Dagblaðið - 29.09.1979, Blaðsíða 5

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 1979
5
Grænmetisverzlun landbúnaðarins undanþegin verðlagseftirliti samkvæmt lögum:
Verðið á dönsku kartöfl-
unum 100 kr. ofháttákg
— miðað við markaðsverð f Danmörku og álagningarreglur verðlagsstjóra á sambærilegar vörur
Kartöflur flokkaðar í Grænmetisverzlun landbúnaflarins. DB-mynd Hörður
Ekki verður annað séð en Græn-
metisverzlun landbúnaðarins selji
þær dönsku kartöflur, sem nýlega
eru komnar til landsins, á svo háu
verði að neytendur verði að greiða í
það minnsta rúmlega 80 krónum
of mikið fyrir kílógrammið.
Ekki verður heldur annað séð en
Grænmetisverzlunin hafi einnig
keypt þessar kartöflur allt of háu
verði, miðað við þáverandi fob-verð í
Danmörku og raunar á hærra verði
en þá þekktist i Danmörku. Hafa þá
íslenzkir neytendur tapað 31 krónu til
viðbótar á kílóið eða samtals 111
krónum.
Er þetta byggt á upplýsingum sem
DB hefur um markaðsverð á kartöfl-
um eins og það var í Álaborg hinn
tuttugasta þessa mánaðar. Var það
0,85 danskar krónur fob fyrir kilóið
en samkvæmt upplýsingum skrif-
stofu Grænmetisverzlunarinnar
keypti fyrirtækið sinar kartöflur á
meðalverðinu 1,20 d.kr. hvert kíló-
gramm. Munar hér sem sagt 35
aurum dönskum á hverju kíló-
grammi.
Einnig virðist heildsöluálagning
Grænmetisverzlunarinnar furðu
mikil ef miðað er viðheimilaða álagn-
ingu á sambærilega \öru eins og inn-
fluttra ferskra ávaxta. Á þeim er
heimiluð9% heildsöluálagning.
Fob-verð 35 þúsund
dönskum krónum
hærra eða 2,6
milljónum íslenzkra
Þessi kartöflusending var 100 tonn
og samkvæmt ofansögðu er ekki ann-
að að sjá en fob-verðið sé 35.000 d.
krónum hærra en vænta hefði mátt.
Á gengi dönsku krónunnar, 74,50, er
það jafnvirði rúmlega 2,6 milljóna is-
lenzkra króna.
Miðað við 1,20 d.kr. innkaupsverð
í Danmörku (fob) og þann kostnað
sem venjulegum innflutningsfyrir-
tækjum er heimilað að bæta ofan á er
svokallað kostnaðarverð dönsku
kartaflnanna kominna til íslands 145
krónur hvert kíló.
Miðað við 9% heildsöluálagningu
ætti verðið til verzlana þá að verða
158 krónur hvert kíló. Heildsöluverð
Grænmetisverzlunar landbúnaðarins
er hins vegar 226 krónur. Samkvæmt
því er heildsöluálagning Grænmetis-
verzlunarinnar um það bil 56% í stað
9% sem heimilaðer á innflutta ferska
ávexti.
íslenzkir neytendur
greiða átta til ellefu
milljónum of mikið
Samkvæmt upplýsingum DB
verður ekki annað séð en islenzkir
neytendur verði því að greiða samtals
upphæð sem nemur frá átta til ellefu
milljóna króna meira fyrir dönsku
kartöflusendinguna en ef sýnd hefði
verið fyllsta gætni við innkaupin í
Danmörku og heildsöluálagning
Grænmetisverzlunar væri þau 9%
sem innflytjendum ávaxta er ætlað í
sinn hlut.
Grænmetisverzlun landbúnaðarins
hefur einkaleyfi samkvæmt Iögum á
innflutningi grænmetis og samkvæmt
upplýsingum verðlagsstjóra hefur
embætti hans engin afskipti af verð-
lagningu kartaflna eða annarra vara
sem Grænmetisverzlunin selur.
Samkv. viðtali við Jóhann Jónas-
son, forstjóra Grænmetisverzlunar
landbúnaðarins, var leitað nokkurra
tilboða er ákveðið var að kaupa þess-
ar dönsku kartöflur,__eins og vcnja
væri hjá fyrirtækinu. Jóhann sagði
að ef allt hefði verið eðlilegt hefðu
þessar kartöflur að líkindum verið
keyptar : Hollandi .en það varð ekki
vegna verkfalls í Rotterdam.
- ÓG
Niðurstöður olíuviðskiptanef ndar:
Borgum allt að 70%
hærra verð en tíðkast
á V-Evrópumörkuðum
hagstætt að kaupa hráolíu og láta hreinsa hana annars staðar
„Sterk rök má færa fyrir því í
væntanlegum samningaviðræðum við
Sovétríkin að núverandi verðlagningar-
aðferð leggi óeðlilegar byrðar á
íslendinga sem einir V-Evrópuþjóða
þurfa að taka á sig fulla hækkun i sam-
ræmi við dagverð i Rotterdam. Hefur
nefndin aflað talnaefnis um þennan
mismun. í júní sl. greiddu íslendingar
um 70% hærra verð fyrir olíuvörur en
yfirleitt gildir á olíumörkuðum í V-
Evrópu,” segir m.a. i útdrætti úr
niðurstöðum og tillögum Olíuvið-
skiptanefndar sem viðskiptaráðherra
birti í gær.
Að tilmælum nefndarinnar eru mörg
atriði ekki birt enn, einkum með tilliti
til þess að nú hefur nefndin fengið það
verkefni að kanna alþjóðamarkaðinn
til'hlitar.
Þegar talað er um 70% hærra verð
hér að ofan ber þess að geta að ekki er
unnt að bera þá tölu saman við tölu
neinnar annarrar þjóðar þar sem engin
olíuhreinsunarstöð er til hérlendis,
gagnstætt öllum öðrum V-Evrópurikj-
um.
Hins vegar virðist nefndin hafa
komizt að þeirri niðurstöðu að þetta sé
okkur mjög óhagstætt þvi aftar í út-
drættinum segir: „Vitað er að Sovét-
ríkin selja nú til Vesturlanda mjög
mikið magn af hráolíu og er verðlag
hennar sem næst í samræmi við opin-
Viðskiptaráðherra:
Hafði ekkert upp á sig
að fara til Moskvu
bert verðlag OPEC-ríkjanna á hverjum
tíma. Þessa hráolíu gætu íslendingar
fengið fullunna fyrir sig í V-Evrópu.”
Er þarna gefið i skyn að miðað við
þessi kjör og hugmyndir um kjör á
olíuhrcinsun kæmi dæmið út okkur í
hag.
Nú er að renna út 5 ára rammasamn-
ingur við Sovétmenn um olíuviðskipti.
Um næstu áramót liggur fyrir að gera
nýjan fimm ára samning, eða að
óbreyttu ástandi fyrir samningaviðræð-
urnar.
Um þetta atriði segir nefndin, áður
en hún vissi um þróun samninganna:
,,Án nokkurra breytinga á verðlagn-
ingu kemur varla til greina að kaupa
óbreytt magn af olíuvörum af Sovét-
Rússneska olian kemur til íslands — á allt að 70% hærra verði en tiðkast á V-
Evrópumörkuðum.
rikjunum á næstu árum og hlýtur slík
afstaða þeirra að kalla á enn frekara
átak til þess að tryggja hagstæðari olíu-
innkaup frá öðrum aðilum.”
Telur nefndin einu raunhæfu leiðina
til þess að tryggja oliuinnkaup hingað á
verulega hagstæðara verði en á Rotter-
dammarkaði að leita eftir kaupum á
hráoliu og láta hreinsa hana annars
staðar. Sýnist nefndarmönnum sem
hráolia eigi að verða fáanleg í nægilegu
magni á alþjóðamarkaði eigi síðar en
1981.
Af öðrum atriðum í þessum útdrætti
má nefna að nefndin vill að Island
gerist aðili að Alþjóðaorkumálastofn-
uninni, flýti oliuleit, kanni möguleika á
að greiða olíu með innlendu rafmagni
sem kaupendur tækju út i stóriðju hér-
lendis, efldar verði birgðastöðvar inn-
rnlands, svo eitthvað sé nefnt.
Allar þessar tillögur eru í samræmi
við tillögur Kjartans Jóhannssonar
sjáva.útvegsráðherra sem birtar voru í
DB i gær.
- GS
Samband grunnskólakennara um stöðuveitinguna í Grindavík:
Brot á lögum um embættisgengi
— sem tóku gildi í maí 1978
— fer í næstu lotu, ef þörf krefur
,,Ég tel afar ólíklegt að niðurstaða
samningaviðræðnanna hefði orðið
önnur þótt ég hefði farið til Moskvu
með samninganefndinni, hún hafði
ákveðið erindi rikisstjórnarinnar
allrar,” sagði Svavar Gestsson
viðskiptaráðherra á blaðamannafundi
í gær.
Eins og DB hefur skýrt frá hvöttu
samráðherrar hans hann til að fara með
en i Ijósi ofangreinds telur Svavar ekki
ástæðu til að fara til samninga nema til
þess komi að semja frekar við Sovét-
menn. Það yrði þá ekki fyrr en Ijóst
væri að ekki væri unnt að fá olíu á hag-
stæðari kjörum annars staðar, sem nú
er verið að kanna.
Svavar sagðist andvigur hugmynd-
um Olíuviðskiptanefndar og sjávarút-
vegsráðherra þess efnis að kaupa olíu
gegn greiðslu á innlendu rafmagni sem
kaupandi tæki út i formi stóriðju hér-
lendis. Sagði hann að a.m.k.þyrfti að
finna nýjan flöt á slikum samnineum
miðað við fyrrverandi stóriðjusamn-
inga, svo hann gæti sætt sig við þá.
Þá var hann andvígur samhljóða til-
lögum fyrrnefndra aðila þess efnis að
ísland gerist aðili að Alþjóða-
orkustofnuninni, þó með þeim fyrir-
vara að reynist engin skilyrði fyrir slíkri
inngöngu okkur óhagstæð geti aðild
komið til greina.Slíkt sé ekki nægilega
kannað.
Sagði Svavar stefnu sina að með
tilliti til innlendra orkuöflunar-
möguleika bæri að stefna að sjálfstæði
landsins í orkumálum og að olíu-
viðskiptin kæmust i ríkishendur.
Gengur það á ská við tillögur nefnd-
arinnar og sjávarútvegsráðherra sem
leggja til að ríki og núverandi oliufélög
stofni eina sterka samsteypu.
-GS.
„Lögin um embættisgengi kennara
og skólastjóra frá 12. maí 1978 eru það
ný að á þau hefur enn ekki reynt og
menn ef til vill hreinlega gleyma þeim.
I þeim eru skýr ákvæði um að einungis
megi setja mann án fullra réttinda i
stöðu ef hlutaðeigandi skólanefnd telur
hann hæfan," sagði Valgeir Gestsson,
formaður Sambands grunnskóla-
kennara, við Dagblaðið.
Stjórn sambandsins hefur haldið
fund um mjög svo umdeilt verk
Ragnars Arnalds menntamálaráðherra
þegar hann setti Hjálmar Árnason
skólastjóra í Grindavík. Stjórnin mót-
mælti harðlega ákvörðun ráðherra og
visaði til fyrrnefndra laga um em-
bættisgengi kennara og skólastjóra.
Stjórnin béndir á að um stöðuna í
Grindavík hafi sótt „maður með öll
tilskilin réttindi og meirihluti skóla-
nefndar mælir með honum. Á hann því
samkvæmt sömu lögum óskoraðan rétt
til starfsins.”
„Vald skólanefndar er talsvert
mikið samkvæmt lögum um embættis-
gengi,” sagði Valgeir. „Afstaða meiri-
hluta skólanefndarinnar i Grindavík er
lögum samkvæmt. Ég er hissa á að
ráðherrann skuli telja það rök i málinu
að Hjálmar Árnason muni öðlast full
réttindi einhvern tima seinna! Það
þætti skrítið ef iðnnemar á skólabekk
fengju starf sem fullnuma menn út á
réttindi sem þeir ættu eftir að fá
seinna.”
Fulltrúar kennarafélaganna á
Suðurnesjum ætluðu að halda fund um
málið í gær, samkvæmt upplýsingum
DB. Var talað um að kalla einhverja
kennara frá Grindavik á fundinn til
skrafs og ráðagerða. Kennarasamtökin
á grunnskólastigi hafa fullan hug á að
láta reyna á rétt sinna manna i þetta
sinn þar sem þetta er fyrsta mál sinnar
tegundar sem upp kemur eftir að nýju
lögin um embættisgengi kennara og
skólastjóra öðluðust gildi. Rætt er um
i röðum kennara að höfða beri prófmál
til að fá hlutina á hreint.
-ARH.
Dagblaðsbíó
í Dagblaðsbíói á morgun kl. þrjú
verður sýnd brezka gamanmyndin Ekki
núna, félagi. Myndin er í litum og með
islenzkum texta.
Miistlis lll* Q2E#
! PLASTPOKAR
O 82655