Dagblaðið - 28.12.1976, Blaðsíða 10

10
msBiABa
frjálst,nháð dagklað
Utgefandi DagblaAiö hf
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. AAstoöarfróttastjóri: Atli
Steinarsson. iþrottir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannos Reykdal. Handrít: Ásgrimur Pólsson.
BlaAamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi SigurAsson, Ema V. Ingólfsdóttir, Gissur
SigurAsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jóhanna Birgisdóttir, Katrín Pólsdóttir, Kristín
LýAsdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir: Ámi Póll Jóhannsson, Bjarnleifur
Bjamloifsson, Sveinn ÞormóAsson.
Gjaldkeri: Þróinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Mór E.M. Halldórsson.
Askrif targjald 1100 kr. ó mónuAi innanlands. I lausasölu 60t )kr. eintakiA.
Ritstjóm SíAumúla 12, sími 83322, auglýsingar, óskríftir og afgreiAsla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: DagblaAiA og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerA: Hilmirhf., SíAumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Vel viö hæfi
Dálítiö er kveinað þessa
dagana í Alþýðublaðinu og Þjóð-
viljanum út af kosningu banka-
ráðs. Alþýðuflokkurinn er enda
dottinn úr þeim og aðeins einn
Alþýðubandalagsmaður hangir í
hverju bankaráði með fjórum
mönnum úr helmingaskiptafélagi Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 1976.
Alvara er einnig
mikilvæg
Fugl og draumur
Höfundur: Knut ödegárd
ÞýAandi: Einar Bragi
Myndir: Frits Solvang
Útgefandi: Letur 1976, Reykjavík.
Nýr tónn
vandaðan pappír, sem skilar
myndunum frábærlega vel.
Ég sagði áðan að bókin væri
óvenjuleg, og á ég þá ekki
einungis við ytra útlit, heldur
miklu fremur við efni og fram-
setningu, sem er mjög óvenju-
leg ef ekki einstök í islenskri
barnabók. Langar mig að víkja
nánar að þvi.
Sagan segir frá norskri fjöl-
skyldu, foreldrum og tveim
telpum. Þau búa í blokk og
pabbinn vinnur í álverksmiðju.
Atvik eru séð frá sjónarhóli
Möggu, þeirrar eldri af systrun-
um tveim. Þeim er lýst eins og
tilfinningar hennar túlka þau.
Nýlega barst mér í hendur
nokkuð óvenjuleg barnabók.
Hún er eftir norska ljóðskáldið
Knut Ödegárd og hefur Einar
Bragi snúið henni á íslensku.
Bókin er myndskreytt af Frits
Solvang með ljósmyndum, sem
felldar eru að efni og anda
sögunnar. Hún er gerð á
Bók
menntir
Það er dæmigert fyrir íslenzk stjórnmál, að
kosning bankaráða skuli vera eitt af meiri
háttar ágreiningsefnum stjórnmálaflokkanna.
í þetta sinn varð hvað eftir annað að fresta
atkvæðagreiðslu meðan þjarkað var um menn
og flokka.
Margir töldu sig manna hæfasta til að gegna
þessum embættum, sem eru ekki aðeins góðir
bitar af herfangi stjórnmálaflokkanna, heldur
einnig mikil ábyrgðarstörf gagnvart hagsmun-
um stjórnmálaflokkanna og gæðinga þeirra.
Lengi neituðu sjálfstæðismenn að kyngja
Kristni Finnbogasyni sem bankaráðsmanni
Landsbankans og væntanlegum varaformanni
þess. Þetta olli langri töf, unz Ólafur Jóhannes-
son klúbb- og battamálaráðherra barði í borðið
og hótaði stjórnarslitum, ef Kristni yrði ekki
hleypt inn.
Sumir hlutlausir menn telja sjálfstæðismenn
hafa sýnt of mikinn þvergirðingshátt gagnvart
Kristni. Það sé einmitt einkar vel við hæfi, að
hann sé varaformaður bankaráðs stærsta
bankans. Það gefi alveg ljómandi góða innsýn í
íslenzk stjórnmál í árslok 1976.
Kristinn Finnbogason er einmitt persónu-
gervingur núverandi valdakerfis á íslandi. í
honum tengjast fjármál,stjórnmálogbankamál
í órjúfanlega heild á opinskáan hátt, en ekki
undir borði eins og hjá sumum hinna, sem veifa
ákaft fána flokkspólitískra hugsjóna.
Stjórnmálamennirnir hafa einmitt blekkt
þjóðina upp úr skónummeðinnantómuruglium
ímynduð ágreiningsefni af málefnalegum eða
öðrum efnislegum toga. Þeim hefur að nokkru
leyti tekizt að dylja hið raunverulega áhugamál
flestra þeirra: Að komast í feitt fyrir sig, sína
og sinn flokk.
Stjórnmálaflokkarnir nota bankana óspart
til að gefa sjálfum sér og gæðingum sínum
verðbólgugjafir. Þess vegna er svo lítið eftir
handa öðrum, þegar dyr bankanna opnast. Og
þess vegna er engin leið að ráða við
verðbólguna, því að hún er mesta hjartans mál
gæðinga stjórnmálaflokkanna.
Það er skiljanlegt, að ráðamönnum
Alþýðuflokksins gremjist að láta ýta sér út í
kuldann. Auðvitað öfunda þeir helminga-
skiptafélagið.semsitur að ránsfengnum, meðan
Alþýðuflokkurinn getur varla keypt sér at-
kvæði fyrir næstu kosningar.
Afskipti stjórnmálaflokkanna af banka-
málum er ein af nokkrum skrumskælingum
lýðræðis hér á landi. Þar koma stjórnmála-
flokkarnir fram sem ræningjaflokkar, alveg
eins og þegar þeir hirða fjörutíu milljónir úr
ríkissjóði til að gera út Morgunblaðið, Vísi,
Tímann, Þjóðviljann og Alþýðublaðið.
Og svona verður þetta enn um sinn, meðan
almenningur heldur áfram að láta gabba sig
upp úr skónum.
Fylgja fordæmi Kínverja í Bangladesh:
Bangladesh er að
rétta úr kútmun
— en varlega þó
Efnahagur Bangladesh, einn-
ar fátækustu þjóóar heims, sýn-
ir nú hvetjandi batamerki. All-
ir eru þó á einu máli um að enn
sé langur og þröngur vegur
fram undan.
Útflutningur landsmanna
jókst um 48% á fyrstu þremur
mánuðum yfirstandandi fjár-
hagsárs, og aldrei hefur verið
meira í gjaldeyrisvarasjóði,
þrjú hundruð miiljón dollarar.
Eftir þrjár góðar uppskerur
hefur matvælainnflutningur
minnkað úr 2.5 millj. tonnum í
1.5 millj. og stjórnvöld halda
því framaðskjótlega verðiland-
ið sjálfu sér nógt með öflun
matvæla.
Verð á mat, klæðum og steik-
arolíu — nauðsynjahlutunum
hjá þessari fátæku þjóð — hef-
ur iækkað og hefur ekki verið
lægra síðan Austur-Pakistan
sleit sig úr sambandi við Vest-
ur-Pakistan og varð sjálfstætt
Bangladesh fyrir fimm árum.
Halda fjölguninni í
skefjum
„Út frá ákveðnu sjónarmiði
höfum við gert vel og höfum
ástæðu til að vera hamingju-
söm,“ segir helzti áætlanagerð-
ar maður Bangladesh, dr. Mirza
Nurul Huda. „En möguleikarn-
ir á áframhaidandi þróun eru
ótakmarkaðir."
Brýnasta hagsmunamál
Bangladesh í dag er getnaðar-
varnir. Landið er þegar orðið of
lítið fyrir landsmennina, en á
næstu þrjátíu árum er talið að
þeim muni fjölga úr 80 millj. í
200 millj. ef svo fer sem horfir.
Tvö önnur brýn hagsmuna-
mál eru að byggja upp úr engu
iðnaðargrundvöll til að starfa á
og að tryggja að efnahágsbat-
inn komi fólkinu á landsbyggð-
inni til góða. í hugum margra
íbúa Bangladesh þýðir „vel-
ferð“ að hafa nóg að borða.
Nýleg för háttsetts stjórnar-
embættismanns til Rajshahi-
landamærasvæðisins í NV-
horninu, þar sem hungur er
almennt og útbreitt, er til
marks um þetta.
Bjóst við þúsundum.
soltinna, en...
„Eg hlakkaði ekki til farar-
innar,“ sagði hann. „Eg var bú-
inn undir að sjá þúsundir
svelta, betlara, þorpsbúana með
rifbeinin standandi út í gegn-
um skinnið og aðrar hræðilegar
sýnir. En þess í stað fann ég
ánægt og mett fólk og hrúgur af
hrísgrjónum á markaðstorgun-
um.
Meira að segja algengustu
læknislyf, sem við byggjum allt
okkar á, fengust og var hvergi
skortur á.“
Sömu sögu er að segja frá
Dácca og frásagnir frá öðrum
landshlutum benda til að fólk
hafi það betra núna en það hef-
ur haft undanfarin ár.
Skyndiferð um lands-
byggðina í Bangladesh setur
bjartsýni um efnahagslega
framtíð landsins í annað og
stærra samhengi — og jafnvel
dregur úr bjartsýninni.
Vegakerfið í rústum
Þröngur vegurinn frá Dacca
norður til Mymenshing, fjöl-
mennasta (8 millj.) og stærsta
héraðs landsins, er í hræðilegu
ástandi.
Nær öilum brúm var eytt i
sjálfstæðisstríðinu við Pakistan
1971 og engin þeirra hefur enn
hlotið varanlega viðgerð.
Jafnvel þótt miðað sé við
Indland, er fátæktin í þorpum
og smábæjum sláandi og að því
er virðist gífurleg, segir frétta-
maður Reuters, sem að stað-
aldri er 1 Indlandi.
Herforingjastjórnin undir
stjórn Ziaur Rahman, majór-
generáls, stjórnar með herlög-
um. Henni hefur þó tekizt að
gæða efnahag landsins örlitlu
lifi og vinnur nú að uppbygg-
ingu þess þjóðfélagskerfis, sem
Bangladesh framtíðarinnar á
að byggjast á.
Fordœmi Kínverja
Nýting vinnuafls í landinu er
sem stendur afar lítil, en því
hyggst stjórnin breyta. Dr.
Huda, nánasti ráðgjafi forset-
ans um áætlanagerð, verzlun og
utanríkisviðskipti, telur að Kín-
verjar geti verið góð fyrirmynd
í þeim efnum.
Þegar hefur verið hafizt
handa með áætlun, sem gerir
ráð fyrir að byggðar verði stifl-
ur til varnar gegn flóðum og
jafnframt áveitukerfi. Verka-
mennirnir fá greitt með mat.
Um milljón manna hefur nú
atvinnu af þessu og er langt
komin með að grafa 4000 km af
skurðum, svo eitthvað sé nefnt.
Svipuð verkefni, þar á meðal
endurlögn vatnsveitukerfis,
eru unnin í sjálfboðavinnu og
næsta skref verður að hefja
frumstæðan iðnað í þorpunum.
Unnið er með hraði að raf-
væðingu landsbyggðarinnar.
„...þó œttum við allir að
pakka saman...“
Stjórnvöld hafa lýst fólks-
fjölgunarhömlum sem brýnasta
verkefni Bangladesh. Þúsundir
manna hafa verið sendir út um
land til að reka áróður fyrir
getnaðarvörnum og færri börn-
um.
Kunnugir í Dacca telja að
þetta sé málið, sem félagslegar
og efnahagslegar úrbætur
stjórnarinnar muni standa eða
falla með.
„Ef þessar fóiksfjölgunar-
hömlur, sem nú er verið að
beita hafa ekki sýnt verulegan
árangur eftir fimm ár,“ segir
vestrænn diplómat, ,, þá ættum
við allir að pakka saman og láta
landsmenn um sig sjálfa."
Olíudollarar fró
Persaflóa
Hluti ástæðunnar fyrir þeim:
drjúga gjaldeyrisvarasjóði, sem
Bangladesh á, er flutningur á
olíudollurum frá Miðaustur-
löndum, einkum Persaflóalönd-
unum.
Mest hefur komið frá
Sádi-Arabíu, sem gaf Bangla-
desh tvö hundruð og sautján
milljón dollara skömmu eftir að
Ziaur hershöfðingi fór þangað í
heimsókn í ár.
Halli á vöruskiptajöfnuði
hefur aftur á móti aukizt um
950 milljón dollara á þessu ári,
enda var flutt inn fyrir 1350
milljón dollara en út fyrir 400
milljón dollara.
Dr. Huda telur líklegt að hall-
inn eigi eftir að aukast enn
frekar á næstu tveimur eða
þremur árum. Megnið af út-
flutningnum er hráefni, vélar
og heimilisiðnaður.
Iðnaður í einkaeign nýtur
enn stuðnings, þótt langflest
iðnaðarfyrirtæki hafi verið
þjóðnýtt. Stjórnvöld hafa lofað
að einkaiðnaðurinn fái aukið
hlutverk í þjóðarbúskapnum.
Olíudollarar að heiman
Erlend aðstoð við Bangla-
desh fer vaxandi og segir dr.
Huda að Bangladesh hafi full-
vissu um að þörfum þess verði
sinnt.
Þegar litið er til lengri tíma
má telja, að bezt sé fyrir lands-
menn að veðja á miklar gaslind-
ir sínar og ef til vill olíu. Sex
útlend fyrirtæki, frá Banda-
ríkjunum, Kanada, Japan og
Júgóslavíu, hafa undirritað
samninga um þátttöku í olíuleit
undan ströndum Bangladesh,
ríki Bengala.