Dagblaðið - 13.11.1979, Side 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1979.
N
Kjallarinn
Magnús Kjartansson
stefna að „þjóðstjórn” með þessari
sameiginlegu stefnumörkun þing-
flokkanna, þótt látið sé öllum látum
nema góðum í svokallaðri kosninga-
baráttu.
Ég man ekki til þess að stjórnmála-
leiðtogar hafi látið uppi slíka sam-
stöðu í orði fyrir kosningar þá hálfu
öld sem ég hef fylgst með stjórnmál-|
um. En hún hefur sannarlega birst í
verki síðustu árin. Þótt alþingi sam-
þykki fjárlög og framkvæmdaáætl-
un með miklum látalátum, eru báðar
áætlanirnar einskær gerviplögg
láta skerðinguna renna i rikissjóð, án
þess að nokkur þingmaður hreyfði
andmælum. Auk þess hafa greiðslur
úr rikissjóði verið dregnar til þess að
verðbólgan hirti sitt. I októberbyrjun
í ár hafði verið innheimtur erfðafjár-
skattur að upphæð kr. 191 miljón
króna. Ríkissjóður hafði hins vegar
aðeins skilað til Tryggingastofnunar
ríkisins sem annast Erfðafjársjóð 144
miljónum, 47 miljónum var enn
haldið í ríkissjóði. í júní i ár var ríkis-
sjóður búinn að innheimta 98 milj-
ónir en hafði ekki skilað nema 48
miljónum. í janúar i ár skilaði ríkis-
sjóður upphæð sem innheimt var
1978, i febrúar upphæð sem innheimt
var 1977 og 1978 og í mars upphæð
frá 1978. Þessi dráttur á greiðslum er
framkvæmdur vísvitandi til þess að
verðbólgan rýri upphæðirnar.
Félagar mínir í Endurhæfingarráði
hafa greint mér frá því að þannig hafi
verið á málum haldið undanfarinn
áratug. Vafalaust væri hægt að
reikna út þennan þjófnað með aðstoð
fullkominnar tölvu, en ég sé í hendi
mér að með þessu greiðslufyrirkomu-
lagi einu hefur verið stolið frá fötl-
uðu fólki á íslandi mörgum hundruð-
um miljóna króna undangenginn
áratug, þrátt fyrir öll fallegu orðin.
Ég hef ekki spurnir af neinu öðru
Evrópuriki sem hefur þetta viðhorf
til fatlaðs fólks, og gildir í því sam-
bandi einu hvort ráðamenn kenna sig
við borgara eða alþýðu. Ég heyrði
formann íhaldsflokksins sænska
halda ræðu í kosningabaráttunni í
sumar og svara spurningu um af-
^ „Ég man ekki til þess, aö stjórnmálaleið-
togar hafi látið uppi slíka samstööu í orði
fyrir kosningar þá hálfu öld, sem ég hef fylgzt
með stjórnmálum.”
vegna þess að þær eru ekki vísitölu-
tryggðar. Rikisvaldinu helst uppi að
nota óðaverðbólgu til þess að hunsa
allar ákvarðanir alþingis, og þeirri
aðferð hafa allir þingflokkar beitt
síðustu árin. Að undanförnu hefur
óðaverðbólgan skert gildi krónunnar
um einn hundraðshluta í viku hverri,
rýrt upphæðina um helming á einu
ári og gert hana gersamlega að engu
eftir tvö ár. Þessari aðferð hefur
verið beitt ótæpilega.
Mér er tiltækt skýrt dæmi um þessi
vinnubrögð. Ég hef átt sæti í svo-
nefndu Endurhæfmgarráði eitthvað
á annað ár, en því ráði er ætlað að
ráðstafa í þágu fatlaðra tekjum
Erfðafjársjóðs. Fyrri hluta þessa árs
var ákveðið á alþingi að skerða þetta
litla framlag til jafnréttis fatlaðra og
stöðu flokksins til aldraðs fólks og
fatlaðs. Hann fórnaði höndum og
hrópaði: Hvernig getur nokkrum
manni dottið í hug að ég vilji skerða
tekjur hennar mömmu minnar
gömlu; hvernig getur nokkrum dottið
i hug að ég vilji skerða afkomu fatl-
aðra og aldraðra vina minna. Ég fæ
ekki betur séð en afstaða allra ís-
lenskra stjórnmálaflokka sé tíma-
skekkja, sótt til 19du aldar áður en
mannúðarstefna varð þáttur i stjórn-
málabaráttu. Þannig fer um stjórn-
málamenn sem ekki þekkja neinn
mælikvarða nema peninga og vita
ekki að maðurinn sjálfur er öllum
öðrum verðmætum æðri — meira að
segja fatlaður maður.
Magnús Kjartansson
Markmiðið er
öflugur, arðbær
hálaunaiðnaður
Sókn þjóðarinnar til bættra lífs-
kjara hefur á undanförnum árum í
ríkum mæli hvílt á fiskveiðum og
fiskvinnslu. Til skamms tíma voru
gjaldeyristekjur okkar nær eingöngu
vegna útflutnings á fiskafurðum, en á
síðustu árum hafa iðnaðarvörur
einnig komið til og munar þar mest
um útflutning á stóriðjuafurðum.
Fiskstofnar
í hættu
Enginn vafi er á því, að fiskveiðar
eiga um ókomna tíð eftir að verða
mikilvæg stoð undir lífskjörum
okkar, en þó eru þar ýmsar blikur á
lofti. Fiskstofnar eru í hættu og þvi
þarf að takmarka sókn okkar á
miðin. Við þurfum því í ríkari mæli
að horfa til annarra atvinnugreina.
Eitt af meginatriðum í þeirri stefnu
Sjálfstæðisflokksins sem nú hefur
verið kynnt er að stórefla iðnað í
landinu. Meginmarkmið þessarar
stefnu er öflugur hálaunaiðnaður.
Hlutverk hans er að bæta lífskjör
þjóðarinnar og skapa ný arðvænleg
atvinnutækifæri með hagkvæmri
framleiðslu iðnaðarvöru.
Iðnaður—
stóriðja
I þvi efni verður að leggja jöfnum
höndum áherzlu á almennan iðnað
og stóriðju, sem þarf mikla orku.
Hvernig á að ná þessum mark-
Birgir Isleifur
Gunnarsson
sóknarstarfsemi og menntun starfs-
fólks þarf að sitja i fyrirrúmi, og arð-
vænlegum fyrirtækjum þarf að út-
vega fjármagn til eðlilegrar þróunar
og uppbyggingar.
Iðnaður sitji
við sama borð
Þegar um álitleg fyriríæki er að
ræða, kemur vel til greina, að ríki eða
sveitarfélög leggi fram áhættufé í
formi hlutafjár á móti einstaklingum,
A „Til nýju stórvirkjananna þarf ekki meiri
fjárfestingu ... en nemur fjárfestingar-
kostnaði Landsvirkjunar á þessu ári...”
miðum? Þeim má ná m.a. á eftirfar-
andi hátt.
Grundvöllur nýjunga í iðnaði er
frjálst framtak einstaklinganna og
samtaka þeirra. Hugvit og frum-.
kvæðiskraftur dugnaðarmanna
verður að fá að njóta sín. Rann-
en selji síðan það hlutafé aftur, þegar
fyrirtækið er komið á rekspöl og njdj,
það fjármagn til áframhaldandi ty»p-
byggingar atvinnulífs og þannig koll
af kolli. Iðnaður okkar >erður að
sitja við sama borð og qjfffir atvinnu-
vegir svo og keppúwutar erlendjs.'
Aðf’hitftingsgjöld.um, tollum og
gehgisskráningu verður að beita til að
því markmiði verði náð.
Óbeizlaðar orku-
lindir þarf að
virkja
Ein mikilvæg grein á meiði iðnaðar
okkar er sú iðnaðarstarfsemi sem
krefst mikillar orkú. í óbeizluðum
orkulindum landsins eru fólgin gífur-
leg verðmæti. Þessar auðlindir okkar
hljóta að verða grundvöllur að nýrri
sókn til bættra lífskjara, eins og
sjávarútvegurinn hefur verið til
þessa. Þessar orkulindir þurfum við
að nota sem þátt í nýsköpun atvinnu-
lífs okkar og efnahags.
Þar eru möguleikar okkar óþrjót-
andi. Nefna másem dæmi eldsneytis-
framleiðslu fyrir samgöngutæki
okkar og fiskiskip, saltframleiðslu,
stækkun núverandi stóriðjufyrir-
tækja eins og álbræðslu og járn-
blendiverksmiðju, auk nýrra fram-
leiðslugreina fyrir alþjóðlega mark-
aði.
6—7 nýjar
stórvirkjanir
Til að knýja framleiðsluhjól þeirra
fyrirtækja bíða á teikniborðum
okkar beztu sérfræðinga nýjar stór-
virkjanir. Auðvitað eru þær misjafn-
lega langt á veg komnar í undirbún-
ingi, sumar aðeins á frumstigi, en eru
þó fullkomlega raunhæfur möguleiki
á næstu 20 árum, og til þeirra þarf
ekki meiri fjárfestingu á þessu tíma-
bili en nemur fjárfestingarkostnaði
Landsvirkjunar á þessu ári.
Á þessu sviði bíða okkar íslend-
inga stórkostleg verkefni og eitt af
grundvallaratriðum í stefnu okkar
sjálfstæðismanna um leiðir til bættra
lifskjara er að takast á við þessi verk-
efni af stórhug og djörfung. Nú er að
dugaeðadrepast.
Birgir ísl. Gunnarsson
borgarfulltrúi.
%
græða á Iaxarækt hérna hjá okkur,'
starfsemi sem þeir, eins og aðrir, vita
að á mikla framtið fyrir sér á íslandi.
Fiskirækt í skjóli heita vatnsins, og i
sjónum umhverfis landið, er ein af
auðlindum þessa lands, að mestu
ónotuð enn sem komið er. Mæna nú
norskir peningamenn, reyndar einnig
amerískir og e.t.v. fleiri, löngunar-
augum til auðlindar þessarar. Nema
hvað?
Og ekki stendur á fagnaðarlátun-
um hér heima. Menn eru næstum
komnir með milljarð-.gróðann 1
hendurnar og hampa honum framan
í okkur með írafári i fjölmiðlunum.
Norskir „sérfræðingar” spigspora
um landið, núna i haustnepjunni,
leitandi uppi girnilegustu aðstæð-
urnar til fiskeldis á íslandi. Þessir
blessaðir menn bjóðast til aðleggjaað
fótum okkar fjármagn sitt, vit sitt og
þekkingu, ef við aðeins viljum þiggja
það. í staðinn biðja þeir aðeins um
hluta af væntanlegum stórgróða,
ekki einu sinni helminginn!
Er undarlegt að maður spyrji hvar
þessir snillingar muni bera niður
næst. Eða myndi ekki víðar vanta
fjármagn en í laxaræktina? Hvað um
fiskiðnaðinn almennt, útgerðina eða
þá iðnaðinn okkar? Og hvað um
þekkinguna? Gæti ekki hugsast að
okkur skorti vit og þekkingu á fleiru
heldur en heita vatninu okkar og
möguleikum þess, beitilöndum hafs-
ins — og Golfstraumnum?
örlagaríkar
ákvarðanir
Enda þótt fréttirnar af þessu stór-
fenglega norsk-íslenska framtaki hafi
á sér eilítið broslegt yfirbragð, er
Kjallarinn
Kristján Gíslason
málið síst af öllu til að spauga með.
Hér er um að tefla stórfellt langtíma
hagsmunamál okkar íslendinga, sem
þó er aðeins angi af enn stærra máli,
spurningunni um, hvernig við ætlum
yfir höfuð að hagnýta margvíslegar
auðlindir landsins í bráð og lengd og í
hverra þágu. Þetta er vissulega mikið
mál, og svörin verða örlagarík fyrir
framtíðarbúsetu í landinu.
í þessu norska máli er spurningin
sú, hvort við eigum að hagnýta sjálfir
og einir þá gífurlega miklu möguleika
til fiskræktar, sem við blasa vítt um
landið, jafnvel þótt það taki langan
tíma að fullnýta þá möguleika. Eða
hvort rétt sé að afhenda útlendingum
meiri eða minni hlutdeild í þessum at-
vinnuvegi og arðinum sem hann getur
skilað af sér. Síðarnefndi kosturinn
virðist mér fullkomið óráð, fáránleg
skammsýni og með öllu óverjandi
gagnvart komandi kynslóðum í land-
inu. Stundarhagsmunir fáeinna landa
okkar, fjárhagskröggur þeirra eða
löngun eftir skjótfengnum gróða,
getur ekki réttlætt frambúðarskerð-
ingu á lífsbjargarmöguleikum í land-
inu, hvað þá gróðalöngun útlend-
inga. Slík vandamál verður að leysa
öðruvísi.
Við getum ræktað f isk
rétt eins og aðrir
Það er að sönnu rétt, að íslensk
stjórnvöld hafa sýnt uppbyggingu
nýrra atvinnugreina annarri en stór-
iðjunni, furðulega lítinn skilning og
áhuga, ekki síst fiskiræktinni. í þeirri
grein hafa einstaklingar orðið að
basla mikið til óstuddir, og upp-
byggingin því orðið hægari en skyldi.
Samt hefur töluvert áunnist með elju
og þrautseigju brautryðjendanna.
Fiskeldisstöð ríkisins hefur einnig að
ýmsu leyti búið í haginn fyrir fram-
tíðina, og færir smám saman út sínar
kvíar, nú síðast með hafbeitartilraun-
um við strendur landsins. Þannig
stefnir m.ö.o. hægt og bítandi í rétta
átt, en ákaflcga brýn þörf á meiri og
skjótvirkari aðgerðum af opinberri
hálfu til að flýta þróuninni. E.t.v.
gæti eitt form opinberrar aðstoðar
verið það að ríkið keypti hlutabréf
(kannski 45%) í fyrirtækjum í grein-
inni, traustum og vel stýrðum fisk-
eldisstöðvum, sem langar að færast
meira í fang og flýta sér að græða.
En þá er það þekkingin. Sagt er að
Norðmenn búi yfir mikilli þekkingu í
þessum efnum, sem okkur vanhagi
svo mjög um. Auðvitað vita þeir heil-
mikið um fiskirækt, i þ.m. við norsk-
ar aðstæður. Hitt held ég að sé al-
rangt, að þekkingarskortur komi til
með að há okkur að ráði í þessari
starfsemi. Veruleg þekking er þegar
til staðar hjá mörgum löndum okkar,
ungum og gömlum, sumpart þekking
á erlendri reynslu, en að öðru leyti,
og það skiptir mestu máli, þekking á
islenskum aðstæðum. Á sama hátt og
Norðmenn kunna lagið á fiskeldi i
Noregi, komum við áreiðanlega til
með að geta ræktað fisk á Islandi, og
það ekkert smáræði. Auðvitað verð-
um við lengur að koma öllum mögu-
leikum í gagnið einir, en það sem öllu
máli skiptir er, að þegar það hefur
tekist þá eigum við arðinn allan, en
ekki aðeins helminginn eða svo.
Afréttir okkar ekki til
afnota fyrir útlendinga
Hvað Norðmennina snertir þá er
þeim náttúrlega guðvelkomið að
færa sig hingað yfir, eins og Ingólfur
gerði forðum og þeir hinir, og að
rækta hér lax að vild sinni við ylinn i
vatninu og Golfstraumnum, og á af-
rétti hafsins. En meðan þeir eiga
heima í Noregi verða þeir eðlilega að
vera án þessara landkosta okkar.
Þetta hljóta þeir að skilja, svo glöggir
menn.
Vilji þeir á hinn bóginn halda
áfram að kaupa af okkur laxaseiði,
sem ekki er hagfelldara fyrir okkur
að ráðstafa öðruvísi, þá er það vitan-
lega sjálfsagt mál. Eins ef þeir vildu
lána okkur eitthvað af peningunum
sínum með betri kjörum en aðrir
bjóða, þá gæti það komið sér vel.
Loks væri okkur trúlega akkur í því
ef þeir vildu fyrir frændsemi sakir og
vináttu miðla okkur af þekkingu
sinni og reynslu, eins og þeir munu
nú reyndar hafa gert, til framgangs
fiskirækt okkar.
En að opna upp a gátt fyrir þeim
eða öðrum útlendingum íslenska af-
rétti til lands eða sjávar, það er ein-
faldlega ekki hægt, ekki fremur en
t.a.m. Halamiðin eða Selvogsbank-
ann. Þetta virðist mér svo augljóst
mál, að allir ættu að geta skilið það,
bæði Norðmenn, Ameríkumenn,
fljóthuga landar okkar — meira að
segja þeir í „Fjárfestingarfélaginu”.
Kristján Gislason.
^ „En að opna upp á gátt fyrir þeim eða
öðrum útlendingum íslenska afrétti tii
lands eða sjávar, það er einfaldlega ekki hægt,
ekki fremur en til að mynda Halamiðin eða
Selvogsbankann.”
y