Dagblaðið - 05.05.1978, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 1978.
fyrir þeim möguleika aðsólin ætti eftir
íð skipta nokkru höfuðmáli sem orku-
gjafi í landbúnaði, iðnaði og við upp-
hitun íbúðarhúsnæðis. Að sjálfsögðu
að undanskildri þeirri orku sem hún
hefur veitt yfir jörðina frá alda öðli.
Nú er öldin önnur og fjöldi íbúðar-
húsa sem hituð eru upp með sólarorku
;r orðinn meiri en tíu þúsund og vex
itöðugt.
Til dæmis um, hve víða er farið að
hagnýta sólina sem beinan orkugjafa i
Bandarikjunum, má nefna, að öll
húsakynni i herstöð einni í Texas eru
hituð upp með sólarorku, loftkælingin
sr knúin af sólinni og öll ljós á staðn-
um sömuleiðis. Finnig er getið um
klæðaverksmiðju i Georgiu og lítinn
gagnfræðaskóla i Arkansas sem færa
sér sólarorkuna i nyt.
einum sérfræðinga á þessu sviði.
Ef þannig væri að málum staðið
fullyrðir hann, að átta tíundu af
orkuþörf mannkyns verði fullnægt á
þann hátt árið 2025.
Þessar nauðsynlegu framkvæmdir
munu þó verða kostnaðarsamar bæði
fyrir bandarisku þjóðina i heild og
einnig þá einstaklinga, sem ætluðu sér
að nota sólarorkuna.
Afraksturinn yrði aftur á móti
ómetanlegur — næg orka á meðan
jörðin okkar er byggileg.
Forráðamenn Sólardagsins voru
spurðir að þvi hvað gera ætti ef rign-
ing yrði, þegar hátíðahöldin færu
fram.
— Það skiptir engu, sögðu þeir. Regn-
ið úr loftinu er raunverulega einn
hluti sólarorkunnar. Ef sólin skini ekki
Seint hætturn við liklega að njóta sólarinnar á hinn gamla, góða hátt, að láta hana
skína á okkur til ánægju og heilsubótar.
Mörg dæmi eru um nýtingu sólar-
orkunnar í landbúnaði, og iðnaði.
Vitar eru lýstir með henni og í stuttu
máli sagt notkun hennar eykst
stöðugt.
Áhugamönnum og visindamönnum
á þessu sviði finnst þó seint ganga
framþróunin- Segja þeir að framfarir
ættu undir eðlilegum kringumstæðum
að vera mun örari en raun ber vitni.
— Ef svo á að verða, að mannkynið
fái meginhluta orkuþarfar sinnar full-
nægt frá sólinni verður strax að
hefjast handa við að reisa milljónir
stöðva sem taka við sólarorkunni og
þúsundir vindorkustöðva er haft eftir
mundi ekkert regn falla. Bæði vatn og
vindur eru nátengd sólinni og nýting
þeirra því eitt af verkefnum okkar.
Hversvegna er þetta rifjað upp nú,
áratugum síðar?
Alþýðublaðið — það málgagn er
fyrr var getið — gefur tilefni til þess.
Um nokkurt skeið hafa öðruhverju
birzt tilkynningar frá blaðinu og
aðstandendum þess um að nú, á sumri
komanda, verði örlög blaðsins ráðin.
Sýnt þyki að blaðið gefi upp öndina
vegna langvarandi fjárhagsörðugleika
og lítillar útbreiðslu. Hvað er þá orðið
allt okkar starf? Höfum við gengið til
góðs? Þannig gætu flokksmenn spurt
sjálfa sig er þeir búa sig undir útför
blaðsins. Eru foringjar flokksins bón-
bjargarmenn og sveitarlimir? Hafa
þeir haft erindi sem erfiði i baráttu
sinni fyrir réttlátu þjóðfélagi og geta
af þeim ástæðum lagt niður málgagn
jafnaðarstefnu og bræðralags? Undar-
leg tilviljun að þessir atburðir gerast
einmitt þá daga er rikisvaldið lætur
sverfa til stáls i skiptum við verkalýð,
hrifsar lúkufylli úr launaumslagi hvers
vinnandi manns, flýgur dagfari og
náttfari mcð gljáandi og gulli slegna
bryndreka til þess að koma þeim á
markað í tildursrallý stórfurstanna, en
boðar skerðingu almennra lífskjara.
Hverfum aftur á grjóthrúguna við
Hverfisgötu.
Stefán Jóhann Stefánsson fyrrv.
forsætisráðherra segir frá þvi í
minningabók sinni er ungir náms-
menn, stúdentar og aðrir gengust fyrir
fundi árið 1921 til stuðnings kröfum
verkalýðsins.
„Ég man það einnig vel að skömmu
•eftir fundinn lá leið min upp í litla al
þýðuhúsið við Hverfisgötu. Þar var þá
aðeins litill timburskúr á einskonar
grjóthrúgu og allt autt umhverfis
hann. Voru þar samankomnir margir
áhugasamir alþýðuflokksmenn, flestir
úr verkamannastétt, og lofuðu há-
stöfum framtak okkar stúdentanna.
Vildu þeir helzt eiga mynd þessara 30
stúdenta og hengja hana upp á vegg
hins litla timburskúrs sem siðar
myndi verða musteri alþýðunnar.”
Þannig segir Stefán Jóhann frá.
Sú mynd er blasir við, að liðn-
um áratugum er athyglisverð og
áhrifamikil en næsta ólík þeirri er
birtist í skuggsjá þá er horft var
gegnum fagurgrænt hugsjónagler. í
stað litla timburskúrsins er við blasti i
frásögn St. J. St. gnæfir nú hátimbruð
höll. Enginn veit þó til þess að þaðan
hljómi hið lifandi orð til lausnar
hrjáðum lýð. Engin fræði kennd í þvi
musteri, er vinningur sé á að
hlýða. 1 bezta falli rölta menn þaðan
með bingóvinning.
Athyglisvert væri, nú þegar svo
horfir að málgagn Alþýðuflokksins
hverfi af sjónarsviðinu sem dagblað,
að bera saman kjör þeirra er verið hafa
i forystu flokksins undanfarna áratugi
og afkomu og örlög Alþýðublaðsins,
málgagnsins er túlka átti málstað og
viðhorf jafnaðarstefnu og verkalýðs.
Arftakar þeirra. musterisriddararnir
með vaxtatöflurnar, bjóðast pú til þess
að rétta „þjóðarskútuna” á siglingu
hennar um ólgusjó og verja hana
strandi og áföllum. Á sama tíma
tilkynna þeir á neyðarbylgju skipbrot
áratuga málgagns. Áraskip
Alþýðublaðsins rorrar á flæðiskeri
feigðar og fjörtjóns, en strand-
kapteinar fúaflaksins heimta að taka
Borgarísjakar dregn-
/r tilSaudi-Arabíu
— frændi konungsins, prins Mohammed, telur það
lausnina á vatnsskorti landsins
Mohammed al-Faisa! sem upplýsti
fyrir nokkrum mánuðum að hann
hygðist láta draga borgarisjaka frá
suðurskautinu til Saudi-Arabíu, segist
munu verða tilbúinn að selja borgarís
hverjum sem hafa vill innan tveggja
ára.
Upphafleg hugmynd prinsins, sem
er sonur Faisals heitins konungs og
frændi Khalid núverandi konungs
Saudi-Arabiu, var að draga borgarís-
jaka sem væri 100 milljón tonn
þangað og vinna síðan úr honum
ferskt vatn. í Saudi-Arabíu er það
mjög af skornum skammti.
Vegna þessa hafa Saudi-Arabar
hugleitt ýmsar leiðir og niðurstaðan
varð sú að ákveðið var að ráðast i
mjög fjárfrekar og viðamiklar fram-
kvæmdir til að vinna ferskt vatn úr
sjó.
Prinsinn var yfirstjórnandi þeirrar
áætlunar þar til fyrir tæpu ári en sagði
þá af einhverjum ástæðum af sér.
Talið er að heildarkostnaður við
nauðsynlegar framkvæmdir vegna
ferskvatnsvinnslunnar verði í það
minnsta 15 milljarðar dollara. Prins-
inn telur sie hafa fulla vissu fyrir því
að hann geti séð landsbúum
sinum fyrir vatni á mun ódýrari hátt
með þvi að bræða borgarisinn, er hann
hefur verið dreginn til Saudi-Arabíu.
Ætlunin er að sjö dráttarbátar dragi
jakana frá suðurskautinu. Stærð
þeirra yrði gifurleg: rúmlega einn og
hálfur kílómetri á lengd, breiddin
tæpir fimm hundruð metrar og hæðin
nálægt þrjú hundruð metrum.
— Frystan forða af tærasta vatni á
jörðu hér . vill prinsinn kalla borgar-
isjakana. — Risajakar af þessari stærð
brotna frá meginjöklinum sjálfkrafa
og hægt er að draga þá hvert sem
hugur manna stendur til, að sögn
hans.
Fyrirtæki hans, sem hefur aðsetur
sitt í Paris, hefur haft ýmsa sér-
fræðinga í þjónustu sinni. Niðurstaða
þeirra er sú að hægt sé að verja jakana
gegn of hraðri bráðnun með nokkurs-
konar hjálmi gerðum úr steinsteypu
og plasti. 1 hjálminum yrði kalt vatn
sem hindraði of mikil áhrif frá hita
hafsins.
Nægilegt yrði því eftir af jakanum
þegar hann hefði lokið siglingunni —
um 5700 mílna leið frá suðurskautinu
til Saudi-Arabiu, siglingu sem taka
mundi sex til átta mánuði, aðáliti s,.i-
fræðinga.
Hjálmurinn leysir að sögn einnig
vandamálið vegna mótstöðu borgar-
isjakans á siglingunni um hafið.
Mohammed segir eins og áður var
nefnt að borgarisjakar sem fluttir yrðu
til Saudi-Arabiu mundu tryggja lands
mönnum mun ódýrara ferskvatn en
hreinsistöðvar úr sjó.
Stærsta sjóhrcinsistöðin. sem
áætlað er að setja á stofn, mun kosta
fimm milljarða dollara og á hún að
framleiða tvö hnndruð milljónir (onna
af hreinu vatni á ári.
Aftur á móti telja prinsinn og sér-
fræðingar hans aö borgarisjaki, sem
væri eitt þúsund milljón tonn þegar
hann hæfi för sina frá suðurskautinu.
gæfi af sér fjögur hundruð ntilljón
tonn af vatni og ekki mundi kosta
nema 150 milljónir dollara að draga
hann ul Saudi-Arabiu.
„Niðurstaðan er þvi sú," segir
Mohammed prins, „að ég get boðið
ferskt vatn fyrir 50 cent gallonið. sem
er um það bil 4,6 lítrar. Verðið frá sjó-
hreinsistöðvunum verður aftur á móti
helmingi hærra.”
✓
N
við stjórnvöl á flaggskipi Íslendinga.
sjálfri „þjóðarskútunni” og sigla henni
i friðarhöfn.
Hér gilda ummæli Vilmundar land-
læknis um peninga og hugsjónir:
„Vist eru trú og hugsjónir mönnum
mikils virði, en ekki endilega peninga-
virði þegar á það reynir”.
PéturPétursson
Sjálfsagt telja foringjar
Alþýðuflokksins sér og öðrum trú um
að þeir hafi fómað tima og fé i þágu
hugsjónar sinnar um betra samfélag.
Það verður rannsóknarefni félags- og
sagnfræðinga hvernig skýra má að
saman fara endalok Alþýðublaðsins
og brautargengi foringjanna. Nýir
foringjar Alþýðuflokksins hampa nú
vaxtatöflu veðlánara i staðstefnuskrár
vinnandi stétta. Að bregðast ekki
„borgurunum” hefir um langt skeið
verið raunvaxtapólitík alþýðuflokks-
foringjanna. 1 hópi þeirra hefir for-
réttindastéttin jafnan átt visa banda-
nienn þegar á reyndi. Svo mun enn
verða er nýir foringjar stigi I vaxta-
fótinn.
Um leið og endalok Alþýðublaðsins
eru boðuð er slökkt á ofnuin Alþýðu-
brauðgerðarinnar við Laugaveg.
Draumur fátækra manna um daglegt
brauð átti að rætast þar fyrir ára-
'tugum. Þrumarinn hnoðaður í nafni
félagshyggju. Glassúrinn á vinar-
brauðum helgra daga forsmekkur
framtíðar. Um það fyrirtæki og for-
stöðumann þess Jón Baldvinsson var
kveðið: ..Alþýðubrauðin bakar Jón,
bakar og ihaldsmönnum tjón.”
Nýir foringjar telja ástæðulaust að
kynda lengur ofna Alþýðubrauð-
gerðarinnar við Laugaveg. Glóð þeirra
má kulna. Þeir ætla heldur ekki að
baka yfirstéttinni tjón. „Að bregðast
ekki borgurunum” er hið nýja boðorð.
Alþýðuflokkurinn hóf fór -,ína um
fjallvegu félagsmálabaráttunnar með
dagblað i annarri hendi og brauð i
hinni, hvort tveggja ætlað vinnandi
fólki. Á leið sinni hefir flokkurinn rat-
að i ýmsar raunir og villzt á vegi í
gerningaþoku. Nú horfir svo að dag-
blað hans fölni og falli til jarðar.
Glóðin kulnuð i brauðhú>um
flokksins. Hvort tveggja þaðer nú var
nefnt væri skiljanlegt ef foringjar
flokksins væru tötramenn og eigna-
snauðir. Málgagn þeirra hefirstutt þá
til þeirra áhrifa er þeir hafa náð. Hér
er þvi ólíku saman að jafna og er til
staðfestu þvi er Vilmundur landlæknir
segir i grein þeirri er vitnað var til i
upphafi þessa máls.
Staðfesta Alþýðuflokksins og gifta
hefur eigi verið lík þvi er við þekkjum
úr sögu Halldórs Laxness um brauðið
dýra. Hetja þeirrar sögu' villist frá
heimkynnum sínum um klungur og
kletta. Matarlaus og án hlifðart'ata
reikar hún um holt og heiðar með
brauð það er hún vitjaði og henni var
falið að sækja til samneyzlu.
Aðframkomin geymdi hún brauð
sitt ogannarra.
Alþýðuflokkurinn fargaði brauði
sinu fyrir sætindi mannvirðinga og
stöðutákna. í takl við timann býður
hann nú diskótek í húsakynnunt
brauðgerðar sinnar Rolling slones í
stað daglegs brauðs. Ycs ;ir, I can
boogie — but Ldon't bake anvmore.
Seinustu alþýðubrauðin eru horfin úr
hillum. Senn rennur seinasta eintak
Alþýðublaðsins úr prentvélum.
Haft er eftir Churchill þá er hann
leit þáverandi verkamálaráðherra
brezka Verkamannaflokksins stiga
dans i samkvæmi:
„Þetta er ekki dans. Það er verka
lýðshreyfing.”
Alþýðuflokkurinn hefir kosið
annan hátt. Þetta er ekki
verkalýðshreyfing. Þaðerdans.
Pétur Pétursson.