Dagblaðið - 09.04.1980, Síða 10

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL 1980.
BIAÐIÐ
Útgefandi: Dagblaðiö hf.
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. Eyjólfsaon. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulitrúi: Haukur Halgason. Fréttastjóri: Ómar VakJimarsson.
Skrifstofustjóri rítstjómar. Jóhannes Reykdal.
íþróttír. Hallur Símonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. Aflstoöarfróttastjóri: Jónas Haraidsson.
Handrít: Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaflamenn: Arrna Bjamason, Atíi Rúnar Halldórsson, Atfi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurflsson, Öóra Stefó'nsdóttir, Elin Albortsdóttir, Erna V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi Péll Jóhannsson, Bjarnleifur BjamleHsson, Hörður Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurfls
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjótfsson. Gjaldkeri: Þróinn Þorietfsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dretfing-
arstjóri: Mór E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiflsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrtfstofur Þverholti 11.
Aflalsimi blaflsins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot Dagblaflifl hf., Síflumúla 12. Mynda- og plötugorð: Hilmir hf., Siflumúla 1Í. Prentun
Árvakur hf., Sketfunnl 10.
Askrtftarverfl ó mánufli kr. 4800. Verfl í lausasöki kr. 240 eintakifl.
ívitlausri röð
Sennilega verður Háskóli íslands
búinn að útskrifa hundraðasta félags-
fræðinginn áður en hann útskrifar
fyrsta sjávarútvegsfræðinginn. í þessu
efni fylgir skólinn þeirri kenningu, að
bókvitið verði ekki í askana látið._________________________
Auðvitað þarf háskólinn að mennta
félagsfræðinga eins og aðra fræðinga. Hitt er þó ekki
síður augljóst, að skólinn hefur tekið verkefnin í vit-
lausri röð. Fræðsla í þágu atvinnuveganna hefur verið
látin sitja á hakanum.
Norðmenn hafa annan hátt á þessu. Þeir eru ekki
eins háðir sjávarútvegi og við erum. Samt reka þeir
skipulega kennslu í sjávarútvegi allt frá fjölbrautaskól-
um upp í doktorsgráður. Og þar er mjög sótzt eftir
s já var útvegs fræðingum.
í Noregi er sérstakur sjávarútvegsháskóli, sem
kennir skipulag veiða og vinnslu, hagfræði veiða og
vinnslu, tækni veiða og vinnslu, fiskirækt, fiskilíf-
fræði, fiskifræði og matvælafræði auk ýmissa annarra
greina.
Norðmenn tengja þessa kennslu vísindalegum rann-
sóknum, sem stefna að auknum árangri sjávarútvegs.
Til dæmis eru þeir að vinna að aðferðum til að auka
nýtingu þorsks og loðnu og búa á þann hátt til millj-
arðaverðmæti.
Þeir hyggjast auka nýtingu þorsks úr 37% í 62% með
því að búa til fiskimassa úr þeim hlutum, sem ekki
nýtast í flök. í íslenzkum tölum mundi þetta auka verð-
mæti 300 þúsund tonna af þorski um 20 milljarða
íslenzkra króna.
Þeir eru þegar búnir að reisa tilraunaverksmiðju til
vinnslu loðnumassa í fiskibollur til manneldis.-Með því
geta þeir aukið verðmæti 100 þúsund tonna af loðnu úr
fimm milljörðum íslenzkra króna í átján milljarða.
Þetta eru aðeins tvö af ótal dæmum um, að Norð-
menn taka sjávarútveg alvarlega og vísindalega. Þeir
hafna þeirri bábilju, að brjóstvitið eitt dugi til að gera
sjávarútveg samkeppnishæfan við aðrar greinar og út-
veg annarra landa.
Þetta gera Norðmenn með því að kenna sjávarútveg
á öllum stigum framhaldsskóla. Þetta gera þeir með
því að afla sér langskólagenginna sjávarútvegsfræð-
inga og nýta kunnáttu þeirra í atvinnulífi og rann-
sóknastofnunum.
Þeir Norðmenn, sem um þessi mál fjalla, furða sig
mjög á afskiptaleysi og áhugaleysi íslendinga. Þeir
furða sig meðal annars á, að Háskóli íslands skuli ekki
hafa reynt að fylgjast með framtaki Norðmanna i
sjávarútvegsfræðum á háskólastigi.
Þeir furða sig á, hve lítinn áhuga fulltrúar íslands í
Norðurlandaráði hafa sýnt tillögum Færeyinga um
. norrænan sjávarútvegsháskóla. Þeir telja, að það
standi raunar fiskveiðiþjóðinni íslendingum næst að
hafa frumkvæði að slíku samstarfi.
Margir eiga sök á því, að við höfum látið Norðmenn
skjóta okkur ref fyrir rass í sjávarútvegi. Það eru
stjórnmálamennirnir og flokkarnir. Það eru embættis-
menn menntamála og ráðamenn embættismannafram-
leiðslunnar í Háskóla íslands.
Við eigum vísi að sjávarútvegsfræðslu í Fiskvinnslu-
skólanum og í útgerðartæknideild Tækniskólans. Nú
verðum við að hlúa að þessum vísi og gera unga
fólkinu kleift að fjölmenna í nám á öllum sviðum
sjávarútvegs.
Ef við gerum þetta ekki, drögumst við aftur úr.
Sjálft íslenzka þjóðfélagið verður ekki lengur sam-
keppnishæft við önnur. Þess vegna þurfum við að setja
okkur það mark að útskrifa fleiri sjávarútvegsfræð-
inga en félagsfræðinga.
V
Framkvæmdir hefjast í haust við Kautokeino-Alta virkjunina
þrátt fyrir hótanir náttúruvemdarmanna:
„Vetrarstríð” í
vændum \ Noregi
Búasl má við hörðum átökum
hagsmuna- og skoðanahópa í
Noregi í haust og næsta vetur þegar
minnihlutastjórn sósialdemókrata
ræðst í umdeildar virkjunar-
framkvæmdir sem kenndar eru við
Kautokeino-Alta i Norður-Noregi.
Andstæðingar virkjunarfram-
kvæmdanna lentu í átökum við
lögregluna í fyrrahaust, bæði á
virkjunarsvæðinu og við Stórþings-
húsið i Osió. Endalaust hefur verið
rætt og deilt um málið undanfarna
mánuði í Noregi. Öruggt er að i
sumar og haust hitnar í kolunum á
ný. Ekki er ólíklegt að aftur muni
rrm
lögregla og andstæðingar virkjunar
horfast i augu. Norðmenn sjá fram á
„vetrarstrið” um Kautokeino-Alta.
„Samtökin gegn virkjun” hafa
lofað áframhaldandi andstöðu við
virkjunarhugmyndir i kjölfar yfir-
lýsingar stjórnar Odvar Nordlis um
að þær skuli verða að veruleika.
Málið verður lagt í þriðja sinn fyrir
Stórþingið á næstunni. Hægri
flokkurinn styður virkjun og Verka-
mannatlokkurinn, að undanskildum
5 þingmönnum. Gert er ráð fyrir að
þriðjungur þingmanna greiði at-
kvæði gegn virkjun, þannig að hún
strandar að öllum likindum ekki á
Símaframfarir
— bættur
þjóðarhagur
Að visu hafði ég aldrei hugsað mér
að fara að stofna til mikils kostnaðar
í sambandi við símann. Þó var ég
lengi búinn að kvarta undan því
heima, að ekki væri hægt að fá síma
með tökkum. Ég hafði því hugsað
mér að láta verða af því nú ef það
væri ekki miklu dýrara en þessir
venjulegu.
Og hvað kostar nú sími? Þessir
venjulegu, hvort sem þeir eru hengdir
úpp á vegg eða standa á borði kosta
hér í Blacksburg $ 8.51 (um 3.500 kr.)
á mánuði, og mega menn þá hringja
eins oft innan svæðisins og þeir vilja
án aukagreiðslu. Hins vegar geta
menn einnig fengið sima á lægra
Eftiraðeg hafði beðið í tíu mínútur umsinum. gjaldi, þ.e.a.s. fyrir $ 6.03 (tæpar
Liðleskjur
eru unglæknar
starf í einsmannslæknishéraði sé sú
prófraun sem leggja þarf fyrir ung-
lækna áður en þeir fá endanlegt
lækningaleyfi.
Spurningin varðandi „viðauki við
námið”, eins og unglæknar kalla
héraðsskylduna, gæti verið þessi: Er
þeim lækni treystandi á almennum
markaði sem ekki treystir sér til þess
að starfa einn sem héraðslæknir?
Alltaf á vakt
Einn liður grátgreinar unglækna
heitir „Alltaf á vakt”. í þessari
klausu kvarta unglæknar undan þvi
að þurfa ávallt að vera viðbúnir til
starfa og þeim ósköpum að -þurfa
ávalh að leita leyfis, ef.þerm dettur í
hug að bregða sér frá héraði, t.d. á
ráðstefnur, námskeið eða annað
slikt.
Þessum ósköpum sem unglæknar
eru ofurseldir skulum við taka til
samanburðar verkamann hjá litlu
sveitarfélagi. Viðkomandi verka-
maður starfar alla daga hjá sveitar-
í Vísi 1. apríl sl. birtist „Greinar-
gerð frá félagi ungra lækna” um hér-
aðsskyldu þessarar sérstæðu mann-
gerðar.
Fyrsti april var illa valinn sem birt-
ingardagur slíkrar vesalmennsku sem
fram kemur í greinargerðinni.
Flestir sem til þekkja munu taka
greinargerð þessa alvarlega en hinir
sem miður kunna skil á vesal-
mennsku unglækna, þeir munu ef-
laust líta á þessa greinargerð sem
hvert annað fyrsta apríl grín. Sveitar-
stjórnarmenn, sveitarstjórar og aðrir
sem hagsmuna eiga að gæta gagnvart
unglæknum, hafa hingað til ekki
þorað að segja þeim til syndanna eins
og þeir eiga skilið og markast það
vitanlega af því að þeir eiga undir
högg að sækja.
Unglæknar eiga einmitt nokkurt
val um hverju læknisumdæmi þeir
þjóna skyldutímann.
Sá sveitarstjórnarmaður sem
skammar unglækna, sem þeir eiga
skilið, á yfir höfði sér að unglæknar
vilji ekki þjóna viðkomandi héraði og
því þegja skræfurnar.
Unglæknar eru enn við sama hey-
garðshornið í greinargerð sinni og
verður að fara nokkrum orðum um
þeirra „greinargerð”.
Viðauki við námið
Unglæknar gagnrýna héraðsskyld-
una m.a. með þeim rökum að hún sé
þegnskylduvinna, eða „einhliða
vinnuskilyrði án þess að fræðilegur
þáttur kæmi nokkuð nærri, enda sá
þáttur þegar fullnægjandi að mati
læknadeildar HÍ og landlæknis”.
Nú skal það ekki dregið i efa að
fræðilegum þætti náms unglækna,
þegar þarna er komið, er vel borgið.
„Praktíska” hliðin, sem vitanlega
er mjög þýðingarmikill hluti náms
fær í „þegnskylduvinnunni” úti í ein-
menningshéruðunum sína eldskirn.
Svo virðist sem þessi hluti læknis-
þjónustu sé það sem unglæknar ótt-
ast mest. Ef það er rétt skilið, þá er
það líklega einmitt sönnun þess að
Ekkert er eins mikilvægt fyrir
lýðræðið og það, að menn í valda-
stöðum skilji hlutverk sitt fyrir
þjóðarheildina, en líti ekki á sjálfa sig
sem eins konar drottnara sem beri að
sýna klærnar hvað svo sem hinn al-
menni borgari vill segja um málið.
Hugleiðingar manna um báknið í vel-
ferðarþjóðfélaginu eru ekkert grín,
og hjá okkur íslendingum er
stofnanaþrúganin orðin að þjóðar-
ánauð, sem árum saman hefur staðið
í vegi fyrir eðlilegri og heilbrigðri
þróun í landinu.
Mér kom þetta í hug þegar ég sl.
haust gekk inn á símstöðina hérna í
Blacksburg til að panta mér síma.
eða svo fékk ég afgreiðslu.
Afgreiðslustúlkan benti mér á vegg,
þar sem á héngu hinar ýmsu tegundir
tækja. Auk þess vakti hún athygli
mina á tækjum, sem voru til sýnis á
borðum í afgreiðslusalnum, sem ég
hafði að sjálfsögðu tekið eftir um
leið og ég gekk inn úr dyrunum.
Er takkasími
lúxus?
„Og hvað kostar svo sími?” spurði
ég. „Það fer nú eftir ýmsu,” sagði
stúlkan og byrjaði að segja mér frá
allir þeirri furðulegu þjónustu sem C
& P Símafélagið veitti viðskiptavin-