Dagblaðið - 29.09.1979, Blaðsíða 9

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 1979
-f'%
JÚNLÁRNASON
SKRIFAR UM SKÁK
viðureign meira en TR. Akureyring-
um hefur bæst drjúgur liðsauki, þar
sem eru Helgi Ólafsson og Áskell Örn
Kárason. Helgi stóð fyrir sínu, þrátt
fyrir tapið gegn Trausta — fékk 3 v.
af 4 mögulegum. Við skulum líta á
viðureign hans við Jón Pálsson.
Skákin var tefld i 3. umferð.
Hvítt: Helgi Ölafsson (Skákf.
Akureyrar)
Svart: Jón Pálsson (Taflfélag Kópa-
vogs)
Kóngsindversk vörn
1. c4 Rf6 2. Rf3 g6 3. Rc3 Bg7 4. e4
d6 5. d4 0-0 6. Be2 e5 7. dxe5
Uppskiptaafbrigðið svonefnda,
eitt uppáhaldsvopn Anderssons.
Sumum skákmönnum finnst kóngs-
indverska vörnin óteflandi út af
þessu „leiðindaafbrigði”.
7. — dxe5. 8. Dxd8 Hxd8 9. Bg5 e6?!
Rétt er 9. — Ra6, 9. — He8, eða
jafnvel 9. — Hf8!? Teóríufræðing-
amir hafa stungið upp á textaleikn-
um sem athyglisverðum möguleika,
en eins og framhaldið ieiðir í ljós nær
hvítur betra tafli.
10. Rxe5 Hc8 11. 0-0-0! Rxe4 12.
Rxe4 Bxe5 13. Rd6 Bxd6 14. Hxd6
Rd7 15. Be3
Hvítur hefur biskupaparið og
frjálsari stöðu að öllu leyti, þökk sé
9. leik svarts.
15. — Rf8 16. Hadl Re6 17. Hld2
f5?
Hvitreita biskup svarts er nú graf-
inn lifandi. Sjálfsagt er 17. — Rg7
ásamt 18. — Be6og/eða— Rf5.
18. g3?!
18. f4! og yfirburðir hvíts eru aug-
ljósir.
18. — f4! 19. gxf4 Rg7 20. Hd8 Be6
21. Hxa8 Hxa8 22. Kc2 Rf5 23. Kc3
hö 24. Bf3 Hc8
Peðsfórn svarts í 18. leik gaf hon-
um aukið olnbogarými, en engu að
síður er hvíta staðan vænleg. Vand-
virkni er þó krafist í framhaldinu ef
sigur á að vinnast.
25. b4 b5 26. Be2 a6 27. a4! Re7 28.
Bc5 Kf7 29. Bf3 bxc4
Ef 29. — Bxc4 þá 30. Hd7 He8 31.
Bxc6 og vinnur.
30. Bxe7! Kxe7 31. He2!
Hótar ekki aðeins 32. Bg4 með
mannsvinningi, heldur einnig 32.
Hxe6+! Kxe6 33. Bg4+ Ef 31. — h5
þá einfaldlega 32. Bxh5! gxh5 33. f5
og vinnur.
31. — Hd8 32. Bg4 Hd3+ 33. Kc2
Hd6 34. f5 gxfS 35. Bxf5 h5 36. Kc3
og svartur gafst upp.
Peðsendataflið er tapað svörtum.
Að lokum skulum við renna yfir
eina af fjörlegustu skákum helgarinn-
ar. Það er viðureign hins unga og
efnilega Björgvins Jónssonar og
Gylfa Þórhallssonar. Báðir eru þessir
skákmenn gæddir miklu ímyndunar-
afli, eins og sést Ijóslega á eftirfar-
andiskák.
Hvítt: Björgvin Jónsson (Sk. Kefla-
vikur)
Svart: Gylfi Þórhallsson (S. Akur-
eyrar)
Aljekín-vörn
1. e4 Rf6 2. Rc3 d5 3. e5 Rfd7 4.
e6!?
Skemmtileg peðsfórn sem leiðir
yfirleitt til mikilla sviptinga.
4. — fxe6 5. d4 g6 6. h4 Rf6 7. h5
Hg8?
Betra er 7. — Rxh5, þó hvítur fái
ágæt sóknarfæri eftir 8. Hxh5 gxh5
9. Dxh5 + Kd7 10. Rf3.
8. Rf3 c5 9. hxg6 hxg6 10. Bd3 cxd4
11. Hh8!!
Frumleg og glæsileg leikllétta. Ef
11. — Hxh8 þá verður svartur mát á
eftirfarandi hátt: 12. Bxg6 + Kd7 13.
Re5 + Kc7 14. Rb5 + Kb6 15.
Dxd4+ Kxb5 16. Bd3 + Ka5 17.
Bd2.
11. — dxc3! 12. Hxg8 Rxg8 13.
Bxg6 + Kd7 14. Re5 + Kc7 15. Bf4!
Bh6! 16. Rf7 + Bxf4 17. Rxd8 Bd2 +
18. Kfl Kxd8 19. bxc3 Bxc3 20. Hbl
Svartur hefur þrjá létta menn fyrir
drottninguna, en menn hans vinna
illa saman. Hvitur hefur góða niögu-
leika á að notfæra sér sundurlyndi
svarta liðsins til sigurs.
20. — Rc6 21. Df3 Bf6 22. Bh7 Rh6
23. Dh5 Rf5 24. g4 Rg7 25. Df7 b6
26. g5 Re5 27. Df8 + ?
Hér verður hvítum á fótaskortur.
Best er 27. Dg8 + ! Kc7 28. Bd3! Bb7
29. Dh7 og svartur tapar manni.
Textaleikurinn er vissulega freistandi
þar sem hvitur kemst út i endatafl
með skiptamun meira. Svartur hcfur
þó tvö peð fyrir og heilbrigðari
stöðu, svo hann stendur i rauninni
betur.
27. — Kc7 28. gxf6 Ba6+ 29. Kg2
Hxf8 30. fxg7 Hc8 31. g8 = D Hxg8
32. Bxg8 Kd6 33. Hhl Bc4! 34. Hh6
d4 35. a3 Rd7 36. Hh4 Kc5 37. Hh5 +
Bd5 38. Kfl Rf6 39. Hg5 Kc4 40. Bf7
Kc3 41. f3 Kxc2 42. Bg6+ Kb3 43.
Ke2 Rd7 44. a4 a5 45. Kd3 e5 46. Be8
Rc5 + 47. Kd2 Bxf3 48. Hxe5 e6 49.
Hel
Einfaldasta leiðin til sigurs hefði
nú verið 49. — Be4! ásamt . . . Bf5
og . . . Rxa4. Þess i stað lék svartur
49. — Bd5? og gaf hvítum færi á
mótleik eftir 50. Hbl + Ka3 51.
Hxb6. Svörtu frelsingjarnir á mið-
borðinu stóðu engu að siður fyrir
sinu og svartur vann skákina um
siðir.
einkasýningu sinni í Gallerí Suður-
gátu 7 í sumar — sýnir óvenju heilleg
og markviss verk, af manneskju sem
ekki á sér lengri feril að baki í grafík-
kúnstum. Ingiberg Magnússon fjallar
ekki lengur um auðvaldið heldur um
útsýnið út um gluggann hjá sér og
hænurnar i portinu og það eru einnig
komnir fram líflegri taktar í skurði
dúkristunnar hjá honum, sjá
Skammdegisdraumur I.
Að iáta gaminn
geisa
Ingunn Eydal er sifellt að sækja í
sig veðrið og vinnur hér af miklum
metnaði þótt ekki takist allt sem hún
ætlar sér. Jenný E. Guðmundsdóttir
sýnir bæði gamalt og nýtt, lagleg verk
öll, en hún hefði aftur á móti gott af
því að losa dulitið um, láta gamminn
geisa og hugarflugið með. Jóhanna
Bogadóttir sýnir sömu myndir og í
Stúdentakjallaranum nýverið en
Jónina Lára Einarsdóttir hefur ekki
sýnt áður, utan einu sinni á samsýn-
ingu. Myndir hennar koma á óvart
fyrir hreinleg vinnubrögð og á hún
eflaust eftir að moða enn frekar úr
umhverfi sínu þarna fyrir austan. Jón
Reykdal gerir athyglisverðar tilraunir
með ýmiss konar „strúktúr” í lands-
lagi, m.a. með blendingi dúkristu og
sáldþrykks sem kemur mjög vel út,
þótt áherslum sé stundum drepið
óþarflega á dreif i stöku mynd.
Kjartan Guðjónsson sýnir hér teikn-
ingar sínar við Ijóð Jóns úr Vör, fjöl-
faldaðar með steinprenti, en still hans
er mönnum löngu kunnur fyrir
sterkar áherslur og snögga hrynjandi.
Sérkennilegt
hugarfar
Lísa K. Guðjónsdóttir hefur ekki
haft hátt um grafík sína undanfarin 3
ár en haslar sér völl hér á sannfær-
andi hátt. Teikning er stundum helst
til nostursleg hjá henni og skortir
„léttúð” en aftur á móti bætir hún
þessa ávöntun upp með sérkennilegu
hugarfari. Ragnheiður Jónsdóttir
lætur ekki staðar numið í óléttum
kjólum og viðamiklum stólum og
sýnir m.a. myndþrennu af konuhöfði
sem felur í sér ýmsar og skemmtilegar
meiningar, engu síður en fyrri grafik
hennar, en of langt mál yrði að ræða
þær hér. Brúður hennar eru áhrifa-
mikil verk en hvort þær opna nýja
möguleika fyrir listakonuna skal ég
ekki spá um. Rikharður Valtingojcr
er ekki eins sannfærandi og oft áður,
fer úr einu i annað, en þó ávallt af
þeirri natni sem hann er þekktur
fyrir. Það er gaman að sjá hve stóran
hlut konur eiga í þessari sýningu en
þær eru 11 af 17 þátttakendum.
Meðal þeirra er Sigrid Valtingojer
með mjög sannfærandi framlag bæði
í akvatintu og sáldþrykki.
um Norðurlönd. Ég held að ekki sé
ofsagt að þetta sé jafnbesta samsýn-
ing félagsins til þessa og markar hún
að því leyti timamót í stuttri sögu
þess. Þessi staðreynd er því athyglis-
verðari fyrir það að margt gott
grafíkfólk vantar i safnið, t.d. Einar
Hákonarson, Jens Kristleifsson, Þor-
björgu Höskuldsdóttur og Kjartan
Ólason. Umsagnir þær sem ég hef séð
í norrænum blöðum ber einnig að
sama brunni.
Hlutlæg túlkun
Eru í þessari afmælisgrafík einhver
sérislensk einkenni eða viðfangsefni?
Eg held að vafasamt sé að hafa uppi
einhverjar fullyrðingar um þau mál á
þessu stigi þvi enn er grafík unglingur
hér á landi og á eftir að taka breyting-
um. Þó hætti ég á að segja að þegar á
heildina er litið, virðist íslensk grafík
höll undir hlutlæga túlkun, þótt nær
hvergi örli á nákvæmu raunsæi i
henni. En veruleikann meðhöndla
grafíkerar á ýmsa vegu og færa hann
í stílinn ef þörf krefur en þó ávallt
þannig að hið þekkjanlega opni
áhorfandanum leið inn í myndveröld
hvers listamanns. Sumir leita sér
fróunar í landslagi, t.d. Þórður Hall
og Jón Reykdal, en aðrir finna sér at-
hvarf i aðstæðum eða hlutum sem
geta borið ýmsa táknræna merkingu,
þ.á m. Björg Þorsteinsdóttir, Edda
Jónsdóttir, Jenný E. Guðmunds-
dóttir, Ragnheiður Jónsdóttir, Sigrid
Valtingojer og Sigrún Eldjárn.
Mikil alvara
Nokkrir reiða sig á mannslíkam-
ann: Rikharður Valtingojer og Jó-
hanna Bogadóttir, og enn aðrir leika
lausum hala í grafík sinni og erfitt að
hanka þá á nákvæmum meiningum.
Og allt þetta fólk tekst á við verk-
efni sín af einurð og alvöru. Kannski
er alvaran helst til mikil í sumum til-
fellum og væri fengur í meiri fyndni
og fantasíu.
Björg Þorsteinsdóttir sýnir afar
fallega heild af ætingum/akvatintum
og virðist i rikara mæli en áður taka
beint til meðferðar fyrirbæri úr ríki
náttúrunnar. Edda Jónsdóttir
stendur við það sem hún lofaði á
Ragnheiður Jónsdóttir
— Dcluxc and ddightful
Valgerður Bcrgsdóttir — Fugl
Stórt og Ijóðrænt
Myndir eins og Harmur og
Utangarðs-serian eru án efa með
sterkustu verkum þessarar sýningar.
Sigrún Eldjárn cr að vinna úr eldri
verkefnum og minningum frá Pól-
landi og er sérstök ánægja að sjá af
hve miklu öryggi hún vinnur í messó-
tintu en ég man ekki eftir öðrum
íslendingi sem notað hefur þá tækni.
Ég man heldur ekki eftir heilsteyptari
verkum frá hendi Valgerðar Bergs-
dóttur. Bæði er það að listakonan
hugsar stórt og Ijóðrænt og einnig er
skurður allur í flestum myndum
hennar mjög fallegur, t.d. Fugl nr. 3.
Vignir Jóhannsson er ærslabelgur
sýningarinnar og hefur í steinprenti
fundið þann miðil sem hentar honum
upp á hár. Þórður Hall er hér i sér-
flokki hvað snertir sáldþrykkið og
myndir hans hér vekja hjá mér tvenns
konar viðbrögð — annars vegar
aðdáun á þeirri tækni sem lista-
maðurinn virðist hafa fullkomið vald
yfir og hins vegar ugg, þvi ég er ekki
viss um nema inntakið sé að víkja
fyrir þessari sömu tækni. En úr þessu
sker framtiðin.
Bíræfni
Undirritaður er síðan ábyrgur fyrir
ágripi því af sögu íslenskrar grafikur
sem fylgir sýningunni. Þar er m.a.
rætt stuttlega um framlag Braga Ás-
geirssonar sem grafíkers og grafik-
kennara og var þar óncitanlega farið
út á hála braut. Það er nefnilega dej;-
inum Ijósara að framlag hans til ís-
lenskrar myndlistar er meira en svo
að nokkur dauðlegur maður geti gert
þvi skil á prenti, nema helst Bragi
sjálfur. Það er ekki nema von að
hann sé óhress í Mbl. á sunnudag yfir
þessari bíræfni minni og hef ég enga
afsökun fram að færa nema þá að ég
var að skrifa ágrip i lítinn katalóg en
ekki bók og þvi sleppti ég ýmsu af því
sem hann minnist á — þar sem ég sá
ekki fram á að þessi atriði kæmust
fyrir með góðu móti, auk jxss sem
mér fannst þau ekki breyta heildar-
myndinni. Fyrir aðrar ábendingar
hans er ég þakklátur og á vafalaust
eftir að nota þær — komi þær heim
og saman við heimildir annarra.