Dagblaðið - 18.10.1978, Blaðsíða 5

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 18.0KTÓBER 1978
5
Mannabein finnast í Fossvoginum
„Þungar vinnuvélarnar ryðja undan
sér mold og grjóti. Það er verið að
leggja nýja hraðbraut i Fossvoginum.
Allt i eini glittir i bein i dökkri
moldinni....”
Eitthvað i þessa átt byrjar nýja
sakamálaleikritið, sem æfingar eru að
hefjast á hjá útvarpinu. Það heitir
„Svartur markaður” er í sex köflum og
gerist hér á landi sumarið 1978 með
nokkrum svipleiftrum aftur til her-
námsáranna. Höfundamir eru
islenzkir, Gunnar Gunnarsson og
Þráinn Bertelsson. Þráinn verður
jafnframt leikstjóri.
Islenzkir höfundar hafa ekki spreytt
sig sérlega mikið við að semja saka-
málasögur né leikrit. Þó hefur greinin
[tekkzt frá elztu tið. Gisla saga Súrs-
sonar er ágætt dæmi. Þar höfum við
hinn fullkomna glæp — vegandi
Vésteins, sem var mágur Gisla, hefur
enn ekki fundizt þrátt fyrir ötula leit
norrænufræðinga.
Af tilraunum frá þessari öld mætti
nefna söguna „Allt í lagi í Reykjavík”
eftir Ólaf við Faxafen, frá 1939.
Söguhetjan svarar auglýsingu í dag-
blaði, og leiðir það til þess, að hann fer
að gegna alls konar erindum fyrir
dularfulla aðila og er búinn að setja
upp fyrir þá heila skrifstofu, þegar
honum verður Ijóst, að vinnuveit-
endur hans eru að grafa göng inn í
fjárhirzlur Landsbankans. Þetta fjár-
plógsbragð fer á endanum út um
þúfur.
Ólafur við Faxafen var raunar
Ólafur Friðriksson, áður fyrr kunnur
verkalýðsleiðtogi, en bar aldrei sitt
barr eftir Gúttó-slaginn fræga.
Leikhópurinn sem er að æfa „Svartan markað”. Frá vinstri: Harald G. Haralds-
son, Róbert Arnfinnsson, Gisli Halldórsson, Flosi Ólafsson, Erlingur Glslason,
Jón Hjartarson, Klemens Jónsson, Sigurður Kartsson, Herdis Þorvaldsdóttir,
Sigurður Skúlason, Rúrik Haraldsson, Baldvin Halldórsson, Geirlaug Þorvalds-
dóttir, Kristln Ólafsdóttir og Þráinn Bertelsson. Fyrir framan krýpur Briet
Héðinsdóttir.
sekum á sinn eigin óviðjafnanlega
hátt.
Og með „Svörtum markaði” eignast
heimsbókmenntirnar (vonandi) eina
slynga konu I þessum stil. Aðalper-
sónan i þessu nýja leikriti og sú sem
mest vinnur að lausn gátunnar um
beinafundinn er hress stúlka að nafni
Olga. Hún er samt ekki í leynilög-
reglunni, heldur er hún blaðakona, —
á siðdegisblaði.
Hún nýtur stuðnings eldri sam-
starfsmanns sem Gestur heitir Odd-
leifsson. Hann dáist að hugrekki
hennar við rannsókn málsins, því ekki
er hægt að neita því, að valdamenn
ýmsir vilja helzt þagga það niður. En
með aldrinum er hann orðinn nokkuð
vantrúaður á sigur sannleikans í
mannlífinu.
Loks á Olga sér sambýlismann, sem
styður hana. Hann er húsfreyr, er
„bara” heima og hugsar um barnið
þeirra og reynir auk þess að stunda rit-
störf — en hefur lítið næði fyrir
barninu. Það verður því Olga, sem
aflar heimilinu tekna.
Eins og að búa
til skákþraut
Höfundar leiksins „Svartur
markaður” eru báðir fyrrverandi
blaðamenn — meðal annars af Vísi.
Þeir skrifuðu leikritið í Stokkhólmi
siðastliðið sumar, en Þráinn er nú
kominn hingað heim til að stjórna út-
varpsupptökunni. „Okkur datt i hug
að láta aðalpersónuna vinna á blaði,”
segir hann„vegna þess aðstarfiðgefur
tækifæri til að rannsaka ýmis mál.
— Hvernig er hægt að vinna saman
tveir?
„Að skrifa sakamálaleikiit er ekki
ólíkt því að semja skákþraut eða kross-
gátu eða jafnvel harðrimaðan
kveðskap — þarna verður að fylgja
ströngum reglurn. Atburðarásin er
eins og reikningsdæmi sem verður að
ganga upp. Og það er talsvert algengt,
að menn hafi samvinnu um uppbygg-
ingu á slikum gátum, Ellery Queen er
dulnefni fyrir tvo menn. Eins má
nefna Sjöwall & Wahlöö hjónin.
LJOSMYNDIR:
BJARNLEIFUR
BJARNLEIF3SON
Nýr sakamálahöfundur? Þráinn
Bertelsson að hugsa upp hinn full-
komna glæp... ásamt félaga sinum
Gunnari Gunnarssyni, sem að visu er
staddur i Svfþjóð.
Kojak, Sherlock
Holmes, og
blaðakonan Olga
1 sakamálaseríum nútímans er það
ekki lengur glæpurinn né heldur
glæpamaðurinn, sem mestu máli
skiptir, heldur rannsóknarpersónan,
sú er upplýsir málið.Það er einhver
eiturskarpur gáfnahaus, venjulega i
þjónustu lögreglunnar, lætur aldrei
plata sig og finnur lausnina i einhverju
örlitlu smáatriði, sem enginn annar
tekur eftir. Og hefur sjálfur einhver
sérkenni, er hjálpa áhorfendum (eða
lesendum) til að þekkja hann og þykja
vænt um hann, eins og Kojak sleiki-
brjóstsykurinn. Oft er líka einhver
auli, yfirmaður eða aðstoð, sem
þvælist fyrir með heimskulátum og
gerir yfirburði aðalhetjunnar þar með
enn þá greinilegri, eins og Sherlock
Holmes og vesalings Watson.
Við Gunnar byrjuðum á þvi að
koma okkur niður á atburðarás
leiksins i stórum dráttum. Síðan var
það gjarna svo, að annar skrifaði
stuttan kafla, hinn gagnrýndi, og á
endanum vorum við búnir að velta
þessu svo mikið um, að það eru ekki
nema örfáar setningar, sem hægt er að
feðra með fullri vissu.”
Þess má að lokum geta að Þráinn
hefur lokið prófi i leikstjórn fyrir sjón-
varp og kvikmyndir í Stokkhólmi, og
er þetta fyrsta verkefni hansaf því tagi
hérálandi.
Hvar leynlst sökudólgurínn? Frá vinstri: Harald G. Haraldsson, Róbert Arnfinns-
son, Gisli Halldórsson, Flosi Ólafsson, Erlingur Gislason.
DB-myndir: Bjarnleifur.
Um hlutverkaskipan er það að segja
að það veröur Kristín Ólafsdóttir frá
Akureyri sem tekur að sér að gæða
Olgu lífi, Erlingur Gíslason leikur
Gest blaðamann, en sambýlismaður
Olgu er leikinn af Sigurði Skúlasyni.
•IHH
Blaðamenn geta hringt I hvern
sem er og spurt hann spjörunum úr og
fengið svör, þar sem venjulegri mann-
eskju væri strax sagt að fara til
fjandans og vera ekki að hnýsast i
það, sem henni komi ekkert við.
Blaðamenn eru lika þýðingarmiklar
persónur i þjóðfélaginu vegna þess
ÆFINGAR HAFNAR Á NÝJU
ÍSLENZKU SAKAMÁLA-
LEIKRITI í SEX KÖFLUM
Oftast er þessi leynilögregla karl-
maður, en þó ekki alltaf. Þannig
skapaði Agatha Christie hina ólikinda-
legu Miss Marple. Miss Marple er á
áttræðisaldri og kynngimagnaður
karakter, bjargar saklausum og hegnir
hvað þeir hafa góð tækifæri til að
koma skoðunum sínum á framfæri.
Rithöfundur baslar kannske i tvö ár
samfleytt við að koma saman skáld-
sögu, sem siðan selst i tvö þúsund
eintökum. Það sem blaðamenn skrifa
er daglega prentað í 20—30 þúsund
eintaka upplagi.”