Dagblaðið - 02.02.1980, Page 10

íoi
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1980.
msBum
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjórnarfulltnji: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Halkir Sfcnonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karísson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, BjamieHur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Pormóðsson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsfcni blaösins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skorfunni 10.
Áskriftarverð á mánuði kr. 4500. Verð f lausasölu kr. 230 eintakið.
Nú raðast úrslitin
Úrslit hljóta að ráðast nú á næstu
dögum um, hvort stjórnmálaflokkarnir
geta myndað ríkisstjórn eða ekki.
Forseti íslands hefur gefið flokksfor-
mönnunum frest þangað til ,,um eða
upp úr” helginni til að svara þeirri
spurningu. Ástæða er til að hvetja al-
þingismenn til að láta örvæntinguna ekki ráða, flýta
sér ekki úr hófi fram. Úr því sem komið er munar litlu
um nokkra daga, en öllu munar, að vandað sé til
stjórnarmyndunar.
Gangi saman um eitthvert þeirra
stjórnar”mynztra”, sem enn eru á döfinni, verða
aðstandendur að gera málefnasamning þannig úr
garði, að stjórnin falli ekki í gröf seinustu vinstri
stjórnar.
í tíð vinstri stjórnarinnar var í reynd linnulaus
stjórnarkreppa. Málefnasamningur stjórnarílokkanna
var svo lekur, að hann kom að engu haldi, þegar þrír
flokkar áttu að fara að stýra þjóðarbúinu. Þar hafði
verið sett saman dálítið plagg ómerkra orða, sem mátti
túlka á einn veg í dag og annan á morgun.
Margir leggja áherzlu á, að stjórnarmyndun þurfi
að flýta. Vissulega verða efnahagsmálin, svo sem
verðbólgan, erfiðari viðureignar, því lengur sem
myndun starfhæfrar ríkisstjórnar dregst. Leggja
verður áherzlu á, að stjórnmálaforingjarnir eyði ekki
tíma til einskis.svo sem til að kanna fyrirfram vonlausa
möguleika. En engin sérstök kollsteypa vofir yfir, þótt
myndun stjórnar dragist i nokkra daga enn.
Fjárlög og lánsfjáráætlun fyrir yfirstandandi ár
bíða afgreiðslu. Þessi mál hafa áður verið afgreidd
eftir áramót og stundum löngu síðar, þótt heppilegast
sé, að þau hljóti afgreiðslu fyrir jól.
Nú eftir fyrsta febrúar á að reikna vísitölu, sem fara
á eftir við kaupgreiðslu fyrsta marz. Sumir álíta, að
full hækkun verðbóta megi ekki ná fram að ganga hinn
fyrsta marz. Þá yrði „kollsteypa” í efnahagsmálum.
Þess ber að gæta, að meðferð verðbóta hlýtur að verða
einn mikilvægasti þátturinn í öllu samkomulagi milli
stjórnmálamanna um stjórnarmyndun. Vísitölu-
reikningurinn byggir að sjálfsögðu einfaldlega á
verðhækkunum, sem hafa orðið siðustu þrjá mánuði.
Það er síðan stjórnvalda að meta, hvort þau eigi að
„krukka” í þær verðbætur, sem annars yrðu greiddar
eftir mánuð. Til þess verður nægur tími, þótt ríkis-
stjórn yrði ekki mynduð nú um helgina.
Ákvarðanir í skattamálum hafa dregizt. Það skapar
ákveðin vandamál. Nú hefur framtalsfrestur verið
framlengdur til tuttugasta og fimmta þessa mánaðar.
Þau atriði, sem mestu skiptu fyrir hið opinbera,
innheimtuákvæðin, náðu fram að ganga í tæka tíð,
þrátt fyrir stjórnleysið. Skattgreiðendur hafa sannar-
lega tekið eftir þvi, að þeir hafa fengið tilkynningar um
febrúarálögurnar í tæka tíð. Mikilvægt er að flýta
endanlegum ákvörðunum um skattalög, en ekki svo,
að koma þurfi saman ríkisstjórn í örvæntingu þess
vegna.
Talið er víst, að forseti íslands muni fara rýmilega
með þann frest, sem hann hefur gefið.
Tvímælalaust er nóg, að einhverjir forystumenn
flokkanna geti tjáð honum upp úr helginni, að mikil
líkindi séu til, að meirihlutastjórn verði mynduð á
næstunni.
Forsetinn sagði í yfirlýsingu sinni nú í vikunni
meðal annars: „Stjórnarmyndunarviðræður hafa nú
staðið yfir nær tvo mánuði án þess að bera tilætlaðan
árangur. Þetta er áhyggjuefni og ber nauðsyn til að
við svo búið standi ekki lengi úr þessu.”
Það ætti ekki að taka marga daga úr þessu að fá
niðurstöðu.
' ------------ --------------------------- ' ...........
Sovétmerai um ólympíuleikana:
Mætum í Lake Placid
og líka Los Angeles
atburðir hafa ekki haft nein áhrif á
gang undirbúnings ólympíuleikanna
og framkvæmd áætlunar okkar.
Yfirlýsingar Killanins lávarðar og
annarra erhbættismanna Alþjóða
ólympíunefndarinnar varðandi svo-
kallaða hundsun, aflýsingu leikanna
eða flutning þeirra til annars staðar,
eru okkur vel kunnar svo og öllum
heiminum. Það sem varðar mestu
fyrir okkur, sem nefndin hefur falið
undirbúning leikanna, er að tryggja
að framkvæmd 22. ólympíuleikanna
verði eins og bezt verður á kosið, full-
nægi kröfum og sé i samræmi við
ákvæði ólympiustofnskrárinnar.
En kjarni málsins felst ekki aðeins i
tæknilegum undirbúningi leikanna,
ekki aðeins í því að ólympíuleikvöng-
um og öðrum nauðsynlegum
ólympiumannvirkjum verði lokið í
Eiga þjóðir heims að hundsa
ólympiuleikana í Moskvu? Það er hin
brennandi spurning á vörum allra
þeirra sem áhuga hafa á íþróttum og
raunar miklu fleiri. Eins og fram
hefur komið eru vangaveltur i
þessum dúr tilkomnar vegna ihlut-
unar Sovétríkjanna í Afganistan.
Eflirfarandi grein er eftir Vladimir
Popov, varaforseta undirbúnings-
nefndar leikanna í Moskvu.
Við visum eindregið á bug tillögum
um að 22. ólympíuleikunum verði af-
lýst eða þeir fluttir til annars staðar.
Moskva sér um framkvæmd
ólympíuleikanna samkvæmt
ákvörðun Alþjóða ólympíunefndar-
innar, er tekin var árið 1974. Þessari
ákvörðun er ekki hægt að breyta
vegna pólitískra kúvendinga eða per-
sónulegra skoðana einhverra stjórn-
málamanna, sama hvaða stöðu þeir
skipa.
Ólympíuhugsjónin
Þótt vissulega megi gagnrýna,
hvernig við höfum staðið að tækni-
legum undirbúningi ólympiuleik-
anna, getum við sagt það ýkjulaust,
að undirbúningur ólympíuleika hefur
aldrei verið jafnlangt kominn, hálfu
ári fyrir opnun leikanna, eins og
ólympíuleikanna i Moskvu. Síðustu
Útvíkkun sjón-
deildarhríngsins
Það hefur vónandi ekki farið fram
hjá mörgum að síðara misseri Fjala-
kaltarins er nýlega hafið. Þessi kvik-
myndaklúbbur hefur verið starf-
ræklur úm árabil undir ýmsum
nöfnum og hafa framhaldsskóla-
nemar einkum skipað meðlima-
hópinn,
1%6 hét hann Kvikmynda-
klúbbur listalelags Menntaskólans i
Rcykjavik og i kvikmyndaskránni
þann velur stendur, að aðgangur sé
aðeins heimill skólakennurum og
nemendumeldrien I6ára.
Á þessu helur orðið mikil breyling
hin siðari ár sem betur fer. Fjala-
kötturinn nær nú lil allra framhalds-
skólanema og annað áhugafólk um
kvikmyndir á þcss kost að kaupa
aðgangskorl.
Kvikmyndaáhtigamenn eru silellt
vaxandi hópur. Almenningur hefur
nú tækifæri til þcss að horfa á úr-
V
...................................
valsntyndir og mikið væri það annars
dapurlcg staðreynd, ef góðar kvik-
myndir hefðu orðið að forréttindum
einnar stéttar. I sjálfu sér væri það
álika fáránlegl og Þjóðleikhúsið væri
cingöngu lyrir múrara og Iðnó fyrir
löglræðinga.
Fyrst ég á annað borð er farinn að
minnast á aðrar menningarslofnanir
en Fjalaköttinn, þá hefur það vcrið
sannfæring min, að Þjóðlcikhúsi,
Iðnó og öðrum leikhúsum
ólösluðum, að engin stofnun hér á
landi hefur verið fær um að bjóða
upp á svipuð gæði á einu starlsári og
l'jalakött nrinn.
Það er þvi skrýtið, hve Fjala-
kattarins er sjaldan getið í umræðu
um menningarneyzlu hér á landi. Jú,
stöku sinnum er minnzt á hann en
sjaldan i samhengi við önnur sjón-
verk hér á landi.
Engu að siður hefur Fjala-
kötturinn haft á boðstóltim kvik-
mvndir sem eru slik vitsnninaleg
ævintýri og lerðalög, að það cr
næstum óhollt að lála slikan
gleðivaka fram hjá sér l'ara i
skammdcginu.
Af þeim sökum finnsl mcr það
þýðingarmikið að kvikntynda-
klúbburinn standi öllum opinn bæði
áhugafólki og l'orvitnum. Sjálfur hcl'
ég horft á myndir klúbbsins um tiu
ára skeið og séð mikinn Ijölda
mynda. Þar kennir auðvitað margra
ólikra grasa. Sumar ntyndirnar sýna
l'æðingartímabil kvikmyndalistarinn-
ar eins og t.d. elztu myndir frá
Rtjsslandi, Þýzkalandi og Banda-
rikjunum, þegar ntenn voru að byrja
að tala saman á myndmáli.
I kvikmyndaklúbbnttm hel ég lika
kynnzt nokkrum þeirra ntynda scm
Nýtt gildismat
er nauðsynlegt
Fg er þess' l'ullviss, og styðst þar
raunar við utanaðkomandi rök og
upplýsingar, að verúlegar breytingar
séu i vændtim á næstu árum og
áratugum, hvað varðar lífssttl og
afkomu fólks á Vesturlöndum. Þau
leikn, sem nú eru á lofti í þessum
efnum, erti þó enn sem kontið er
aðallega tengd hinni el'nahagslegti
hlið mannlifsins. Einkennin birtast
lyrsl og fremst i samdrætti og at-
vinnuleysi og óróa á vinnumarkaði.
Margir þeirra sent um efnahags-
mál skrifa ertt þó þcirrar skoðunar að
það sem nú er að koma i Ijós, sé
aðeins undanfari stærri tíðinda. Að
langvarandi efnahagskreppa sé að
hefjast i hinum þróuðti iðnrikjum
Vesturlanda. Það virðist nokkuð
Ijósl að þegnar þessara ríkja þurfa að
stokka upp spilin og breyta gildismati
sinu á næstunni i veigamiklum at-
riðtim hvort sem þcim er það ljúft
eða leilt. í stuttu máli virðist vera
l'ramundan sfórstyrjöld um skiptingu
el'nislegra gæða og að þessi styrjöld
vcrði háð á allt annan hátt cn áður
vegna þess að ný sjónarmið koma nú
til og forsendur allar cru nú breyttar
frá því sem áður var.
Til að mata
ófreskjuna
Þráll fyrir miklu meiri yl'irstjórn
og stýringu efnahagsmála og meiri
þekkingu á ferðalagi peninganna en
áður, þá eiga þær þjóðir sem hér um
ra.'ðir við ýmiss konar ný vandamál
að glima, vandamál sem engan óraði
l'yrir. Ofan á allt annað hafa þessar
þjóðir nú slöðugl meiri þjóðfélagsleg
vandræði vegna nýrrar og lull-
kominnar tækni, þó að þessi stað-
reynd kunni að hljóma undarlega.
Tæknin var sá hluiur sem á sinum
tima gjörbreylli lifi þjóðanna til bclri
afkomu og velmegunar. Fnnú virðist
tæknin vera að snúast i andstæðu
sina. Þetla eiga ntargir bágt með að
skilja og melta og halda að það sent
einu sinni hel'ur gerst hljóti að gerast
alttir. Svo einfall er málið hins vegar
ekki.
Frá því i siðari heimsstyrjöldinni
og allar götur siðan heltir tækninni
fleygl frant með áður óþekklum
Itraða. Geimferðakapphlattpið var
svp ný vitaminsprauta, sem þróaði
ral'einda- og tölvutæknina áfram og
nú stendur hinn tæknivæddi heiniur
l'rammi l'yrir þvi að engin fyrirstaða
er lengur á að tölvan geti tekið við
megninu af því verki sent nianns-
höndin gerði áður.
Við þetta bælist sú staðreynd að
hinar tæknivæddu þjóðir geta ckki
lengur gengið óntælt i hráel'na-
auðlindir hinna vanþróuðu landa til
að mala áfram lækniófreskjtina og
margar auðlindir heima fyrir eru að
ganga til þurrðar. Frant hjá þessum
nýju sjónarmiðum verður heldur
ckkigengið.