Dagblaðið - 16.08.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. AGUST 1977.
11
ins úr stóli með byltingu fyrir
skömmu.
Þjófar verða framvegis
handhöggnir
Zia hersnöfðingi lét þau boð
út ganga, þegar hann var kom-
inn í valdastól í Pakistan, að
hann ætlaði að láta lög kórans-
ins gilda framvegis sem refsi-
lög í landinu. Þar segir svo í
kóraninum að þjófar skuli
handhöggnir. Ef þeir hafa
stolið miklu þá getur farið svo
að þjófurinn missi báðar hend-
urnar. Einnig hefur Zia hers-
höfðingi tekið upp húðstrýking-
ar. Það fer eftir því hve glæpur-
inn er alvarlegur hve vandar-
höggin verða mörg. Hámarks-
refsing er 30 vandarhögg.
Pakistan mun vera fyrsta
landið, sem ekki er byggt Aröb-
um, sem tekur upp þessar refs-
ingar. Talið er að þeim hafi
verið beitt á undanförnum ár-
um eitthvað í Arabalöndum, en
ekki er það sannað.
Refsað fyrir að
kyssa stulku
Gert er ráð fyrir því að sér-
stakir dómarar dæmi i málum
múhameðstrúarmanna. En í
sumum ríkjum tíðkast það að
þessir dómarar dæmi Evrópu-
menn. Dæmi eru um það frá
Arabalöndum að Evrópumanni
var refsað fyrir að kyssa stúlku
á almannafæri. Hann var hýdd-
ur fyrir að gera þetta.
Framhjóhald,
fjórhœttuspil og
drykkjuskapur er synd
Framhjáhald er álitinn mik-
ill glæpur og kóraninn . býður
þunga refsingu fyrir slikt. Þjóf-
urinn skal missa höndina, sam-
kvæmt lögum kóransins og
konur eru ekki undanþegnar
þeim lögum. Sá, sem sakar
konu um að halda fram hjá
manni sínum, verður að þola 80
vandarhögg ef hann getur ekki
komið með fjögur vitni að at-
burðinum.
I Egyptalandi er þjófum ekki
þyrmt. Ef þjófnaður sannast á
einhvern á hann á hættu að
missa höndina og einnig annan
fótinn. Þessi refsiákvæði eru
alveg ný, alla vega hafa þau
ekki verið notuð í tugi ára. Það
var sett sérstök nefnd á stofn
sem endurskoðaði refsilög
Egyptalands og ákvað að
þyngja refsingar til muna sam-
kvæmt boðum úr köraninum.
Krossfesting
fyrir morð og rón
Þann 10. júlí gengu ný refsi-
lög í gildi í Pakistan. Lögbrjót-
um hefur verið refsað með hýð-
ingum en enginn hefur verið
handhöggvinn. Zia hershöfð-
ingi þarf að staðfesta þann
dóm. Það verður sem sagt eng-
inn handhöggvinn nema með
hans leyfi.
í Saudi-Arabíu er refsing
fyrir morð og rán krossfesting.
Hægt er að fá dóminn mildaðan
ef sá sem drýgði glæpinn iðrast
þess. Þessi harði dómur sem
kóraninn býður, gengur fram
af flestum Vesturlandabúum,
einnig þeim Aröbum sem hafa
hlotið menntun sína á Vestur-
löndum. Þrátt fyrir það þó
Arabar, sem hafa menntazt á
Vesturlöndum, séu andvígir
þessum refsiákvæðum halda
Arabalöndin fast við boð
kóransins.
Boð þau og bönn, sem eru í
gildi um áfengisneyzlu í
múhameðstrúarlöndum, eru
þverbrotin og í Pakistan hefur
verið framleitt vín og bjór til
skamms tíma. Vel getur verið
að þvi hafi verið hættþegar Zia
tók við völdum. En frá löndum,
þar sem áfengisbann hefur gilt
undanfarin ár, berast fréttir
um að svartamarkaðsbrask
blómstri.
Um list
og
peninga
Kjallarinn
Sigurjón Jóhannsson
Það kom fram í útvarpsþætti
í síðustu viku, að stjórn Lista-
safns tslands keypti á sl. ári
verk fyrir aðeins 5,5 milljónir
króna og árið þar áður fyrir
aðeins 1,2 milljónir. Þegar litið
er til þess, að allstór hópur
menntamanna hefur milli 5-6
milljónir króna í árstekjur, þá
sést best hvað þessar upphæðir,
sem nefndar voru hér að fram-
an, eru fáránlega lágar. Það er
undrunarefni, að listamenn
skuli hafa geð I sér að sitja i
safnstjórninni án þess að æmta
eða pkræmta. Þetta jaðrar við
að vera fjármálahneyksli, en öf-
ugt við þau fjármálahneyksli,
sem við erum vön að lesa um.
Eflaust er hægt að verja þessar
staðreyndir með almennu tali
um peningaleysi, en ég býst við
að flestir séu mér sammála um
að þarna hafi menn sofnað á
verðinum og sofnað fast.
Það kom líka fram I þessum
útvarpsþætti, að safnstjórnin
er ekkert alltof dugleg við að
sækja sýningar hjá yngri lista-
mönnum. Þarna er komið að
öllu erfiðara og viðkvæmara
máli, þ.e.a.s. hvort safnstjórn sé
skylt að hlaupa til hvenær sem
einhver sýnir verk sín og hvort
hún verði fyrr eða síðar að
kaupa verk eftir listamenn,
sem meirihluti safnstjórnar
hefur lítinn eða engan áhuga á.
I þessu atriði lýsi ég yfir fyllstu
samúð minni með safnstjórn-
inni, en hún á að krefjast þess
að hafa miklu meiri peninga
handa á milli til að kaupa góð
verk.
Ég er ekki fylgjandi peninga-
austri í listamenn fremur en
annað gott fólk, og ég get skilið
vandkvæði safnstjórnar þegar
hún hyggst kaupa verk eftir
ýmsa yngri listamenn okkar,
sem margir hverjir eru frekar
að selja hugmyndir en verk.
Þessir ungu listamenn eru að
sjálfsögðu að leita að einhverju
nýju, og úr þeim jarðvegi getur
sprottið margt gott. Það er ein-
mitt á þessum umbrotatímum í
lífi listamannsins, sem listunn-
endur og stjórnendur safna eru
ekki búnir að átta sig á mikil-
vægi listamannsins og hvort
ástæða sé til að „fjárfesta“ I
honum. Eg hygg, að þeir lista-
menn íslenskir, sem komast
yfir þetta tómarúm, þurfi ekki
að kvarta undan áhuga almenn-
ings, þar sem mjög margir hafa
ánægju af því að eignast verk
eftir viðurkennda listamenn.
Þegar á þetta stig er komið þarf
enginn að vorkenna listamönn-
um okkar hvað snertir fjárhags-
afkomu.
En hvað á þá að gera við
þann stóra hóp, sem er ekki
búinn að ná landi? Við getum
að sjálfsögðu sett upp styrktar-
kerfi, t.d. í þeirri mynd, að ef
ungur maður vill að skólagöngu
lokinni vinna ótruflaður að list
sinni í tvö ár, þá geti hann
fengið tveggja ára laun hjá rík-
inu, en síðan verði hann að sjá
um sig sjálfur. Þetta finnst
mér persónulega ekki ógeðug
hugmynd, þvi þá þarf enginn
að kvarta yfir þvi að þjóðfélag-
ið hafi ekki lagt sitt af mörkum,
eftir að skólakerfið var búið að
lýsa yfir að viðkomandi maður
væri hæfur til listsköpunar.
Mér finnst einnig að rfkið
geti styrkt eða verðlaunað vel
gerða hluti eins og listaverka-
bækur og bókaskreytingar, eða
útgefendur geti sótt um fjár-
styrk til að gera góða hluti og
borga listafólki mannsæmandi
laun fyrir verkin. SÚM gaf til
dæmis út skemmtilegar bækur,
vegna þess að félagið fékk opin-
beran styrk til þess. Einnig
mætti greiða listamönnum rif-
lega fyrir að fara með litlar
sýningar inn í skóla og sam-
komuhús úti á landi og ræða
þar um verk sln og hugmyndir
við alla þá, sem áhuga hafa á.
Þetta yrði áreiðanlega kærkom-
in tilbreyting fyrir listamenn-
ina og fólkið úti á landsbyggð-
inni.
Þá er ekki úr vegi að fjöl-
miðlarnir og listamenn reyni að
bæta úr miklu sambandsleysi.
Blöðin eru að vísu alltaf á
hausnum, en þau ættu að geta
borgað listamanni fyrir vinnu
sina eins og einhverjum öðrum.
Ég hef persónulega haft
ánægju af ýmsu þvf, sem birst
hefur á forsíðu Sunnudags-
blaðs Þjóðviljans, og oft hefur
Lesbókin birt góðar myndir, en
þó er ástæða til að biðja um
meiri fjölbreytni. Dagblaðið
hefur I sinni þjónustu teiknara
og keypt framhaldsmyndasögu
eftir annan. Vikan mætti gera
betur á þessu sviði, en ritstjórn-
in hefur aftur á móti gert tals-
vert mikið af þvl að kynna lista-
menn með myndarlegum viðtöl-
um. Aftur á móti vantar sárlega
fallegt og vel prentað listatfma-
rit og það gæti hið opinbera
hæglega styrkt, a.m.k. með
einni rlflegri fjárveitingu
meðan verið er að hleypa þvf af
stokkunum. Mér er kunnugt
um að hinn harðduglegi og út-
sjónarsami útgefandi, Jóhann
Briem, hefur verið beðinn að
gefa þessu máli gaum, og von-
andi lætur hann slag standa —
ég hef enga trú á að hann tapi á
fyrirtækinu þegar tímar liða
fram.
1 lokin vil ég bera fram þá
ósk, að einhverjir útgefendur
athugi hvort ekki sé kominn
tlmi til að gefa út kennslubók I
teikningu og meðferð lita.
Meðan ég var I skóla var teikni-
og formfræðikennsla fyrir neð-
an allar hellur, og ég hef grun
um að svo sé enn víðast hvar.
Góð og lífleg bók um þetta efni,
gerð I samvinnu listfræðinga,
teiknikennara og listamanna
yrði góð sölubók á almennum
markaði.
Sigurjón Jóhannsson
blaðamaður.
Mannréttindi,
fyrirhvera?
Kjallarinn
Vert er að taka það til íhug-
unar hvernig ástandið er nú 1
mannréttindamálum I einu
næsta vina- og nágrannariki
okkar, Vestur-Þýzkalandi.
Helmut Schmidt kanslari
brosti breitt við vini sínum,
Geir Hallgrlmssyni, þegar þeir
voru að spóka sig hér á landi I
júlfmánuði, og gaf út vinsam-
legar yfirlýsingar I okkar garð
svo ekki var að sjá á kanslaran-
um að nokkuð væri að I heima-
landi hans. En af hverju að
huga að mannréttindamálum I
Vestur-Þýzkalandi? Þvi ekki
alveg eins og Sovétríkjunum,
Chile eða Austur-Þýzkalandi?
Um fyrrnefnd lönd gildir að
öllum er kunnugt um alræðið
og að daglegt brauð er að brotin
séu almenn mannréttindi þar
en slfkt var þó til skamms tlma
ekki reyndin I ‘ Vestur-
Þýzkalandi. Þvf vissulega voru
mannréttindi f eina tfð I heiðri
höfð i Vestur-Þýzkalandi og
lengst af hefur það verið ein
helzta skrautfjöður í hatti
þeirra Vestur-Þjóðverja að geta
bent á ófrelsi það sem rfkir
austan megin múrsins, miðað
við frelsið vestan megin. Svo er
Vestur-Þýzkaland lfka með okk-
ur íslendingum í varnarbanda-
lagi vestrænna lýðræðisríkja
sem setur sér m.a. það markmið
að vernda lýðréttindi. Skirrist
bandalag þetta, sem nefnist
Nató, jafnvel ekki við að út-
hella blóði saklausra fórnar-
lamba svo við fáum notið mann-
réttindanna.
Róttœkir fó ekki vinnu
Heldur er illa komið fyrir
mannréttindum f Vestur-
Þýzkalandi nú. Þar eru f gildi
lög sem ganga svo langt að sam-
kvæmt öllum venjulegum skiln-
ingi þverbrjóta þau stjórnar-
skrár og lýðréttindahefðir þær
sem vestræn lýðræðisríki, svo-
nefnd, byggja þjóðfélög sfn á.
Ekki er lengur leyfilegt að gefa
Bolli Héðinsson
Leiðtogar Austur- og Vestur-Þýzkalands, Honecker og Schmldt. Er
sama hvorum megin múrsins maður býr?
út bækur um viss pólitfsk efnj,
lestarstjórar og kennarar, svo
dæmi séu nefnd, eru reknir úr
starfi fyrir aðild að vinstri sinn-
uðum samtökum. Er þetta
árið 1933 ellegar 1977? kann
einhver að spyrja. Er nema
von, aðferðirnar eru nákvæm-
lega þær sömu í þriðja ríki
Adolfs Hitlers og fjórða rfki
Helmuts Schmidt.
Lýðræðið verður að verja sig
fyrir andstæðingum lýðræðis-
ins, er viðkvæðið sem oft má
heyra frá þeim sem reyna að
réttlæta aðferðir þær sem beitt
er gegn róttæklingum. En
hvers virði er það lýðræði sem
heimilar að innan marka þess
megi beita gerræðislegum að-
ferðum, svo sem að banna út-
komu ákveðinna rita, reka
menn með óæskilegar skoðanir
úr starfi og brjóta á annan hátt
það sem samkvæmt vestrænni
lýðræðishefð er nefnt sjálfsögð
mannréttindi og persónufrelsi.
Það hefur fækkað heldur
skrautfjöðrunum f hatti hins
þýzka sambandslýðveldis og
hugsanlega kemur að þvf að
lítill munur verði orðinn á rfkj-
unum austan múrs og vestan
með tilliti til mannréttinda. Þó
eygja mannvinir enn von um að
Vestur-Þýzkaland hverfi ekki
alveg I hóp alræðisrfkja, þar
sem lýðréttindi eru fótum troð-
in, heldur muni mannréttindi
verða hafin þar aftur til vegs og
virðingar.
Áhrif Sprínger-
pressunnar
Ef reynt er að kanna hvað
veldur þvf að Vestur-Þýzkaland
er vel á veg komið með að geta
ekki talizt til vestrænna lýð-
ræðisrfkja verður að lfta á at-
burði undangenginna ára þar.
Baader-Meinhof stjórnleys-
ingjahópurinn verður til eftir
óróa þann sem varð við vestur-
þýzka háskóla upp úr 1968.
Skömmu seinna starfar hópur
þessi af hvað mestum krafti að
tilræðum sfnum og ógnarverk-
um þar til forsprakkar þess
hóps eru handteknir árið 1972.
Um svipað leyti koma f ljós
fyrstu aðgerðir vestur-þýzkra
stjórnvalda sem leiða til þess að
tala megi um brot á mannrétt-
indum þar.
Kröfurnar um að nú yrðu
tökin hert og gengið milli bols
og höfuðs á ýmsum óæskilegum
pjóðfélagshópum urðu sffellt
háværari, t.a.m. með kröfugerð
blaða þeirra sem Axel Cesar
Springer gefur út. Þóttust
menn nú sjá þá einu lausn f
sjónmáli að gengið yrði nærri
öllum hugsanlegum andstæð-
ingum þjóðfélagsins með hvaða
aðgerð er vera skal. Hefur þessi
stefna sfðan verið að koma í
ljós, gengið hefur verið stórlega
á mannréttindi með þvf hugar-
fari að tilgangurinn helgi með-
alið og mannréttindum þvf út-
hlutað aðeins til þeirra sem
flokkast undir skilgreiningu
yfirvalda á þvi hvað telja beri
æskilega þjóðfélagsþegna.
Er þá hægt að tala um mann-
réttindi öllu léngur?
Bolli Héðinsson,
blaðamaður.