Dagblaðið - 15.03.1979, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1979.
11
Herftúðugar
óeirðir
Hin heiftúðugu átök hófust, að
sögn leiðtoga verkalýðsins, þegar lög-
reglan réðst á fólksflutningabíl sem
flutti stálverkamenn en stálverka-
mennirnir höfðu áður hindrað um-
ferð á þjóðveginum milli Parísar og
Briissel til þess að koma í veg fyrir
flutning á erlendu stáli inn í landið.
Stálverkamennirnir svöruðu árás
lögreglumannanna með því að ráðast
á lögreglustöðina í Denain. Þeir
reyndu að brjótast inn og notuðu
jarðýtu til þess að brjóta hurðina á
lögreglustöðinni.
Lögreglan beitti táragasi gegn
verkamönnunum og óeirðirnar stóðu
í tvo daga. Fjðldi bUa var brenndur.
Sumir telja þetta verstu óeirðir í
Frakklandi frá því í stúdentaóeirðun-
um árið 1968.
í átökunum missti einn verka-
mannanna aðra höndina er hann
greip táragassprengju og ætlaði að
henda henni aftur að lögreglunni.
Sprengjan sprakk i höndunum á
honum. Annar skaut sig í fótinn með
byssu sem hann var með.
íbúar bæjarins réðust að lögreglu-
stöðinni með offorsi eftír að falskur
orðrómur barst út um að táragas-
sprengjur hefðu slasað hóp skóla-
barna.
Stjómvöld sendu sérþjálfaða
óeirðalögreglu á staðinn og í sjón-
varpsávarpi vegna atburðanna sagði
Raymond Barre forsætisráðherra að
ofbeldi yrði ekki þolað.
Samningaviðræður
hafnar
Daginn eftír óeirðirnar færðist
lífið furðu fljótt í eðlilegar skorður.
Glerbrotum var sópað af götunni og
steinar og barefli, brunnin bílflök og
götuvígi voru fjarlægð. Umbúðir
utan af táragassprengjum vom eins
og merki um vondan draum.
Fréttir bámst og frá París þar sem
greint var frá því að samninga-
viðræður milli stjórnvalda og fulltrúa
stálverkamanna væm hafnar.
Atvinnumálaráðherrann Robert

JÓNA§
HARALDSSON
Boulin tilkynntí að ekkert yrði frekar
aðhafzt meðan samningaviðræður
stæðu yfír. Þá lagði hann tii að stál-
verkamenn á þessu svæði kæmust
mjög fljótt á eftírlaun, eða við 50—
55 áraaldur.
Samkvæmt upplýsingum ráðherr-
ans tæki þetta tilboð til 13 þúsund
stálverkamanna í norðurhémðunum
og Lorraine af u.þ.b. 20 þúsundum
sem ættu það á hættu að missa
starfið. Tíu þúsund manns kæmust
snemma á eftirlaun og þrjú þúsund
manns myndu leggja niður störf af
sjálfsdáðum.
Boulin atvinnumálaráðherra sagði
að kostnaður við þessar eftírlauna-
greiðslur næmi um sjö milljörðum
franka. Talsmenn verkalýðsins héldu
þvi hins vegar fram að ódýrara væri
að hafa mennina áfram í vinnu og ný-
skapa jafnframt stáliðnaðinn í
Frakklandi.
Gerges Seguy, leiðtogi stærsta
verkalýðssambandsins í Frakklandi,
CGT, sem er undir stjórn
kommúni'sta, sagði á fundi með stál-
iðnaðarmönnum i Denain i síðustu
viku að tilboðið væri ekki mjög
óhagstætt. En hann lagði jafnframt
áherzlu á að væri til langs tíma litið
mætti það ekki kröfum verkamanna.
Dhennain, leiðtogi verkalýðsfé-
lagsins í Denain, sagði að peningatíl-
boð stjómarinnar væri aðeins brella.
,,í verðbólgunni verður þessi upp-
hæð verðlaus á þremur árum. Það
sem við viljum aUir er að búa hérna
og vinna hér á þeim stað sem við
emm fæddir og þar sem rætur okkar
liggja.”
sveitarfélög og væmm við þar bundin
við innanlandsmarkað heldur mætti
reikna út hvort hagkvæmt væri t.d.
að selja Færeyingum heita vatnið
okkar, flutt þangað með einangruðu
tankskipi. Frá Alaska er gas flutt við
162 gráða frost tíl Japans, og þykir
hagkvæmt, því skyldi ekki unnt að
flytja heitt vatn tíl Færeyja á hag-
kvæmu verði?
Þá mætti hugsanlega flytja heitt
vatn með skipi úr Reykjanesi í Djúpi
á fsafjörð en við könnun er gerð var
þá var það dæmt óhagkvæmt, síðan
hefur olíuverð þó margfaldast svo
þetta dæmi mætti reikna á ný. Það
er heldur ekki vist að fuU alvara hafi
verið höfð við útreikninga í fyrra
tUfeUinu.
Krístinn Snæland
Sjávarföll
skítsins til upphitunar eða raforku-
framleiðslu er verðugt rannsóknar-
verkefni sem setja ætti af stað sem
fyrst.
Heita vatnið
f lutt milli bæja
Nýtíng heita vatnsins er fyrst og
fremst háð flutningi þess til notanda
og svo þeim orkuspekúlasjónum, sem
sala þess er nú undirorpin. Gegn
okrinu þarf einfaldlega að setja lög
en þá er nýtingin eftir. Hugsanlegt er
að flytja heita vatnið ekki einungis
með römm heldur mætti flytja það á
tankvagni eða með skipum.
Varðandi flutning að einstökum
bæjum væri hægt að hugsa sér að
viðkomandi bóndi ætti tvo tank-
vagna, sem vel væru einangraðir.
Hugsanlegt er að hagkvæmt væri að
flytja vatnið þannig tugi kílómetra að
einum sveitabæ, þar sem það væri
síðan tengt við húsið með einfaldri
tengingu.
Svar við þessu er einfalt reiknings-
dæmi sem ég ætla að láta sér-
fræðingunum eftír að svara.
Sama mætti segja um flutning
heita vatnsins með skipum fyrir heil
Þá er loks að nefna sjávarfalla-
virkjarnir en þær em þegar orðnar
nokkrar erlendis og full ástæða fyrir
okkur að gefa þeim gaum. Sem dæmi
um sterk sjávarföll má nefna mörg
sundin í Breiðafirði, Borgarfjörð
syðra, Hraunsfjörð á Snæfellsnesi og
t.d. Hornafjarðarós.
Okkar orkumálamenn eru eflaust
kunnugir öllum þessum kostum en
það er nú svo að oft sækjum við
vatnið yfir lækinn og eins er
maðurinn þannig gerður að hafa ekki
áhuga á smáverkefnum.
Þannig er nú að margir orkumála-
menn telja hringlínu besta kostinn til
að tryggja orku á Austfjörðum.
PóUtíkusar og sumir orkuöflunar-
menn vilja hins vegar virkja rakvatn í
Bessastaðaá og láta það ganga fyrir
hringtengingu.
Það sem mælir helst með
Bessastaðaárvirkjun er að með henni
væri eitt orkuver komið upp utan
eld- og jarðskjálftasvæða. Staðir sem
að framan eru nefndir eru flestir utan
eld- og jarðskjálftasvæða og
staðreynd er að sjávarfallavirkjarnir
hafa þegar reynst vel erlendis.
Bygging orkuvera utan hættusvæða
er brýn naúðsyn sem framkvæma
þarf sem fyrst. Sjávarfallavirkjanir
gætu orðið hluti orkuöflunar utan
áhættusvæða.
Kristinn Snæland.
Horíðu hryggur
umöxl
Á árinu 1975 komu fram mjög
eindregnar ráðleggingar frá fiski-
fræðingum um að við islendingar
létum ekki veiða meira en 230 þúsund
tonn af þorski á íslandsmiðum á
árinu 1976. Þessar ráðleggingar voru
megininntak svörtu skýrslunnar svo-
kölluðu. Orðréttsegirískýrslunni:
„Með tilliti til þess alvarlega ástands
sem nú rikir í þorskstofninum, eins
og rakið er hér að framan, leggur
Hafrannsóknarstofnunin eindregið
tíl aö heildarafli þorsk á íslands-
miðum fari ekki fram yfir 230
þúsund lestir árið 1976.”
Áhugavert er að spyrja þeirrar
spurningar að hve miklu leyti farið
hafi verið eftir þessum tillögum Fiski-
fræðinganna
í skýrslum Hafrannsóknastofnun-
ar má lesa, sbr. t.d. Hafrannsóknir,
13. hefti 1978, að árið 1976 hafi verið
veidd samtals 347 þúsund tonn á Is-
landsmiðum, þar af hafi íslendingar
veitt sjálfir 280 þúsund tonn. Það
hefur því verið farið 50% fram úr
ýtrustu ráðleggingum fiskifræðinga
það ár.
Við snúum við
staðreyndum
Árið 1977 lagði Hafrannsókna-
stofnun til að veidd yrðu 275 þúsund
tonn af þorski. í skýrslum Hafrann-
sóknastofnunar má lesa að þorskafl-
inn á árinu hafi verið 340 þúsund
tonn. Þar af hafí íslendingar sjálfir
veitt 330 þúsund tonn. Farið var því
24% fram úr ýtrustu ráðleggingum
Reynir Hugason
á land, þegar tU lengdar lætur, heldur
myndi afU á sóknareiningu vaxa
verulega sem þýðir í raun mun arð-
bærari veiðar en áður. ”
Það er ekki nóg með að unnt væri að
ná á land þessum sama afla, þ.e. 340
þúsund tonnum, með helmingi minni
fiskiskipaflota, heldur er athygUsvert
að þó bætt væri við helmingi fleiri
skipum en nú eru við veiðar þá eru
mestar líkur á þvi að ekki myndi
veiðast neitt meúa í heUd af þorski
heldur en nú gerist. Þetta þýðú með
öðrum orðuir, að sóknin er það mikil
í þorskinn að hún jafngUdir ótak-
markaðri sókn. Ef minnka ætti sókn-
„Fjórir fimmtu hlutar af fiskiskipa-
flotanum stunda hreina atvinnubóta-
vmnu.
gg| „Ef þorskurinn þurrkast út nú, þá
“ getum við flutt burt, því að þá verður
landi ekki skítseiðis virði.”
fiskifræðinga. Árið 1978 lagði haf-
rannsóknastofnun til að veidd yrðu
að hámarki 270 þúsund tonn árin
1978 og 1979 hvort ár. í reynd voru
veidd 330 þúsund tonn á íslands-
miðum og það fór að mestu allt í
mörlandann. Vegna þess hve miklu
meira var veitt af þorski árið 1978 en
fiskifræðingar lögðu tU lækkaði afla-
hámarkið á árinu 1979 úr270þúsund
niður í 250 þúsund. Fiskifræðingar
standa nú fastar á því á fótunum að
250 þúsund tonn sé það hámark sem
þeú þori að láta veiða úr þorskstofn-
inum á þessu ári.
Ef við lítum nú tU baka til ársins
1976, og sjáum þróunina í veiði ís-
lendinga, þá sjáum við að afli íslend-
inga af þorski á íslandsmiðum hefur
aukist um 17% á þessum árum. Ef
allt væri með felldu hefði afiinn átt
að minnka frekar en hitt á þessu ára-
bili. Við íslendingar erum hins vegar
svo sérstæðir að okkur munar ekkert
um að snúa við staðreyndum. Það
verður sennUega að leita býsna langt
út fyrir landsteinana til þess að finna
einhverjar hliðstæður.
Ótakmörkuð sókn
Annað atriði er mjög umhugsunar-
vert í þessu sambandi. — Þegar með
útkomu svörtu skýrslunnar var bent á
það að fiskiskipastóllinn væri alltof
stór, þar stendur orðrétt m.a.:
„Ef sóknin yrði mrnnkuð um
helming (þ.e. skipum fækkað um
helming) myndi slíkt ekki aðeins
þýða nokkurn veginn sama aflamagn
ina í stofninn, þannig að arðsemi
veiðanna yrði hámörkuð, þyrfti að
höggva 4 skip af hverjum 5, það er
minnka sóknina niður í 20% af því
sem hún er nú. Með öðrum orðum
sagt, 4/5 hlutar af fiskiskipaflotan-
um stunda hreina atvinnubótavinnu.
Ólafur Karvel Pálsson sýndi fram á
í grein í Dagblaðinu fyrú stuttu, að ef
farið hefði verið að ráðum fiskifræð-
inga, og veidd 270 þúsund tonn hvort
árið 1977 og 1978, hefði mátt jafnt og
þétt auka aflann nú, i stað þess að við
stöndum frammi fyrú tillögum um
stórkostlega minnkun aflans frá
þessu ári, eða úr 330 þúsund tonnum
árið 1978 niður í 250 þúsund tonn
árið 1979.
Ástæðurnar til þess að fiskifræð-
ingar leggja til þessar takmarkanir á
þorskafla hafa verið tilefni mikillar
umræðu.
Staðreyndin er sú að hinn almenni
borgari á bágt með að skilja hvemig
hægt er að reikna út fjölda fiska í
sjónum eða finna þann fjölda með
mælingum, öðmvísi en beinlínis að
telja hvern fisk, en það sér hver
maður að er gersamlega ómögulegt.
Eigi að siður er það staðreynd að til-
tölulega auðvelt er að átta sig á því
hve mikið magn er af fiski í sjónum
og eru til þess að minnsta kostí 3
viðurkenndar aðferðú.
Fiskiíræðingar hafa á grundvelli
þeúra niðurstaðna sem þeú hafa
fengið með beitingu þessara aðferða
um árabil, komist að þeúri niður-
stöðu að magn þorsksúis í hafinu sé
það lítið að ekki sé óhætt að veita
ótakmarkað úr stofninum. Þeir þora
i með öðrum orðum, ekki að láta veiða
meúa af þorski en það magn sem þeú
ráðleggja á hverju ári og hafa gert nú
um nokkurra ára skeiö af ótta við að
meúi sókn i stofninn muni ríða
honum að fullu. Þeir geta að visu
ekki sannað að svo muni fara, verði
ekki farið að þeirra tillögum, þvi þeú
vita ekki hvenær stærð hrygningar-
stofnsins er komin niður í það mark
að hann getí ekki endumýjað sig, en
þeir hafa heldur enga tryggingu fyrú
þvi að svo muni ekki fara. Jafnvel
með þann hrygnúigarstofn sem við
höfum nú, sem nemur ekki meira en
riflega hálfri ársveiðinni af þorski,
eða rétt um 200 þúsund tonnum,
höfum við enga tryggingu fyrú því að
hann geti endumýjað sig þegar til
lengri tíma er Utið. Fiskifræðingar
reyna því að róa á rétt borð og fara
ekki lengra í sinum ráðleggingum en
þeú framast þora því þeir vilja ekki
verða þess valdandi aðviðkomubrest-
ur verði í stofninum. Þeir beita sem
sé þeirri bestu þekkingu sem völ er á
til ákvörðunar á því magni sem þeir
leggja til að veitt verði og taka þá til-
Iit til þess um leið að mörg sjávar-
pláss útí á landsbyggðinni byggja
hreinlega afkomu sína á veiðum á
þorski.
Ef fiskifræðingar hugsuðu einung-
is um arðsemi veiðanna myndu þeú
leggja til að skipastóllinn yrði skor-
inn niður um meira en helming og
veiðar yrðu minnkaðar mjög veru-
lega, langt niður fyrú 250 þúsund
tonn, í þeim tílgangi að byggja upp
hrygningarstofninn sem hraðast.
Hugsað
til næsta máls
í hvert sinn sem fiskifræðingar
hafa komið fram með tiUögur sínar
um hámarksafla á þorski hefur fjöldi
manna jafnan verið tilbúinn til þess
að vefengja tölur jreirra um leið og
þær komu fram. Þeú eru m.a. taldir
allt of svartsýnir og einn ráðherrann
lét það sér um munn fara að „fiski-
fræðin væri ung vísindagrein og því
vart marktæk”, svo dæmi séu tekin.
Það hlýtur að verða að álykta það
að þessir sömu menn séu tilbúrtír til
að taka þá áhættu sem því er samfara
að láta veiða meira en ýtrustu ráð-
leggingar • fiskifræðinga gefa til
kynna. Því miður eru ýmsir þessara
manna sem vefengja tölur fiskifræð-
inga í valdastöðum. Þeú vúðast til-
búnir til þess að hætta framtíð þjóð-
arinnar fyrir stundarhagsmuni sína
og sinnar klíku. Þeir vilja halda uppi
óbreyttri neyslu eins lengi og kostur
er, væntanlega til þess að halda völd-
um. En þeir hugsa ekki um framtíð-
arhagsmuni þjóðarinnar. Þeir hljóta
að byggja bíræfni súia á brjóstviti
einu saman, því þeir hafa ekki að
baki sér nein þau gögn sem fiskifræð-
ingar hafa ekki og þeú hafa ekki til
að bera neina þá þekkingu eða upp-
lýsingar sem fiskifræðingar hafa ekki
jafnframt.
í okkar frumstæða veiðimanna- og
hjarðmannaþjóðfélagi eru stundar-
hagsmunirnir látnir ráða ferðinni.
Hvert sem litið er er auðsætt að hugs-
unin nær vart lengra en til næsta
máls, hvort sem litið er á efnahags-
mál þjóðarinnar í heild eða á málefni
einstakra atvinnuvega. Ekki er verið
að byggja upp fyrú framtíðina heldur
er verið að nýta auðlindú og mögu-
leika framtíðarinnar til að bjarga við
vandamálum líðandi stundar.
Það er kannski rétt sem sagt er um
íslenska stjómmálamanninn, að
hann vilji ekki völd, hann vilji bara
upphefð. Það er þó liður í því að hafa
völd og kunna að stjóma og þora að
taka óvinsælar ákvarðanir, og fyrir
suma óþægilegar ákvarðanir, og
framfylgja þeim.
Ef þorskurinn þurrkast út nú, þá
getum við flutt burt því, að þá verður
landið ekki skítseiðis vúði.
Reynir Hugason
verkfræðingur.