar
Dean i sögu sinni, ýmsa sam-
starfsmenn Mafíunnar, sem
dæmdir höfðu verið til dauða af
henni og voru meðal fanganna.
Þá segir Dean að meðal sam-
fanga sinna í Holabird hafi
verið: „tveir fyrrum lögreglu-
menn frá Baltimore, dæmdir
fyrir spillingu og glæpi, þrír
aðilar að „French Connection-
smyglinu", málverkafalsari,
einn aðili sem flæktur var í
morð á verkalýðsleiðtoga, þrír
heróínsmyglarar frá Suður-
Ameríku, maður sem skar
konu, sem starfaði fyrir stjórn-
völd, á háls og brenndi líkið,
leigumorðingi, sem hafði a.m.k.
28 morð á samvizkunni, auk
töluverðs samansafns af mafíu-
mönnum sem höfðu annað
hvort morð eða rán á samvizk-
unni eða allt þar á milli.“
Trúaráhugi eykst
í fangelsi
Dean segir í bók sinni
aðiColsonhafi fyllzt trúaráhuga
í Ilolabird og hafið trúboð
meðal samfanga sinna og fanga-
ivarða.
„Það var eitthvað verulega
raunverulegt við hinn nýja Col-
son,“ segir Dean eftir að hafa
verið vantrúaður á það. „Hann
var breyttur en trúarbrögðin
höfðu samt ekki lamað kraft
hans eða kímnigáfu."
„Eg er ekki viss um að það sé
neitt sérstaklega mikið fyrir
mig að gera hérna í fangels-
inu,“ sagði hann eitt sinn við
Dean. „Allir þessir mafíukallar
eru svo andskoti góðir kaþól-
ikkar.“
Þó hafði fangelsisvistin hvað
mest áhrif á Magruder, segir
Dean, enda þótt fangelsið hefði
verið eins og dýrasti sveita-
klúbbur, samanborið við önnur
fangeisi. Hver fangi hafði
sérklefa, búinn húsgögnum
frá bandaríska hernum, og
hafði leyfi til þess að fara hvert
sem var um fangelsið. Um jólin
voru klefarnir skreyttir og
mennirnir útbjuggu sérstakan
jólamat.
Fangelsisdeyfð
En Colson nafði tekið eftir
því að mikinn leiða eða doða
hafði sett að Magruder og benti
Dean á að er Magruder fengi
sér göngutúra lyfti hann varla
upp höfðinu er hann gengi um
gangana.
„Svona gæti farið fyrir okkur
ef við höldum ekki vel saman,"
sagði Colson eitt sinn. „Þess
vegna verðum við að hjálpast
að.“
Dean fór daglega á skrifstofu
saksóknara til þess að bera
vitni og einn daginn rakst hann
þar á G. Gordon Liddy, fyrr-
um ráðgjafa Nixons um kosn-
ingabaráttuaðferðir.
Liddy hafði staðfastlega
neitað að ræða um þátt sinn í
Watergate-hneykslinu, meira
að segja eftir að hann hafði
verið dæmdur til fangelsis-
vistar.
Dean segir sér hafa brugðið
við að sjá hann. „Hann var
fölur og kinnfiskasoginn en
mér brá helzt við að sjá augu
hans og slitinn kragann á
skyrtu hans. Og hann var að
grána um aldur fram, fötin
hans voru krumpuð og þvæld."
„Liddy hafði þá verið meira
en eitt ár í fangelsi i Washing-
ton, grimmdarlegri og yfirfullri
stofnun. Þegar mér varð
hugsað til sveitaklúbbsins, sem
ég bjó á, hraus mér hugur við
örlögum hans,“ sagði Dean enn-
fremur.
Dean var látinn Iaus eftir að
hafa setið inni ifimm mánuði af
þriggja ára fangelsisdómi.
Hann hefur nú atvinnu af
handritasmíð fyrir kvikmyndir
og sjónvarp og hefur ennfrem-
ur unnið fyrir tímaritið Rolling
Stone.
Colson, Magruder og Kalm-
bach voru látnir lausir um
sama leyti. Colson hefur starfað
við trúarsöfnuð sem hefur það
að markmiði að hjálpa
föngum. Hann er einnig að rita
bók um reynslu sína vegna
Watergate.
Magruder býr nú í Colorado
þar sem hann vinnur við
unglingabúðir.
Liddy var fluttur úr fangels-
inu í Washington í skárra
héraðsfangelsi þar sem hann
situr enn.
Kalmbach býr með fjöl-
skyldu sinni í Kaliforniu og
hefur lítið haft sig i frammi.
Allir vita hvað spilabankinn
hefur gert fyrir Monacoríki og
borgir í Suður-Frakklandi og á
Ítalíu og til eyðimerkurríkj-
anna, eins og Nevada i Banda-
ríkjunum, laðar hann ótrúlegan
fjölda fólks. Þar er veðurfars-
vandamálið of mikill hiti.
Áhugi fólks á fjárhættuspili er
ótrúlega mikill og útbreiddur.
Hér á Islandi birtist hann
í formi happdrætta og kostar
rekstur Háskólans að mestu.
Margt fólk, sem mun hneyksl-
ast á spilabankahugmyndinni,
hefur átt miða í einhverju
happdrættanna áratugum sam-
an og léð þar með góðum mál-
efnum lið. I rauninni er enginn
munur á rekstri spilabanka og
happirættis eða t.dLþeim spila-
bankavélum sem hafa gefið
Rauðakrossi íslands fimmtíu
milljónir í tekjur síðastliðið ár
og kallast í gamni í spilabönk-
um „einhenti bandittinn". Það
væri því mjög athugandi að
heimila Háskólanum eða ein-
hverju þjóðþrifafyrirtækinu aö
reka spilabanka, og hann þarf
ekki endilega að vera til húsa i
einhverri hðll. Einnig gæti
verið athugandi að láta tekj-
urnar af honum renna til að
auka greiðslur til ellilífeyris-
þega.
Kjallarinn
Þórður
Valdimarsson
Island liggur mjög vel við
Bretlandi hvað þetta snertir og
það er ekki miklu lengra fyrir
New Yorkbúa að fljúga til ts-
lands en til Reno eða Las Vcgas
á vesturströnd Bandaríkjanna.
Það er alveg eins gott að fólk
frá Evrópulöndum eyði fé sínu
í spilabanka á tslandi og í Nizza
eða Monte Carlo. Ég held að
þetta sé heppilegasta lausnin á
haust-, vor- og vetrarvandamál-
um íslenzkra ferðamála og
vissulega mundi spilabanki
stórlega auka tekjur okkar af
ferðalöngum, sem til landsins
koma, einnig á sumrin, og á því
er ekki vanþörf. Borgir, sem
reka spilabanka, eru mjög vel
séðar af ferðáfólki og alls ekki í
litlu áliti.
Vinsælustu spilin í slíkum
bönkum eru, sem kunnugt er,
rulletta og amerísk teningaspil.
Þróun íslenzkra flugmála
hefur verið ævintýri líkust, og
á hcnni má ekki verða lát.
Spilabanki mundi stuðla að
betri sætanýtingu og gera flug-
félögunum mögulegt að færa út
kvíarnar, er frá liði og spila-
bankinn á íslandi væri orðinn
heimsfrægur. Vissulega höfum
við fleiri möguleika til að örva
ferðamannastrauminn til Is-
lands. Stór heilsuhæli fyrir
auðugt fólk eru víða mikil
tekjulind. Oft virðast gestirnir
helzt þjást af ímynduðum sjúk-
dómum, sem eru næstum eins
útbreiddir og þeir raunveru-
legu, og oft er ábatasamara að
lækna þá, að minnsta kosti
sparar ríkt fólk ekkert til þess.
Vanalega eru slík heilsuhæli
rekin í námunda við spilabanka
svo að auðkýfingunum leiðist
ekki.
Áhugaljósmyndarar og kvik-
myndatökumenn eru ótrúlega
margir, t.d. í Bandaríkjunum,
svo er þar mikill fjöldi náttúral-
ískra fristundamálara. Island
er sannkallað fjársjóðaland
fyrir slíkt fólk og hægt er að ná
til þess í stórum og útbreiddum
tímaritum, þar sem fjallað er
um áhugamál þess. Þessir
aðilar þekkja vel þá fegurð sem
vetur og haust hafa upp á að
bjóða. Flugfélögin ættu að gera
meira til að ná til þessara aðila.
Það útheimtir alls ekki dýra
auglýsingaherferð. Við þyrft-
um líka að skipuleggja sérstak-
ar ferðir fyrir skólafólk í
Bandaríkjunum, háskólum og
menntaskólum, til tslands og
Evrópu, lengri ferðir sem
miðist við sumarfrítímabilið.
Margir vilja auðvitað sjá
fleira en tsland, litast um
á Norðurlöndum og hugsanlega
bregða sér til landanna handan
járntjalds. Islenzkir aðilar
þyrftu að hafa upp á slíkar
ferðir að bjóða og komast upp á
lagið með að selja þær. Aukinn
straumur erlendra ferðamanna
til Islands — ferðamanna sem
gæfu af sér meiri gjaldeyri en
nú er, — mundi eflaust gera
ríkisvaldinu fært að vera örlát-
ara á gjaldeyri við íslenzka
sólarlandafara, svo að þeir geti
haft lengri dvalir í þessum
löndum en nú er og ferðazt
um eins og annað’ferðafólk í
stað þess að híma aðallega á
baðströndum og í börum. Það
þárf að hugsa betur um að fólk
fái sem mest út úr utanlands-
ferðum sínum.
Ég bið ráðamenn vora að
íhuga spilabankahugmyndina,
sem Jón Leifs og fleiri góðir
menn hafa hreyft löngu á
undan mér, og ef þeim líkar
hún ekki sem lausn á átakan-
legum vanda þess fólks og
beirra aðila sem lifa af þjónust-
unni við erlent ferðafólk, þá
koma þeir vonandi með enhver
önnur ráð sem duga því. Til
þess eru ráðherrar og ráða-
menn að hafa ráð við vandamál-
um þjóðarinnar.
Þórður Valdimarsson