Dagblaðið - 20.12.1979, Page 23

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1979.
SKAPAÐUR TIL STORRÆÐA
.23
■N
T ryggva saga Ófoigssonar, 400 bb.
Útg.: Skuggsjá
Það virðist vera leiftursókn í ævi-
sögum á þessu hausti hjá bókaþjóð-
inni íslenzku. Ævisögurnar spretta
upp, hver af annarri, og menn hafa
ekki við að trúa, eins og sr. Árni
Þórarinsson sagði. í ævisögum er um
hin ólíkustu lífsstörf að ræða og lífs-
viðhorf, en ' allt . verður þetta til
fróðleiks og skemmtúitar fyrir
þjóðinaaðlokum.
Einni slíkri ævisögú hefur nú ver-
ið hleypt af stokkunum. Það er
ævisaga Tryggva Ófeigssonar, hins
landskunna skipstjóra og útgerðar-
manns með jneiru. Þetta er mikil
bók, 400 þéttprentaðar síður og vel
gerð, en það er nú minnsta afrekið.
Hitt skal fram tekið, að höfundur
hefur haft öll bein i hendi til þess að
bókin yrði rishá og varizt öllum á-
föllum. Ber þar til að nefna verk-
menningu, sem er aðalsmerki
bókarinnar, fágæt verkhyggindi og
næstum yfirnáttúrlega verkþekkingu
á öllum hlutum, hverju handbragði
við hvert verk, stórt og smátt, og svo
loks andlegur samruni hans við hvert
skip, sem hann fór með, svo fullkom-
ið samspil varð þar á milli. Hinir
miklu hlutaguðir sögðu forðum, að
skipin fengju loks sál af mikilli sam-
veru manna við þau.
Karl ístóru broti
Þegar litið er nánar til þessarar
miklu bókar, er eðlilegt að hún beri
keim af höfundi sínum. Tryggvi
Ófeigsson er karl í stóru broti, bæði í
sjón og raun. Hann virðist hafa verið
skapaður til stórræða. Að honum
standa merkar ættir, þar sem mann-
dómur, vit og hyggindi fylgdust að.
Þetta var bezti arfurinn, sem
Tryggvi eignaðist. Hann þurfti líka
strax að standa einn, vinna sig upp
til forustu og mannaforráða. Það
hefur löngum verið talið merkilegasta
hlutverkið, að byrja lifið einn og
óstuddur, fátækur og allslaus og
aðeins með einhverja sjálfsmenntun,
en verða samt forustumaður i störf-
um og framkvæmdum almenningi til
heilla.
Þess vegna er þessi bók náma
fróðleiks og lífsreynslu um eitt
höfuðverkefni þjóðarinnar frá fyrstu
tíð — sjómennskuna. Tryggvi, sem
hefur mörg ár nú á herðum, hefur
lifað öll timabil sjómennskunnar,
opnu róðrarskipin, sem notuð voru
öld eftir öld, vélskipin og svo
togarana og allar breytingar á þeim
til þessa dags.
Bókin hefst á uppvexti hans og
ætt. Hann byrjaði sem mjólkur-
póstur, svo fékk hann vinnu á reitun-
um þegar breiddur var fiskur. Og
timakaupið var átta aurar. í þessum
fyrsta kafla er þáttur um veru hans í
Suðurkoti á Vatnsleysuströnd. Hann
var ráðinn þangað fyrst 10 ára, sem
snúningastrákur, en í sannleika var
hann „altmuligmand”, og svo fór,
að hann varð þar í þrjú sumur.
Kaflinn í Suðurkoti er ljómandi, einn
fegursti kafli bókarinnar og fróð-
legurað samamarki.
Saga um
sítrónuflösku
í kaflanum Austfjarðaróðrar segir
hann frá þreytunni á fyrstu sumar-
vertíð sinni. Það var góður en harður
skóli að vera með þessum mönnum.
En þeir voru sjór af fróðleik um
hegðun fisks, fiskslóðir og fiskimið.
Þar var aldrei talað um annað en
fiskirí og sjósókn. Skólabekkurinn
var þóftan, sem hann sat á. Það var
harður bekkur, en þar lærði hann.
Lærdómurinn var dýrkeyptur og
kostaði marga svitadropa.
Lærdómsrík er frásögnin á bls.
63. Hann skilaði hverjum eyri til for-
eldra sinna, og sagan um sítrónu-
flöskuna er gersemi.
Tryggvi talar oft um það að halda
.athyglinni stöðugt vakandi og læra af
þeim, sem séu viðurkenndir fiski-
menn. í þessum efnum gætti hann
fyrst sérstaklega að þeim Þórarni
Olgeirssyni, Guðmundi á Skallagrími
og Gísla Oddssyni.
Hellyersbræður, sem Tryggvi var
skipstjóri hjá í fimm ár, voru meðal
virtustu útgerðarmanna Breta.
Tryggvi segir að vera sin hjá þeim
hafi verið sinn háskóli. Blaðstða 172
er skemmtileg um þá. Yfir skrifstofu-
dyrum þeirra stóðu þessi orð: Keep
your balance financially and
personally. Þetta voru stórkostlegir
menn, lífsreyndir, vitrir, reglusamir
og vinnuþjarkar. Tryggvi segist hafa
verið ákveðinn að læra af þessum
mönnum að gera út togara.
Það berst svo mikið að manni við
að lesa þessa bók, að maður þyrfti að
skrifa svo margar blaðsíður ef vel
væri, að ekkert blað gæti tekið slíka
ritgerðnú í jólaösinni.
Hafsjór af
upplýsingum
Ég minnist hér því aðeins á þetta:
Á bls. 116 er fróðlegur kafli um
togaramið. Á bls. 122 er merkileg
lýsing á sjóhæfni og nákvæmni Ólafs
bróður hans, bæði sem fiskimanns og
navigators, enda var Ólafur alla tíð
merkur skipstjóri og aflamaður eins
og Tryggvi. Á bls. 125 er talað um
eðli fisksins í vondum veðrum. Bls.
153—155 er talað um snör og tilþrifa-
, mikil viðbrögð í foráttu veðri. Konan
á bls. 245, sem var í fiskvinnunni á
Kirkjusandi, er merkileg. Hún sagði
formálalaust viðTryggva: Þið megið
ekki gera þetta, að vaska fiskinn úr
vatni. Bls. 249 er sagt frá því hvers
gæta þarf við harðfiskinn.
Þá kemur hin stórmerkilega frá-
sögn um Bjarna Ingimarsson, skip-
stjóra, sem er með aflamestu skip-
stjórum togarasögunnar fyrr og
síðar. Þar er björgunarsaga á bls.
267—269, þegar þessi frægi afla-
kóngur lauk skipstjóraferli sinum
með því að bjarga heilli skipshöfn á
síðustu stundu. Allir þessir skipstjór-
ar: Tryggvi, Bjarni Ingimarsson og
Ólafur Ófeigsson eiga það sammerkt,
að þeir þakka guðlegri forsjón og náð
alla handleiðslu.
STEINSTEYPUEININGAR f
EININGAHÚS
BYGGINGARIÐJAN HF
Sími 36660 Pósthólf 4032.
Breiðhöfða 10,124 Reykjavík.
Bók
menntir
V___
Jón Thorarensen
Tryggva verður tiðrætt um skips-
hafnarmenn sína og minnist þeirra
bæði oft og hlýlega. Hann segir á bls.
117: „Hún er ekki lítil, sú þakkar-
skuld, sem ég stend í við marga mína
menn, sem voru með mér árum
saman.” Þetta hefur Tryggvi fundið
æ betur með hverju ári sem hefur
liðið. Enginn útgerðarmaður eða
skipstjóri hefur skrifað fleiri blaða-
greinar um skipsmenn sína, borið
þeim betur söguna og kunnað betur
að meta dugnað þeirra og samstarf í
sjómennskunni,— Þess vegna eru
kaflarnir aftast í bókinni: Togara-
áhöfnáminni sjómannstíð ogkaflinn
hinn: Þeirra er gott að minnast, —
bæði fallegir og lærdómsrikir kaflar,
sem varpa fögrum geislum yfir alla
bókina, þegar þessi skipstjóri loks
kveður lífsstarf sitt og þakkar starfs-
félögum sínum með viðurkenningar-
orðum, hjartahlýju og þakklæti.
Fiskikóngar
og fegurðar-
dísir
ÖIl bókin heldur manni í há-
spennu til síðustu blaðsíðu.
Þetta eru fá orð um mikla bók,
svo fá, að flestu er sleppt. Hér eru
óteljandi starfshættir, bæði við
veiðar og siglingar, reglur, atvik og
,sögur, sem bókin geymir, en hér er
sleppt.
Þá má loks geta þess, að í þessari
bók sést að Tryggvi hefur næmt
skáldskapareyra. Hann er sjór af
kvæðum og lausavisum, sem margar
eru enn óprentaðar. Engan núlifandi
mann hefi ég heyrt fara betur með
kvæði þjóðskáldanna en hann. Vísur
eru þess vegna margar í bókinni: en
þær hefðu þurft að vera meira á
áherzlustöðum.
Þessi bók verður án efa ein merk-
asta bók sjómannastéttarinnar.
Ásgeir Jakobsson, rithöfundur, á
þakkir fyrir, hve vel honum hefur
tekizt með þessa bók.
Myndir eru Ijölmargar, bæði af
fiskikóngum og fegurðardisum, en
fallegust af öllum er alsíðumyndin
af Herdísi konu Tryggva aftan við
bls. 256.
Jón Thorarenscn
Im'lbiörx
SlJÁiAR VI f)
** n
JÖNAS JÖNASSON
lonas
Htuua* »«
t£i »xt»»(u»»*Ai>» ll*<»ti>»*>»»
ÚKHFORLBGSBIEKU
Sjtílfsmustiga
Frásiiguþteitir
Hundiö máí
tr&æry'

Oddný Guðmundsdóttir:
SÍÐASTA BAÐSTOFAN
I þessari raunsönnu sveitalífsfrá-
sögn fylgist lesandinn af brennandi
áhuga með þeim Dísu og Eyvindi,
söguhetjunum, með ástum þeirra og
tilhugalífi, með fátækt þeirra og bú-
hokri á afdalakoti, frá kreppuárum til
allsnægta velferðarþjóðfélags eftir-
stríðsáranna. Hér kynnumst við heilu
héraði og íbúum þess um hálfrar
aldar skeið - og okkur fer að þykja
vænt um þetta fólk, sem við þekkjum
svo vel aó sögulokum. Við gleymum
þvi ekki.
Verð kr. 9.760.
Frank G. Slaughter:
DYRDAUÐANS
Nýjasta læknaskáldsagan eftir hinn
vinsæla skáldsagnahöfund Frank G.
Slaughter. Þessi nýja bók er þrungin
dulrænni spennu og blossar af heit-
um ástríðum. Skáldsögur Slaughters
hafa komið út í meira en 50 milljónum
eintaka.
Verð kr. 9.760.
Jónas Jónasson frá Hofdölum:
HOFDALA-JÓNAS
Þessi glæsilega bók skiptist í þrjá
meginþætti: Sjálfsævisögu Jónasar,
frásöguþætti og bundið mál. Sjálfs-
ævisagan og frásöguþættirnir eru
með því bezta sem ritað hefur veriö í
þeirri grein. Sýnishornið af Ijóðagerð
Jónasar er staðfesting á þeim vitnis-
burði, að hann væri einn snjallasti
Ijóðasmiður í Skagafiröi um sína
daga.
Hannes Pétursson skáld og Krist-
mundur Bjarnason fræðimaður á
Sjávarborg hafa búið bókina undir
prentun.
Verö kr. 16.960.
Friðrik Hallgrímsson:
MARGSLUNGIÐ MANNLÍF
Sjálfsævisaga skagfirzka bóndans
Friðriks Hallgrímssonar á Sunnu-
hvoli sýnir glögglega að enn er í
Skagafirði margslungið mannlíf.
Verð kr. 9.760.
Ken Follett:
NÁLARAUGA
Æsispennandi njósnasaga úr síð-
ustu heimsstyrjöld. Margföld met-
sölubók bæði austan hafs og vestan.
Sagan hefur þegar verið kvikmynd-
uð.
Verð kr. 9.760.
Sidney Sheldon:
BLÓÐBÖND
Þetta er nýjasta skáldsagan eftir
höfund metsölubókanna „Fram yfir
miðnætti" og „Andlit í speglinum".
Hér er allt í senn: Ástarsaga, saka-
málasaga og leynilögreglusaga. Ein
skemmtilegasta og mest spennandi
skáldsaga Sheldons. Sagan hefur
verið kvikmynduð.
Verð kr. 9.760.
Ingibjörg Sigurðardóttir:
SUMAR VIÐ SÆINN
Ný hugljúf ástarsaga eftir Ingibjörgu
Sigurðardóttur. Sögur Ingibjargar
njóta hylli almennings á Islandi.
Verð kr. 8.540.
Björn Haraldsson:
LÍFSFLETIR
Ævlsaga Áma Björnsaonar tónakátda
Hér er saga glæsileika og gáfna,
mótlætis og hryggðar, baráttu og
sigra. Þessi bók færir oss enn einu
sinni heim sanninn um það, að
hvergi verður manneskjan stærri og
sannari en einmitt í veikleika og
mótlæti.
Verð kr. 9.760.
BÓKAFORLAG ODDS BJÖRNSSONAR ■ AKUREYRI