Dagblaðið - 24.11.1980, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1980.
13
Bændur á Noröurlöndum eiga við erfiðleika að stríða.
framlög úr landbúnaðarsjóði EB. Á
síðastliðnu ári námu framlög til land-
búnaðarins 7% af heildarútgjöldum
Efnahagsbandalagsins. Þá námu
heildargreiðslur til landbúnaðar
81000 milljörðum kr.
Miklar útflutnings-
bætur í Finnlandi
Eins og allir vita þá er Finnland
utan Efnahagsbandalagsins. Þar
hefur verið framleitt langt umfram
eigin þarfir af flestum búvörum. f ár
verða Finnar að flytja út um 10 millj.
kg af smjöri, 40 millj. kg af ostum
og töluvert af mjólkurdufti. Þá flytja
Finnar út 24 millj. kg af svínakjöti og
um 22 millj. kg af eggjum. Mest af
þessum afurðum er selt á heims-
markaðsverði sem er langt undir
framleiðslukostnaðarverði þeirra.
Árið 1978 voru greiðslur til land-
búnaðarins um 2.25 millj. kr. á
bónda eða nálægt 225 þúsundum
(ísl.) kr. á hvern ha. ræktaðs lands. Á
siöastliðnu ári voru framlögin 30%
hærri.
Framlög til landbúnaðarins í
Finnlandi skiptast þannig að 29% er
varið til útflutn.bóta, 42% eru bein
framlög til bænda og 29% eru bætur
til bænda, m.a. vegna aðgerða
stjórnvalda til að draga úr fram-
leiðslunni.
Erfiðleikar
danskra bænda
Eins og áður er minnzt á mun
danskur landbúnaður vera einn sá
þróaðasti í heiminum í dag. Þrátt
fyrir það blasir gjaldþrot við fjölda
yngri bænda. Það eru bændur sem
hafa mikla framleiðslu en hafa lagt i
töluverða fjárfestingu á síðari árum.
Meöalnettótekjur bænda í iöndum
Efnahagsbandalagsins eru 10% lægri
í ár en í fyrra. Danskir bænur eiga
metið því meðaltekjur þeirra eru
áætlaðar 60% lægri i ár en fyrra.
Áætlaðar meðaltekjur danskra
bændaíáreru 20.000d.kr.
Snemma á þessu ári gerðu dönsku
bændasamtökin ráð fyrir að um 3000
Kjallarinn
AgnarGuðnason
bændur yrðu gjaldþrota. Þegar hafa
verið gerðar ráðstafanir til að bjarga í
bili að minnsta kosti 2500 bændum.
Það er þrennt sem hefur orsakað
þessa erfiðleika: háir vextir, hár
eignarskattur og lágt afurðaverð. Á
síðustu þrem árum hafa vaxtar-
greiðslur danskra bænda hækkað úr
samtals 3.4 milljörðum d. kr. i 6.8
milljarða kr.
Þær ráðstafanir sem dönsk stjórn-
völd hafa gripið til til bjargar bænd-
um duga skammt ef ekki kemur
meira til. Litlar líkur eru taldar á að
framlög úr sjóðum Efnahagsbanda-
iagsins verði aukin til land-
búnaðarins, því þar er mjög mikil
andstaða gegn verðhækkunum og
aukningu á beinum framlögum til
landbúnaðarins. Vinstrisinnaðir
stjórnmálamenn innan EB-þingsins
vilja afnema þá stefnu sem ríkjandi
hefur verið í landbúnaðinum, að
tryggja bændum lágmarksverð fyrir
nær alla framleiðsluna. í stað þess
vilja þeir að bændum verði tryggðar
lágmarkstekjur, að mestu óháðar
framleiðslumagni hvers býlis eða
:bónda. Nettótekjur stór-
framleiðandans og smábóndans eiga
að vera nokkuð áþekkar. Þessari
stefnu mótmæla danskir bændur.
Þeir vilja að einstaklingsframtakið
féi að njóta sín, en jafnframt verði
greiðslur fyrir afurðir í samræmi við
framleiðslukostnað þeirra.
Umræðurnar snúast fyrst og
fremst um það hvernig hægt er að
tryggja bændum svipuð lífskjör og
öðrum stéttum og draga jafnframt úr
framleiðslu á búvörum.
Þeir, sem halda því fram að
bændastéttin sé áhrifaríkur
þrýstihópur í EB-löndum, þyrftu
nauðsynlega að kynna sér ástandið
ögn betur.
Agnar Guðnason,
blaöafulltrúi.
A „Ef íslenzkir bændur fengju svipuð fram-
lög þá mundu þau nema um 10,8 milljón-
um króna á meðalbýli á íslandi...”
Opnun biðlista dagheimila Reykjavíkurborgar:
HVÍLÍK HRÆSNI!
Opið bréf til félagsmálaráðs borgarinnar
Það kemur mér ekki á óvart
hversu margir hafa orðið fyrir gífur-
legum vonbrigðum þegar heyrin-
kunnugt var gert um „opnun
biðlista” dagheimila Reykjavíkur-
borgar. Að vísu ber að viðurkenna að
þar er stigið spor í rétta átt, þ.e. sá
hluti framkvæmdarinnar að dag-
heimili séu fleirum opin en forgangs-
hópum éins og nú er. Með þessari
nýjung getur átt sér stað eðlileg
blöndun barna frá öllum hópum
þjóöfélagsins sem er vissulega mjög
jákvæð þróun. Öll önnur vinnubrögð
viðvíkjandi þessari framkvæmd eru
forkastanleg.
Gert er ráð fyrir að börn aðila I
sambúð og giftra, sem eru á aldrinum
þriggja til sex ára, fái að njóta
dýrðarinnar. Hin börnin, á aldrinum
þriggja mánaða til þriggja ára, sem
eru ekki eða vart talandi og geta lítið
sem ekkert sagt til um aðbúnað né
líðan sína, mega vera áfram hjá dag-
mömmu. Eins og flestum mun
kunnugt er sú starfsemi allra góðra
gjalda verð eins og nú er ástatt í dag-
vistarmálum. Eftirlit með dag-
mömmukerfinu, hefur verið mjög
takmarkað þó að örar framfarir hafi
orðið á því að undanförnu.
Tvísköttun
Þá ber einnig að geta þess hvernig
greiðslufyrirkomulagi mun verða
háttað. Ætlazt er til þess að sam-
búðarfólk og gift fólk greiði helmingi
hærra gjald en forgangshóparnir
greiða fyrir sín börn. Því er nú einu
sinni þannig varið að þetta sama fólk
(gift/í sambúð) er búið að greiða með
útsvörum sínum fyrir byggingu og út-
búnað þessara dagheimila ásamt
niðurgreiðslu á gjöldum forgangs-
hópanna.
Þegar svo á að fara að opna þessu
sama fólki möguleika, sem er að visu
afarlitill (10% af heildarrými dag-
heimilanna), þá þarf það að greiða
tvöfalt hærra gjald en hinir sem búið
er að niðurgreiða allt fyrir.
Hvað er þetta annað en
tvisköttun?
Fyrir hverja er verið að opna
biðiistana með þessu fyrirkomuiagi?
Jú, í raun og veru er það tekjuhæsta
fólkið, þeir sem einhvers mega sín i
þjóðfélaginu.
Sem rökstuðning fyrir þessari
^ „Fyrir hverja er verió aö opna biölistana
með þessu fyrirkomulagi? Jú, í raun og
veru er þaó tekjuhæsta fólkið, þeir sem ein-
hvers mega sín í þjóðfélaginu.”
fuliyrðingu vil ég koma með lítið
dæmi: Iðnaðarmaður, með laun sem
rétt nægja til þess að framfleyta
fimm manna fjölskyldu, kr. 500.000,
hefur svo sem krónutalan sýnir ríka
þörf fyrir það að konan fari út á
vinnumarkaðinn (svo að ekki sé nú
með í dæminu að verið geti að hún
hafi löngun til þess). Þau sækja um
dagheimilisvist fyrir tvö yngstu börn-
in sem eru þriggja og fimm ára. Þau
eru svo heppin að fá pláss. Konan
fær vinnu og launin eru kr. 410.000 á
mánuði. Af þessum launum greiðir
hún kr. 93.000 í opinber gjöld, kr.
20.000 í starfsmannafélag og lif-
.Stuðningur við uppeldishlutverk foreldranna.
Kjallarinn
Krístín S. Kvaran
eyirissjóð ásamt kr. 200.000 fyrr
dagheimilisvist barnanna. Eftir-
stöðvar eru kr. 97.000. Hann er því
harla lítill, afraksturinn af heilsdags
vinnu.
Til hvers er þá leikurinn gerður?
Eitt er vist, þessi hjón hafa ekki úr
meiru að spila þrátt fyrir það að
konan leggi það á sig að vinna allan
daginn utan heimilis. Hins vegarer ég
sannfærð um það að börnin ganga
ekki með skarðan hlut frá borði. Á
dagheimilinu er vei séð fyrir alhliða
þroska barna, fræðsla sem hæfir
hverju þroskastigi og þeirri um-
önnun, sem þau hafa þörf fyrir. í
stuttu máli sagt, stuðningur við
uppeldishlutverk foreldranna.
Af framangreindu dæmi má
augljöst vera að sá hópur fólks sem
kemur til með að njóta góðs af opnun
biðlistanna, er það fólk sem nú þegar
er í góðum efnum og hefur góðar
tekjur. Mér finnst vel við hæfi, að
taka að láni slagorð það sem danskir
uppeldisfræðingar nota í baráttu
sinni fyrir auknum skilningi á dag-
vistarmálum: „Það er ómerkilegt að
láta börnin gjalda.”
í þessu sambandi tengist það þess-
ari pólitík að börnum er með þessari
ráðstöfun gert mishátt undir höfði.
Þau þurfa að gjalda þess að vera
komin af fjölskyldu sem hefur ekki
efni á því að veita þeim veru á þessum
,,lúxus”heimilum sem dagheimilin
erugerðað.
Nei, framtíðarmarkmiðið hlýtur
að vera næg og góð dagvistarheimili
fyrir öll börn: — ókeypis. — Dagvist-
arheimill jafnsjálfsögð og skóli.
Kristin S. Kvaran, fóstra.