Dagblaðið - 28.11.1978, Qupperneq 10

10
'Útgefandb Dagblaflið hf.‘ __
Framkvæmdastjári: Svainn R'EyjAKaaon. Rttatjóri: Jónaa Kriatjánaaon.
Fréttaatjód: J6n Bkgir Péturaaon. Rftatjómarfuétrúl: Haukur Haigaaon. Skrifatofuatjóri rttatjómar J6-
hannaa Raykdal. iþróttir HaUur Slmonarson. Aðatoflarfréttaatj6rar Atll Stalnaraaon og Ómar ValdF
maraaon. Mennlngarmál: Aflalatalnn IngóHsson. Handrit Aagrimur Pélaaon.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgair Tómasaon, Bragí Sigurflaaon, D6ra Stefénsdóttir, EUn Aborta
dóttir, Giaaur Sigurflaaon, Gunnlaugur A. Jónssón, HaUur Hallsson, Halgi Péturason, Jónas Haraldsson,
Ólafur Geirsson, Ólafur Jónaaon. Hönnun: Gufljón H. Péiaaon.
LJAamyndir Ari Kriatinsaon, Aml Péll Jóhannason, BjamleHur BjamleHaaon, Hörflur Vllhjélmaaon,
Ragnar Th. Slgurflsaon, Svalnn Pormóflaaon.
Skrifstofustjóri: Ölefur EyjAHsaon. Gjaldkari: Þréinn ÞorioHaaon.Söluatjóri: Ingvar Svelnaaon. DraHing-
aratjóri: Mér E.M. HaUdóraaon.
RitatjAm Siðumúla 12. Afgralðaja, éakriftadoUd, ouglýalngarog akrtfstofur Þvertiolti 11.
'Aflabimi blaðsina ar 27022II0 Unurl. Áskrift 2400 kr. é ménuðl Inrjanlanda. i lauaasöki 120 kr. aintakið.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. SMumúla 12. Mynda- og plökigatfl: HUmir hf. Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur hf. SkaHunni 10.
Lipur skipstjórí
Ríkisstjórnin hefur sjóazt hratt að
undanförnu. Hún hefur komizt gegnum
brotsjói, sem ýmsir töldu mundu ríða
henni að fullu. Svo gæti jafnvel farið, að
hún stígi ölduna út kjörtímabilið, þótt
hættulegri brotsjóir séu framundan.
Fyrirhugað kauprán 1. desember er þyngsta þrautin,
sem ríkisstjórnin hefur glímt við. í því máli kom
greinilega í ljós, hversu ósamstæðir stjórnarflokkarnir
eru. Samt tókst skipstjóranum að halda aga á áhöfn
sinni. Ríkisstjórnin lifir enn.
Að vísu var hluti vandans leystur á þann hátt, að
honum var velt yfir á fjárlögin, sem verða næsti brotsjór
á siglingu ríkisstjórnarinnar. Sá brotsjór verður enn
krappari en hinn, sem nú er afstaðinn.
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra kann lagið á
skipstjórn við þessar aðstæður. Hann hefur ekki miklar
áhyggjur af, hvar landi verður náð eða hvort landi
verður náð. Hann er bara í því að halda skútunni á floti.
Hann ragar ekki um áttina, sem siglt er í. Hún getur
verið ein í dag og þveröfug á morgun. Markmið hans er
að halda stjórninni saman. Samkomulag skal nást og
skiptir þá litlu, um hvað það næst.
Þess vegna tranar Ólafur ekki skoðunum sínum fram,
né skoðunum flokks síns. Þess vegna kúvendir hann einu
sinni eða oftar í viðkvæmum málum, ef hann telur sig
þannig geta haldið aga á skipshöfn sinni.
Fyrstu tillögur Framsóknarflokksins í vísitölumálinu
voru svipaðar tillögum Alþýðuflokksins. Ólafur skipti
hins vegar um skoðun, þegar hann var búinn að kanna
hug forustumanna launþegasamtaka.
Síðan stillti Ólafur Alþýðuflokknum upp við vegg og
sagði: Ætlið þið einir að standa gegn samkomulagi í ríkis-
stjórninni og vinnufriði í þjóðfélaginu? Sömuleiðis
hótaði hann að setja málið á flot án samkomulags við
Alþýðuflokkinn.
Niðurstaðan varð sú, að Alþýðuflokkurinn brotnaði,
en ríkisstjórnin ekki. Það er ekki í fyrsta skipti, sem
Alþýðuflokkurinn fer halloka í ríkisstjórninni. Oft hefur
hann haft skynsamlegastan málstað innan stjórnar og
jafnoft hefur hann beðið lægri hlut.
Þessar fórnir eru Alþýðuflokknum ekki kostnaðar-
lausar. Margir kjósendur hans eru vafalaust orðnir hvít-
glóandi um þessar mundir. En af hverju datt þeim líka
í hug að trúa stjórnmálamönnum? Er reik
Alþýðuflokksins ekki bara hæfileg refsing fyrir óhóflega
einfeldni í röðum kjósenda?
Alþýðubandalagið er betur á sig komið eftir sigurinn á
endaspretti vísitölumálsins. Það hefur bætt stöðu sína í
samtökum launþega, þótt niðurstaða málsins feli í sér
kauprán, sem er hjúpað slitnum og þunnum blekkinga-
vef.
Sjálfsagt kemur fljótt röðin að Alþýðubandalaginu að
fórna öðru. Sáttasemjarinn og bragðarefurinn, sem
stendur við stjórnvölinn, þarf sjálfsagt að dreifa fórn-
unum á alla hópa áhafnarinnar, svo að þeir séu allir jafn
óánægðir, en enginn þeirra segi sig úr skipsrúmi.
Við slíkar aðstæður er gott að hafa að baki sér stjórn-
málaflokk, sem ekki er aðeins opinn í báða enda, heldur í
allar áttir. Slíkum flokki hentar líka vel lipur skipstjóri,
sem ekki stefnir að neinni sérstakri höfn.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 1978
Missa Frakkar af
vopnasölunni til
Egyptalands við
friðarsamningana
—telja Bandaríkjamenn vilja ryðja sér út af
markaðinum íþessum heimshluta
Hagsmunir stórveldanna og
annarra vopnasöluríkja fara ekki alltaf
saman við kenninguna um að friður
komist á um allan heim. Nú óttast
Frakkar til dæmis að þeir muni missa
af stórum vopnasölusamningum til
samtaka Arabarikjanna ef friðar-
samningar komast á milli ísraels og
Egyptalands. Undanfarið hefur verið
mikill vafi um þann þátt arabískrar
áætlunar um sameiginlega iðnþróun
sem fjallar um gerð ýmissa vopna í
samvinnu við Frakka. Var þar um að
ræða allt frá handsprengjum til
herþotna af fullkomnustu gerð.
Orðrómur um að Egyptar hygðust
draga sig út úr þessu samstarfi fékk
byr undir vængi þegar stjórnarfor-
maður samsteypunnar var rekinn úr
starfi að fyrirskipan Sadats sjálfs.
Ekki er að fullu Ijóst hverjar orsakir
voru fyrir brottrekstri stjórnarfor-
mannsins en hann er talinn af pólitísk-
um rótum runninn. Nokkrir talsmenn
franskra vopnasala hafa ásakað
Bandarikjamenn um að hafa haft þessi
áhrif á Sadat forseta. Þessi skoðun á
sér til dæmis mikið fylgi meðal yfir-
manna Dassault flugvélaverk-
smiðjanna frönsku. Þeir gruna stjórn-
völd í Washington um að vilja telja
Egypta á að kaupa bandarísk vopn og
hætta við áætlanir um að framleiða i
samvinnu við Frakka ýmis vopn og
verjur. Þar á meðal er Mirage 2000
þotan, sem Dassault verksmiðjurnar
ætla að framleiða næsta áratuginn. —
Bandaríkjamenn ætla að reyna að
drepa verksmiðjur okkar, er haft eftir
einum forráðamanna fyrirtækisins.
t franska blaðinu LeMonde stóð
nýlega að hluti þeirrar stefnu sem
Bandaríkin rækju nú í Miðaustur-
löndum fælist í því að þau næðu
algjörum áhrifum yfir vopnasölu til
þessara ríkja. Einokun Bandaríkjanna
á vopnasölu þangað mundi síðan færa
stjórn Carters forseta Bandaríkjanna
þauáhrif sem þauhöfðuáðurfyrr.
Þessari röksemdafærslu er mótmælt
af mörgum frönskum sérfræðingum í
alþjóðastjórnmálum og einnig af
bandarískum sendimönnum. Bent er á
að vegna þess að öldungadeild
þingsins i Washington hafi völd til að
hafa afskipti af vopnasölusamningum
og geri það oft i raun, þá séu Banda-
ríkin fremur óábyggilegur vopnasali.
Bandaríkjamenn hafa líka mótmælt
því að þeir hafi haft nokkur afskipti af
brottrekstri hins egypzka stjórnarfor-
manns arabiska vopnafram-
leiðsluhringsins. Hann hafi ekkert
verið fyrir þeim og brotthvarf hans á
engan hátt auðveldað þeim að komast
frekar til áhrifa hjá Egyptum.
Stjórnmálasérfræðingar segja þó að
stirðleiki í pólitískum samskiptum
Egyptalands og Saudi-Arabíu geti
valdið erfiðleikum í samvinnunni
innan vopnaframleiðslusamtakanna.
Framtíð þeirra verður ráðin á fundi
Arabaleiðtoganna, sem verður
haldinn í Saudi-Arabíu í næsta
mánuði. Margir Arabaleiðtoganna
mundu harma ef ekkert yrði úr þessu
samstarfi, sem auk vopnaframleiðsl-
unnar átti að leggja grunninn að iðn-
þróun í ríkjunum.
Leiðtogar Saudi-Arabíu voru greini-
lega andvígir því að Sadat léti stjórnar-
formann samtakanna hætta.
Hugleiddu þeir mjög alvarlega hvort
þeir ættu ekki að hætta fjárfestingum i
Egyptalandi eftir að Bagdadfundur
Arabaleiðtoga hafði samþykkt vítur á
Egypta fyrir að ganga til samninga við
ísrael. Segja má að hægt sé að setja
upp verksmiðjur vopnaframleiðslu-
samtakanna i Saudi-
Arabíu í stað Egyptalands þar sem
ætlunin var að þær yrðu. Aftur á móti
var ætlunin að mannafli kæmi úr hópi
þjálfaðra verkamanna í Egyptalandi
og einnig var gert ráð fyrir að her
þeirra yrði helzti viðskiptavinur sam-
steypunnar. 4
Saudi-Arabía hefur ætlað sér að
brjóta þá hefð, sem lengi stóð, að þeir
keyptu öll vopn sín af Bandaríkja-
mönnum. Hafa þeir fest kaup á
frönskum skriðdrekum og flugvélum
vegna þessa. Ráðamenn í Saudi-
Arabiu fullvissuðu Frakka um að
slikum vopnakaupum yrði haldið
áfram, þegar varnarmálaráðherra
þeirra, Sultan ben Abdel Aziz prins,
kom til Parísar.
Áhugi og áhrif Frakka og þá einnig
Breta varðandi áætlanir Araba um
uppbyggingu herja sinna eiga rætur
að rekja til oliusölubannsins fyrir
nokkrum árum. Þá töldu Frakkar og
Bretar að Bandarikjamenn hefðu látið
evrópska hagsmuni fyrir borð. Til að
fá aftur olíuna féllust þeir á að aðstoða
við uppbyggingu vopnaframleiðsl-
unnar. Síðan hafa ríkin fyrir botni
Miðjarðarhafsins verið helztu
viðskiptavinir Frakka á þessu sviði.
Frakkar gruna aftur á móti Banda-
ríkjamenn um að ætla að rétta við
sinn óhagstæða viðskiptajöfnuð með
því að ryðja þeim út af markaðinum
og sitja einir að vopnasölunni til
Arabaríkjanna.