Dagblaðið - 28.09.1977, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 1977.
11
> fcagiswat tlWMMMM—I»ggw
Stjórnmálamenn reyna að berjast á móti atvinnuleysi í landlnu og
það fer mikill timi i umræðu um það í kosningabaráttu hverju
sinni.
annarra landa fara til
Svíþjóðar. Þeir þurfa ekkert at-
vinnuleyfi og engan passa til að
fara á milli landanna. Reyndar
er það svo um alla Norðurlanda-
búa, þeir geta farið á milli land-
anna að vild og unnið þar eins
og heima hjá sér án nokkurs
sérstaks leyfis.
Finnar geta því einfaldlega
tekið saman föggur sínar og
skroppið yfir landamærin og
dvalið þar lengri eða skemmri
tíma, allt eftir því hvernig
gengur að fá það starf sem sótzt
er eftir.
Yfirvöld hafa óhyggjur
af flutningi úr landi
Atvinnumálaráðherra Finna
hefur lýst áhyggjum sínum yfir
flutningi úr landinu. Það er
ekki bara að fólkið flytji úr
landinu heldur hefur það sínar
hliðarverkanir. Þeir sem flytja
verzla ekki lengur í verzlunum
í sínu heimalandi, þeir greiða
heldur enga skatta til ríkisins.
Það er því mikið tap fyrir
finnska þjóðfélagið að missa
fólkið úr landinu. Þetta gerir
það að verkum að miklu
erfiðara verður fyrir ríkið að
skapa meiri atvinnu í landinu
þegar það missir miklar tekjur.
Ríkið þarf sífellt að bæta við
útgjöld sín og ellilífeyrisþegum
fer sífellt fjölgandi.
Stjórnvöld i Svíþjóð og í
Finnlandi hafa oft rætt þetta
vandamál og finnsk stjórnvöld
segja að það sé miklu betra að
flytja inn mikið fjármagn, fá
lán, en að atvinnuleysi sé svo
mikið að menn fari úr landi.
Verkamenn sem fara
úr landi fó störf sem
heimamenn vilja síður
vinna við
Það er talið að það kosti um 5
milljónir króna fyrir finnska
ríkið að mennta dreng þar til
hann er 16 ára. Ef hann svo fer
úr landi eru þessir fjármunir
glataðir.
Frá því á stríðsárunum hefur
um ein milljón manna verið
þjálfuð til herþjónustu í vara-
liði Finnlands. Nú er ekki hægt
að kalla út nema 700 þúsund.
Hinir hafa horfið úr landi á
þessum tíma.
Verkamenn sem hverfa úr
sínu heimalandi búast við að
kjör þeirra batni til muna. Þeir
fá að vísu starf en það eru störf
sem heimamenn vilja ekki
vinna. Þau eru bæði erfiðari og
sóðalegri. Finnskir verkamenn
vinna t.d. margir í bílaverk-
smiðjum og skipasmíða-
stöðvum.
Húsnæðið sem verkamenn
sem vinna erlendis búa í er oft
miklu lélegra en þeir hafa
venjulega heima fyrir. Þar búa
miklu fleiri I hverju herbergi.
Einnig veita verkamenn er-
lendis sér miklu minna en þeir
sem eru í sínu heimalandi.
Sjónvarps- og útvarpstæki eru
t.d. miklu færri á hvern mann.
Þar til nú hefur verið nægt
atvinna í Sviþjóð en svo virðist
sem það sé nú úr sögunni. Nú á
Svíþjóð í miklum efnahags-
örðugleikum, þeim verstu í 30
ár. Atvinnuleysi er að aukast
hröðum skrefum. Það er nú um
2 prósent. Ungu fólki gengur
illa að fá sér starf og meðal þess
er atvinnuleysið 5.8 prósent.
Krónan hefur verið felld tvi-
vegis og það er dýrara að lifa
með hverjum deginum sem
liður.
Þrátt fyrir versnandi ástand I
Svíþjóð litur ekki út fyrir að
Finnum, sem þar vinna, sé
sagt upp störfum. Stjórnvöld
segja að i Svíþjóð riki ekki
sama ástand og í t.d. Þýzkalandi
og Sviss, þar sem verkamenn
koma frá Tyrklandi, Grikk-,
landi, Júgóslaviu, Spáni og
Italiu. Þegar svo eitthvað bját-
ar á og atvinna minnkar í land-
inu, eru þeir reknir til síns
heimalands.
Þessi mynd er úr vinnusal i Voivoverksmiðjunum i Sviþjóð.

Kjallarinn
Reynir Hugason
með þarf, og hvað hefur
islenska þjóðin að gera við
svoleiðis mann? Islenskir
stjórnmálamenn hafa jafnan
verið ragir við að grípa til
óvinsælla aðgerða þó með þurfi
og er Matthías Bjarnason engin
undantekning frá þvi.
Rœndir eiturlyfinu?
Fyrir utan útrýmingu þorsk-
stofnsins stafar íslendingum
mest hætta af verðbólgunni.
Stjórnmálamenn virðast viður-
kenna almennt þá miklu hættu
sem landinu stafar af
verðbólgunni. Þeir eru hins
vegar jafnsamtaka um að gera
ekkert til þess að stöðva hana.
Hagfræðingar hafa á reiðum
höndum vopn gegn
verðbólgunni og fullyrða að
unnt sé að stöðva hana svo að
segja alveg ef stjórnmálamenn
eru tilbúnir að grípa til þeirra
óþægilegu aðgerða sem duga.
Ef verðbólgan yrði stöðvuð
yrðum við hins vegar rændir
þvi eiturlyfi sem viðheldur
verðbólgunni — að geta grætt á
því að skulda sem allra mest.—
Hvort sem rikisstjórnir hafa á
undanförnum árum verið
veikar eða traustar í sessi, hafa
þær aldrei þorað að hrófla við
þessari „sjálfsbjargarviðleitni“
borgarans.
Niðurstaðan er því sú að
stjórnmálamenn geta ef þeir
vilja, stöðvað verðbólguna því
aðferðirnar til þess eru þekkt-
ar, en þeir þora'það ekki og þótt
mótsagnakennt sé, af ótta við
dóm hins almenna kjósanda. —
Hvað höfum við að gera við
slíkar raggeitur?
Einn erfiðasti hjalli sem hver
fjölskylda glimir við á lífsbraut
sinni er að koma þaki yfir
höfuðið. Flestum er þetta 10-20
ára erfið barátta, með mikilli
yfirvinnu og miklum fjárhags-
legum þrengingum. Lánakerfi
húsbygginga er mjög ófullkom-
ið og lánin duga ekki nema
fyrir litlum þluta byggingar-
kostnaðar.
Sérfræðingar geta frætt
okkur um það að auðvelt væri
að koma á lánakerfi þar sem
unnt væri að lána allt að 90%
byggingarkostnaðar til' 30 ára.
Þess konar lánakerfi hefur
verið komið á víðast hvar í
nágrannalöndunum. Stjórn-
málamenn hér á landi
hafa ekki séð ástæðu til að
auðvelda almenningi að koma
yfir sig þaki og staðfesta þar
með að þeir skilja ekki hversu
erfið og illleysanleg mál
húsnæðismálin eru fyrir hinn
almenna borgara. — Hvað
hefur þjóðin svo að gera við
menn sem eru þannig
stemmdir.
Séfræðingar álita að
landbúnaður og sjávarútvegur
geti tæplega tekið við því
vinnuafii sem kemur út á
vinnumarkaðinn á næstu árum.
Sá atvinnuvegur sem einna
liklegastur þykir til þess að
geta tekið við auknu vinnuafli,
ef rétt er haldið á spöðunum, er
iðnaðurinn. Iðnaður er hins
vegar ekki byggður upp á ein-
um degi og hörð iðnaðar-
uppbygging gerist ekki nema
með mjög öflugum stuðningi.
212 milljarða
fjúrfesting?
Iðnaður á tslandi nýtur alls
ekki jafnréttis við landbúnað
og sjávarútveg, hvorki hvað
snertir lánsfjármögnun né
rekstrarskilyrði. Það er alls
ekki arðvænlegt fyrir
einstakling að leggja fjármuni
sína í það að kaupa hlut i iðn-
fyrirtæki. Stjórnvöld fara
stærðargráðuvillt í umræðum
um stuðning við iðnaðarupp-
byggingu. Lausnin á vanda
iðnaðarins er ekki fólgin í því
að auka framlag ríkissjóðs til
iðnlánasjóðs úr 50 miilj. í 100
millj. eins og gert var á siðasta
ári. Hún er heldur ekki fólgin í
því að byggja járnblendiverk-
smiðju í Hvalfirði.
Mismununin i fyrirgreiðslum
við iðnað annars vegar og
sjávarútveg og landbúnað hins
vegar kemur vel fram í dæminu
um skuttogarann og frystihúsið
á Stöðvarfirði.
Til Stöðvarfjarðar var nýlega
keyptur skuttogari og þar var
einnig byggt nýtt frystihús.
Skuttogarinn kostaði um 650
millj., en frystihúsið um 150
millj.: samtals kr. 800 millj. A
Stöðvarfirði eru 330 manns.
Þannig lögðu . Stöðfirðingar i
fjárfestingu sem nam tæplega
2,5 millj. króna á hvert manns-
barn í plássinu. Ef lagt væri
jafnmikið fjármagn á hvert
mannsbarn í uppbyggingu
iðnaðar á Reykjavikursvæðinu
og gert var til uppbyggingar
sjávarútvegs á Stöðvarfirði, og
auðvitað á jafnskömmum tíma,
værl um að ræða 212 milljarða
króna fjárfestingu! — Ef til vill
mætti byggja upp einhvern
iðnað fyrir þá peninga? —
Það er því algjör stærðar-
gráðuvilla þegar verið er að
veita milli tannanna, stundum i
áratugi, hvort byggja eigi verk-
smiðju sem kostar álíka mikið
og einn skuttogari.
Sjö hundruð milljónir (virði
eins skuttogara) virðast vera
miklir peningar ef byggja á upp
iðnfyrirtæki fyrir þá, og þá er
krafist fullkominna trygginga
fyrir öllu fénu, en ef kaupa á
skuttogara fyrir þær eru þær
hrein skiptimynt og mjög lítilla
trygginga er krafist.
Einhvern veginn hafa stjórn-
völd fengið þá flugu i hausinn
að hægt sé að byggja upp iðnað
og jafnvel útflutningsiðnað
einungis með því að byggja
verksmiðju og ráða fólk til
verksmiðjunnar og byrja að
framleiða. Tækniþekking,
hönnun og vöruþróun og jafn-
vel markaðsleit og markaðs-
kannanir eru ekki með í
spilinu. Iðnaðurinn á að
byggjast á „tækifærum".
1 raun og veru fer alls ekki
fram nein markviss iðnaðar-
uppbygging í landinu. Stjórn-
völd greiða alls ekki með ne(n-
um skipulegum hætti fyrir upp-
byggingu iðnaðar, stofnanir
iðnaðarins stunda iðnþróun svo
til eingöngu í hjáverkum og
fjármagn til að vinna úr
nýiðnaðarhugmyndum eða fjár-
magn til vöruþróunar liggur
hreint ekki á lausu. Það þykir
beinlinis frekja að ætlast til
þess að stjórnvöld fari að styðja
við vöruþróun i iðnfyrirtækj-
um, enda er það alls ekki gert.
Afleiðingin er sú að engin eða
sáralítil vöruþróun fer fram i
Islenskum fyrirtækjum.
Stjórnmálamönnum hefur
verið bent rækilega á þá mis-
munun sem á sér stað i fyrir-
greiðslum við iðnað annars veg-
ar og sjávarútveg og landbúnað
hins vegar. Þeir viðurkenna
þessa mismunun i orði en eru
ekki tilbúnir til að gera neitt til
þess að breyta henni þegar að
atkvæðaborðinu kemur.
Hvað er til bjargar?
Stjórnmálamenn hljóta þvi
að teljast ábyrgir fyrir þvi að
íslenskur iðnaður verður van-
búinn að mæta tollfrjálsri sam-
keppni við innflutning árið
1980. Stjórnmálamenn eru jafn-
framt ábyrgir fyrir lágu
tæknistigi iðnaðarins (þeir
skilja ekki einu sinni hvað það
er) og í þriðja lagi eru þeir
ábyrgir fyrir því, að stofnanir
iðnaðarins eru máttlausar og að
mestu gagnslausar. Það er
vandséð að við tslendingar höf-
um not fyrir slíka stjórnmála-
hesta sem ekki eru tilbúnir til
þess að láta þekkingu og
heilbrigða skynsemi ráða
gerðum sínum.
Niðurstaða þessara hug-
leiðinga hlýtur að verða sú, að
stjórnmálamönnum er full-
kunnugt um hvaða aðgerðir
landinu og þjóðinni séu fyrir
bestu í hverju tilviki. Þeir séu
hins vegar annaðhvort ekki
tilbúnir til þess að framkvæma
þær vegna hreinnar rag-
mennsku og ótta við að missa
þingsætið eða þetta eru brjóst-
vitsbéusar sem vegna sinnu-
leysis og hefðbundinnar fyrir-
litningar á sérfræðingum og
skoðunum þeirra láta eiginhug-
myndir ráða gerðum slnum
með örlagaríkum afleiðingum.
Það er vandséð hvað getur
bjargað þessari þjóð frá glötun'
annað en blóðug bylting.
Reynir Hugason
verkfræðlngur.