Dagblaðið - 27.04.1979, Blaðsíða 12

Leiklist
DAGBLAÐID. FÖSTUDAGUR11. APRÍL 1979.
Það held ég að sé almenn regla að
leikarar vorir, flestir hverjir að
minnsta kosti, ættu að forðast það að
lesa upp skáldskap. Eiginlega er það
ekki einleikið hvað þeim lætur það
oftast illa, og því verr sem textinn er
meiri fyrir sér — skyldi ekki vera
eitthvað athugavert við skólanám og
þjálfun leikara að þessu leyti? Ógn og
skelfing var líka vandræðalegt að
heyra þau Gunnar Eyjólfsson og
Bríetu Héðinsdóttur lesa úr Egils
sögu á barnadagskrá Þjóðleikhússins
i gærkvöldi. Mikið létti bæði þeim og
öðrum þcgar í stað Snorra (eða hver
það annars var sem skrifaði Eglu)
kom skáldið Sveinbjörn Baidvinsson
og bragur hans ”þetta fullorðna
fólk”. En fullorðið fólk segir skáld
þetta á nýlegri hljómplötu, að séu
„dáin börn” sem vissulega er líka
skoðun á mönnunum, heiminum og
lífinu. Þennan brag sungu leikarar
einkar áheyrilega.
En auðvitað geta leikarar líka
lesið dável þegar svo ber undir. í
þessari dagskrá fór Briet Héðins-
dóttir fallega með kafla úr Sjálf-
stæðu fólki, um stóru systur.ogÞóra
Friðriksdóttir las alveg ágætlega \ol
frásögn eftir Þórberg — af þvi þegar
amma dó, afi var fullur og sálmurinn
var sunginn um blómið. Sálmuinn
um blómið er nú sjálfsagt meistara-
verkið á meðal „bókmennta um
börn” á íslensku, að minnsta kosti
fyrri hlutinn, meðan blessaður
karlinn enn gat stillt sig um að brúka
samskipti þeirra Lillu-Heggu til að
þusast um eitthvað annað. En það er
algengi gallinn á barnlýsingum, að
oft og einatt eru höfundarnir að tala
um eitthvað allt annað en börnin'
er þeir þó þykjast vera að segjafrá.
Þetta fannst mér koma skýrt fram í
kafla úr Lifandi vatnið eftir
Jakobínu Sigurðardóttur, samtali
mæðgna, sem þær Þóra og Anna
Kristín Arngrímsdóttir fóru einkar á-
smekklega valið til flutnings með
þessum hætti og njóta sín prýðisvel i
dagskránni. Leikhúskjallarinn er
augljóslega alveg tilvalinn staður
fyrir dagskrárgerð sem þessa og
mætti vera meira í boði af slíku tagi
— nóg er til af góðum skáldskap að
syngja og leika og lesa og tilvalið
fyrir leikara að liðka sig við slík efni.
Og meðal annarra orða: ósköp hefur
verið lítið um að vera i kjallaranum í
vetur, engin ný sýning síðan um jól.
Börn i bókmenntun er auðvitað
mikið dagskrárefni og þarf ekki að
vænta þess að þvi séu ,,gerð skil” i
eitt eða annað sinn. En birtir þá þessi
dagskrá einhverja samfellda mynd
barns og bernsku á margumræddu
barnaári? Það held ég nú ekki, sem
betur fer— kannski bernskan sé eins
og spegill þar sem hver og einn lítur
sjálfan sig, sumir ósköp angurværir,
aðrir með mesta áhyggjusvip, og enn
aðrir eintóm flírulæti. Endanlega er
auðvitað Þórbergur sjálfur aðal-
maðurinn í Sálminum um blómið. En
ég botnaði ekki almennilega í loka-
söngnum í Leikhúskjallaranum, nýj-
um brag eftir Böðvar Guðmundsson
þar sem fundið er að því að alltaf sé
verið að flengja börn og borgara-
stéttinni talið hollara að taka sjálf inn
lýsi en þröngva því ofan í börnin sín.
Þetta passar allténd ekki við mína
reynslu. Dóttir min er sólgin í lýsi og
hefur enn ekki verið flengd.
Engin ástæða til að nefna nöfn og
númer, en yfirleitt virtist mér efnið
heyrilega með: þar er raunar verið að
móralísera út af „lífsfirringu” frekar
en lýsa og segja frá fólki. Þetta
verður auðvitað enn tiltakanlegra en
ella af því hvað kaflinn er vel
skrifaður eftir sínum hætti.
Annars er þessi dagskrá, eins og
kannski má sjá af því sem þegar er
nefnt, og er þó fátt talið, býsna fjöl-
breytilega saman sett, og hún er fyrir
alla muni bæði ásjáleg og áheyrileg,
meir lagt upp úr leikrænum flutningi,
samlestri og söngvum en hreinum og
beinum upplestri. Fyrir utan hinar
alvörugefnu bókmenntir út af
börnum, siðferðilega umvöndun
Jakobínu, íhugun Kiljans um rök og
eðli listar í kaflanum um stóru systur,
er margt flutt af gamansamlegu efni,
skopþættir eftir Jónas Árnason,
Svavar Gests, söngvar og bragir eftir
Stefán Jónsson, Pétur Gunnarsson,
Theódóru Thoroddsen, húsgangar og
kviðlingar.
Hveráaö taka inn lýsið?
LeithúskjaHarinn:
SEGÐU MÉR SÖGUNA AFTUR
Uppiestrar- og söngdagskrá um börn
í íslenskum bókmenntun
Umsjón: Guönín Þ. Stophensen.
\
I kappi við úrsynninginn
Tónleikar Sinfónkihljómsveitar íslands I
Háskólabfói 26.aprfl.
Stjórnandi: Hubert Soudant.
Einsöngvari: Sioglinde Kahmann.
Efnisskrá: Concorto Grosso í G-dúr op. 6, nr.
1, eftir G. F. Hándel; Exultate Jubilate K 165,
eftir W. A. Mozart; Sinfónia nr. 4 f G-dúr eftir G.
Mahler.
Það er alltaf spennandi að heyra
hvernig nýjum hljómsveitarstjóra
gengur með hljómsveitina okkar.
Venjan er, að annaðhvort spila þau
hreint cins og englar eða þá eins og
þokkaleg skólahljómsveit, allt eftir
þvi hvernig þeim líkar við hann.
Tekinn
í hópinn
Það var auðheyrt strax í byrjun að
Hubert Soudant hafði öðlast
virðingu okkar manna og frammi-
staða hljómsveitarinnar varð eftir
því. Ég átti þó allt eins von á að því
yrði öfugt varið, því að Soudant
hefur fremur frumstæða slagtækni,
svo á stundum minnti á gúmmíkarl
eða ungan stork að reyna vængina.
Slíkt hefði stundum nægt hér áður
fyrr til að hljómsveitin hafnaði
annars ágætum stjórnanda. Stjórn-
anda má auðvitað ekki dæma
eingöngu eftir útliti og framkomu á
hljómleikum. Á hljómleikunum er
hann aðeins að reka smiðshöggið á
stranga undirbúningsvinnu, þar sem
reynir á allt aðra hluti enhæfnihans
í leikfimi. Hubert Soudant er vand-
virkur stjórnandi, sem heldur hljóm-
sveitinni í góðu innbyrðis jafnvægi,
og fær út úr henni prýðisgóðan
hljóm.
Concerto Grosso Hándels virtist
standa þarna á efnisskránni sem
klára upphitunarstykki, og reyndar
örugglega ætlað sem slíkt, en
þessi litla hljómsveit þurfti enga sér-
staka upphitun og lék verkið átaka-
laust, svo hljómaði vel þegar í
byrjun.
Mozart mun hafa samið Exultate
Jubilate fyrir geldinginn Rauzzini.
Rauzzini þessi leit á sig sem arftaka
Farinellis. Farinelli hafði raunar um
35 áður en Exultate Jubilate var
samið horfið úr hljómleikahringiðu
álfunnar og ráðist til Filippusar 5.
Spánarkonungs. Þar gengni Farinelli
eins konar „Davíðshlutverki”, því að
með söng sínum huggaði hann
Filippus, sem lagstur var í þunglyndi,
svo vel, að sjóli taldist fær um að
sinna stjórnarstörfum í ríki sínu.
Margir telja því, að réttast sé að fá
drengjum einsöngshlutverk þetta.
Það má svo sem rétt vera. Gallinn er
aðeins sá að ákaflega fáir drengir
hafa fengið þá nauðsynlegu skólun,
sem til þarf til að syngja verkið og
þess vegna fá söngkonur nútimans að
sitja að því nær einar. Um söng
Sieglinde Kahmann þarf ekki að fjöl-
yrða. Hann var geysigóður. Aðeins í
byrjun var eins og örlaði á kvíða, en
sá kvíði reyndist ástæðulaus. í „Veit
oss frið” naut hennar hlýja rödd sín
mjög vel og í síðasta kaflanum
„Halleluja” fór hún á kostum.
Góðir, þrátt
f yrir fámenni
Fjórðu Mahler skilaði hljómsveitin
ótrúlega^el. Blásararnir voru að vísu
sæmilega mannaðir, þótt aldrei geti
orðið jafnræði með mönnum sem
bætast í raðir liðsmanna af og til. En
þótt strengirnir væru bættir nægði
þaðengan veginn til að fullskipa hóp-
inn. Það reynir varla nokkur maður að
flytja Mahler með svona fámennu
strengjaliði, nema að hafa úrvals-
menn í hverju rúmi, og svo marga
afburðafiðlunga eigum við ekki enn.
En strengirnir stóðu sig ótrúlega vel.
Leikurinn var kannski ívið þung-
lamalegur og finnst mér að í þeim
efnum sé helst við stjómandann að
sakast. Sieglinde Kahmann skilaði
söngnum í fjórða kaflanum með
sóma.
Púki eða
músagangur
Þegar á upphafstónum hins við-
kvæma þriðja kafla urðu menn varir
við að einhver púki var kominn í spil-
verkið Hvað gat þetta verið? Músa-
gangur í stórtrommunni? Nei, þessi
trufiun kom utan úr miðjum sal. Var
farið að hrikta í fínu dönsku heyrðar-
þiljunum innan í harmóníkunni?
Ónei. .Þarna var á ferðinni ættar-
fylgja íslenskrar húsagerðarlistar,
LEKI. Nú skyldi maður halda að
nokkrir vatnsdropar segðu ekki stórt
i kappi við heila sinfóníuhljómsveit.
Jú, þegar kvikindin falla úr tiu metra
hæð ofan á blikk þá hafa þau i fullu
tré við heila hljómsveit. Og þarna
fékk úrsynningurinn að leika sinn
einleik og var ekki einu sinni í takt,
svínið að tarna.
Stúlkan ráðagóða
Þessu hélt hann svo áfram þar til
stúlka úr áheyrendahópnum brá sjali
sínu undir lekann og stakk þar með
upp í úrsynninginn, svo aðekki fékk
hann lengur leikið sinn háðungarsöng
um íslenska húsagerðarlist. Á sínum
tínta var settur plasthiminn yfir
hljómsveitina. Næst verður likast til
að setja plasthimin yfir kofann, svo
að stúlkur þurfi ekki að fórna spari-
sjölum sínum til að fá hlýtt á hina
fögru tóna.