Dagblaðið - 20.12.1979, Blaðsíða 41

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1979.
......
VONIR UNDAN FÖNN
Krístinn Reyr^
Vegferð til vors.
Ægisútgáfan, Rey kja vk, 1979.
Úl er komin ljóðabók eftir
Kristinn Reyr, hin níunda i röðinni,
og ber nafnið „Vegferð til vors”,
vönduð og falleg útgáfa með kápu-
skreytingu eftir höfundinn.
Kristinn er löngu kunnur sem
fjölhæfur listamaður. Þó Ijóðagerð
sé honum tömust hefur hann einnig
sett saman mörg leikrit, samið
fjöldann allan af lögum við eigin ljóð
og annarra, málað myndir og má
með sanni segja að hann yrki „á blað
og léreft og streng í senn” eins og
fram kemur í ljóði hans Sem ég er
lifandi. Hvaðeina sem Kristinn leggur
hönd að ber vott um hagleik og
glæsimennsku.
Ljóðin í þessari nýju bók sverja
sig í ætt fyrri Ijóða hans að því er
varðar léttleika og gáska, harða á-
deilu í kersknum stíl óháð pólitískum
diikadrætti, trú á landið og vor á
náttúru og þjóðlífi þrátt fyrir erfiðar
fæðingarhríðir velferðarþjóðfélags-
ins.
Æðruleysi
Einn er þó sá strengur sem sleginn
er nýr í þessari bók (ef mig misminnir
ekki) og það er tónn æðruleysis á
óðum styttri vegferð manns í þessum
heimi og gleðinni yfir hverri stund
sem enn er gefin til að dást að
sköpuninni. Þetta kemur m.a. fram í
heiti bókarinnar, „Vegferð til vors”,
í fyrsta ljóði bókarinnar, Horfur, þar
sem segir i niðurlagi: „. . . hvort þess
sé að vænta / að vonir manns komi /
algrænar undan fönn.’,’ Einnig i
Ijóðunum Bending og Beri þig
þangað og í fyrrnefndu ljóði, Sem ég
Krístinn Reyr.
er lifandi, en það er ort í fögnuði yfir
að fá að vera til, að fá að njóta
„sóldægra sem millilenda”.
Form kvæðanna er ákaflega
áreynslulaust og er auðfundið að
höfundur á létt með að yrkja. Já,
einmitt þess vegna held ég hann
megi gæta sín stundum að láta ekki
orðin teyma sig, láta þau ekki vagga
sér í þægilegum tónniði. Þá sprettur
hann lika oft upp, tekur djarft í
tauma og stýrir orðunum af hógværð
fram eins og í hinu Ijóðræna
þjóðstefjakvæði, Þann aprildag.
Höfundur notar oftast stuðla og
höfuðstafi, stundum endarím.
Stundum eru ljóðin „mjó”, þegar
hraði er í tjáningunni, og stundum
„breið” — þegar straumurinn er
lygnari, og tekst höfundi afar vel að
velja ljóðum sínum viðeigandi
búning. . '
Mest af ádeilu
Höfundur raðar kvæðum
bókarinnar á óvenjulegan hátt —
hann ruglar þeim — raðar saman í
kafla (sem þó eru ekki greinilega
aðskildir) ólikum ljóðum, bæði að
efni og formi. Við það eykst
fjölbreytni þegar lesið er en um leið
er erfiðara að átta sig á heildarsvip
verksins.
Adeilukvæðin eru fyrirferðarmest.
Nefni ég þar fyrst tvo Ijóðaflokka,
hinn fyrri í 12 þáttum, er nefnist
Firnindum ort. Það fjallar um veg-
ferð íslensku þjóðarinnar frá bænda-
rpenningu til „velferðarríkis” á
gjaldþrotsbarmi. Höfundur telur að
enn sé ekki öll von úti:
Enn má þó draga andann
í íslenzku háfjallalofti
en er kvíðinn vegna umgengni okkar
við móður náttúru, vegna lífsgæða-
græðgi sem ekki sést fyrir:
En liggur oss lýðnum
lífiðá
út úr íslandi
inn í kerskála?
Seinni Ijóðaflokkurinn er Skáld-
vaka þar sem höfundur harmar
skilningsleysi valdhafa á mikilvægi
skáldskapar fyrir þjóðina:
Samt hnussar í hagvexti órum
ef heyrist að vinnufær maður
sé lagstur í Ijóðagerð
yddi sinn blýant
blekfylli penna
og pikki á ritvél.
Og höfundur spyr hvers virði sé
„Orðgnótt af lestum / af útfluttri
skreið/ áli og málmblendisförmum?”
Sálarstríð vort
Skylt þessum kvæðum að efni er
Ijóðið Blákalt, byggt á biblíuminni:
„Eldtraustur skotheldur múr / vors
mafiukerfis /kviknar hvorki né fellur
/ fiatur niður þótt skáld skrifi á
vegginn / — ... hverfi sem dögg
fyrir sólu / og sameinist himninum. .
Ádeilan nær einnig út fyrir ísland,
til þeirra sem blása í herlúðra og
berja stríðsbumbur, hvort sem er í
austri eða vestri, t.d. i kvæðunum
Nýtízkubæn og Erfisdrykkjur, en hið
síðara byggist upp á hliðstæðum og
endurtekningum um voðaverk stór-
þjóðanna. „I fyrrinótt / lagði frelsis-
styttan /eld í Víetnam / og logar glatt
/. . . í nótt / reið likneski Leníns / á
skriðdreka / inn í Tékkóslóvakíu. .
Kristinn yrkir um vandann að vera
skáld í Ijóðunum Sálarstríð vort og
Hjálpi mér, en hið síðarnefnda er
svo: „Andinn kemur og fer úr
þröngu í þrengra. Held ég hafi þetta
ekki lengra” — en vel að merkja
orðunum raðað einu og einu í línu
svo ljóðið verður langt og mjótt og
of fyrirferöarmikið hér í stuttri
umsögn.
Einlægust eru ljóðrænu kvæðin,
þar dregur skáldið inn háðsklærnar
og við fáum að skyggnast sem
snöggvast inn í hugskotið. Ég nefni
Hóð eins og Myrkvun: „Hægt
Bók
menntir
Rannveig Ágústsdóttir
gengur þér eins og mér / að hafa þig
uppi / höfuga skammdegissól.”
Einnig Bending, Blákalt og Sem ég er
lifandi (áður nefnt), Hundalif,
Dögun, og kvæðin tvö frá
Suöurnesjum, Fyrrum og Þann
aprildag áhrifamikil lýsing á baráttu
manna við hafið. Hið siðara er bæði
máttugt og ógnþrungið í hnit-
miðaðri endurtekningu sinni. Það
hefst svo:
Út var horft
og uppi segl
undan Gerðistöngum
himinninn var kólgugrár
hugsa ég til þess löngum.
Út var horft og ekkert segl
undan Gerðistöngum. ..
En nú skal ekki sagt meira. Fram-
haldið lesið þið sjálf.
RGÁ.
Mjög
fuílkomið
CASIO tölvuúr
á hagstæðu verði.
CASIO
einkaumboð á íslandi
Bankastræti 8. Simi 27510
KJOLAR
ÍNÝJU
ÚRVALI
VIÐ ÚLL
TÆKIFÆRI.
SÉRSTAKLEGA
HAGSTÆTT
VERÐ.
BARNAPEYSUR
TIL JÓLAGJAFA.
Opið frá 1 e.h. - 9 e.h.
Verksmiðju-
salan
(gapit Þóracafé)
Skcmmtileg
mmmmm
i sparisjóðsdeildum Útvegsbanka islands, fáið þeirra hollu uppeldisáhrifa, sem hún hefur.
þér afhentan sparibauk, við opnun nýs spari- Komið nú þegar i næstu sparisjóðsdeild bankans
sjóðsreiknings, með 5000 kr. innleggi. og fáið nytsama og skemmtilega jólagjöf fyrir
„Trölla" sparibaukur og sparisjóðsbók er aðeins kr. 5000.
skemmtileg gjöf til barna og unglinga, auk
mmm